[zaloguj się]
[pdf]

POGROMIĆ (46) vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
inf pogromić
praet
sg pl
1 m m pers -chmy pogromili
2 m pogromiłeś, -eś pogromił m pers -ście pogromili
3 m pogromił m pers pogromili
f pogromiła m an
plusq
sg
3 m był pogromił
imperativus
sg
2 pogróm
conditionalis
sg
3 m by pogromił
impersonalis
praet pogromi(o)no
con by pogromi(o)no
participia
part praet act pogromiwszy

inf pogromić (4). ◊ fut 1 sg pogromię (1). ◊ 3 sg pogromi (2). ◊ 1 pl pogromimy (1). ◊ 3 pl pogromią (1). ◊ praet 2 sg m pogromiłeś, -eś pogromił (2). ◊ 3 sg m pogromił (13). f pogromiła (5). ◊ 1 pl m pers -chmy pogromili (1). ◊ 2 pl m pers -ście pogromili (1). ◊ 3 pl m pers pogromili (5). ◊ plusq 3 sg m był pogromił (1). ◊ imp 2 sg pogróm (1). ◊ con 3 sg m by pogromił (2). ◊ impers praet pogromi(o)no (2). ◊ con by pogromi(o)no (1). ◊ part praet act pogromiwszy (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów; WerReguła 155 z RejZwierc 154).

1. Pokonać, zadać klęskę, zwykle na wojnie; cladem facere, conficere, effligere, foedare, fundere, opprimere, profigere, prosternere, protelare, proterere, sternere, stragem dare a. edere a. facere Cn [w tym: kogo, co (37)] (38): SZkánderbek Aſzemleká z woyſkiem gdy pogromił/ Tureckiego Hetmáná/ áż do miáſtá gonił. RejZwierz 21v, 45, 46; BielKron 311v marg; RejZwierc 185v; BielSpr 67v; BiałKaz L3; Pod wiecżor Iámuzius niech poydzye zápáſy/ Prętko będzye we błocie pogromią tho náſzy PaprPan R4v; StryjKron 255, 270, 416, 617 marg, 752; Pod Ruſſą ſłudzy twoi Moſkwę pogromili Y więźniów do namiotu twego náwodźili. KochJez B3v; WyprPl C2; KołakCath A4v [2 r.]; KlonKr D3, D3v.

W połączeniu szeregowym (1): Owa krotce powiedáiąc/ poráźił [Jefte]/ pogromił/ pobił ony wſzytki nieprzyiaciele ſwoie. RejPos 343.

Zwroty: »na głowę pogromić« (1): Iákoż tego dokazał [Hannibal] bo ich wiele pobił/ A ták práwie ná głowę wſzytki był pogromił. PaprPan Hh3.

»nieprzyjacioły pogromić« [szyk zmienny] (2): RejPos 343; RejZwierc 115v; A wſzákze y tám ták śię wam fortunnie wodźiło ześćie nietylo nieprzyiaćioły wáſze pogromili ále teſz Pány y Woiewody im dawáli. BiałKaz L3.

Szeregi: »pogromić i odpędzić« (1): ludźi iego część niemáłą/ gdy ſie gwałtem do Krákowá wedrzáć chćieli/ [...] pogromił y odpędźił SarnStat 1051.

»pogromić, (i) pobić« [szyk 1:1] (2): Drudzy też wzgárdziwſzy ono ſwięthe powołánie iego/ y ſługi iego [Kościoła] iedny pogromili/ drugie też pobili. RejPos 237v; StryjKron 330. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pogromić i rozproszyć« (1): Tám záraz niedopuśćiwſzy im wytchnienia Tátárowie ſwieży ná ſprácowánych y drogą zemdlonych vderzyli/ á pogromiwſzy/ y roſproſzywſzy Połowcow/ potym Ruſkie woyſká łatwo poráźili StryjKron 260.

Iron. (1): Konwie miáſto proporcow zá rycerzmi noſzą/ Wierę ku tey potrzebye y drudzy ſie proſzą. Bochmy potym w vlicach y pſy pogromili/ Kęſego poimáli/ á ſzárká zábili. RejWiz 97v.

Przen (4): O nędzna mizeryo/ o pycho nádęta/ O bezecna ſwawola/ á zła myſl przeklęta. A ktożby to mogł zlicżyć/ co nas pogromiłá/ A z roſkoſzy ná ſrogość wiecżną wypędziłá. RejWiz 169; GrochKal 12.
a) Rozwalić, poprzewracać (2): [Aż Pan Bóg poganina wystawieł nam cnego, Pogromiwszy Perkuny, stare bożki jego PismaPolit 13.]

W połączeniu szeregowym (1): Szedſzy [Chrystus] do domu onego ku chwale ſwey zbudowánego/ [...] wnet pogromił/ pobił/ wymiotał/ wypędził ony bluźnierze wizytki/ ony targowniki/ ſzemrácże/ ony wymyſlácże z niego RejPos 198.

Szereg: »pogromić i wymiotać« (1): NA on cżás gdy Pan wſzedſzy w koſcioł Sálomonow/ nálazł w nim nierząd wielki á ono bluźnirſtwo/ y ony rozmáite kupiectwá [...]. Tám z wielkim ſwym rozgniewániem to pogromić y wymiotáć racżył RejPos 259. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
a. O Bogu (6): Pogromiłeś ty Panye w gnyewye ſwym narody LubPs Cv, Mv.
Szeregi: »potłuc a pogromić« (1): A wy krolowie zyemſcy vcżcie ſie á lękaycie ſie przyſzłego krolá tego/ á vpadaycie pilnie przed nogi iego/ áby kiedy rozgniewawſzy ſie nie potłukł á nie pogromił was w możności ſwoiey. RejPos 272v.

»potrzeć a pogromić« (1): A potym weſołym ſercem będziem ſpiewáć s tymże Dawidem ony wdzięcżne pioſnki iego kthore on ſpiewał po poſtráchoch ſwoich/ dziękuiąc Pánu ſwemu/ iż on ſam racżył pothrzeć á pogromić wſzytki ſprzećiwniki náſze RejZwierc 265v.

Przen (2):

W połączeniu szeregowym (1): docżekálichmy iuż [...] tego wybáwićielá náſzego/ ktory ſie nam iuż s tey pánienki národzić racżył/ s tych pewnych od Páná obyetnic twoich: ktory nam iuż potárł/ pogromił/ á potłumił ty wſzytki ſrogie nieprzyiaciele náſze/ ták widome iáko y niewidome. RejPos 271.

Szereg: »pogromić a zniszczyć« (1): Nadobne przywiedzienie/ áby pan roſpomniawſzy ná tę możność ſwą/ pogromił á zniſzcżył thy márne głowy bluźnirzow/ ktorzy zatłumiáią chwałę imieniá iego. LubPs R3v marg.
2. Udzielić surowej nagany, skarcić (7):

pogromić kogo (6): Wierę iuż iedźmy rządnie/ á pyeſze pogromić/ Niech tych gęśi przeſtáną/ ciągnąc w drogę gonić. RejZwierz 102v; IVliuſz pirwſzy [...] pogromił thy ktorzy nád iego wolą cżynili Synod w Antyocenie około ſekty Arryanow. BielKron 156v; RejPos 213v; RejZwierc 106v, 154, 200v.

pogromić co (1): Co ſię godźi trochę rozſzerzyć/ y duchem káznodźieyſkim/ iáko wielkie/ y vtrátę ludu Bożemu przynoſzące/ grzechy pogromić SkarKazSej 691b.

Szereg: »pogromić, pofukać« (1): Przybiegłá na ratuſz/ pogromiłá/ pofukáłá vſthráſzone chłopy ony/ mowiącz: [...] RejZwierc 154.
3. Przestraszyć, przerazić [kogo] (1): Ze przyidę nań á on ſprácowány/ y opuśćiwſzy ręce/ á (ták) pogromię go [a przeſtráſzę go BibRadz; et terrebo eum]/ że vćiecże wſzytek lud który przy nim BudBib 2.Reg 17/2.

Synonimy: 1. pobić, pokonać, poranić, porazić, zwyciężyć; 2. poganić, pokarać, połajać, zganić; 3. przerazić, przestraszyć.

Formacje współrdzenne cf GROMIĆ.

Cf POGROMIENIE, POGROMIONY

JDok