[zaloguj się]
[pdf]

POGROŻKA (78) sb f

pogrożka (41), pogrozka (37); pogrożka Diar, LubPs (7), RejPos (4), StryjKron, LatHar (2), WujNT', SarnStat; pogrozka Leop, BielKron (2), SkarJedn, SkarKaz; pogrożka : pogrozka RejPs (1:1), BibRadz (3:4), RejAp (4:1), RejZwierc (8:1), SkarŻyw (1:19), CzechEp (1:3), SkarKazSej (6:3).

Pierwsze o oraz a jasne, drugie o pochylone.

Fleksja
sg pl
N pogróżka pogróżki
G pogróżki pogr(o)żek
D pogrózce
A pogróżkę pogróżki
I pogróżką pogróżkami
L pogróżkach

sg N pogróżka (8). ◊ G pogróżki (4). ◊ D pogrózce (1). ◊ A pogróżkę (3). ◊ I pogróżką (4). ◊ pl N pogróżki (12). ◊ G pogr(o)żek (19). ◊ A pogróżki (15). ◊ I pogróżkami (9); -ami (6), -åmi (2), -(a)mi (1); -ami RejPos, RejZwierc, SkarKazSej; -ami : -åmi BibRadz (1:1), SkarŻyw (2:1). ◊ L pogróżkach (3); -ach (2) BibRadz, LatHar, -åch (1) RejAp.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Groźba, odgrażanie się, przestroga; minae PolAnt, Vulg, Cn; increpatio PolAnt; comminatio, eminatio, minaciae, minatio Cn (77): RejPs 44v; LubPs O2; BibRadz Is 19 arg, Act 9/1; bo przychodzą do Krolá pána mego iákieś pogroſki z Niemiec/ co Krol z niewinnośćią ćierpi/ gdyż on ieſt Pan miłuiący pokoy BielKron 231, 246; RejAp 134v, 197v; A ſtrzeż ſie oney pogrożki/ kthorąć Pan twoy racżył vcżynić vſthy ſwemi RejPos 180, 323v; RejZwierc 81v, 244v, 255; W tákim zamieſzániu iedni vciekáli/ drudzy w mękách vſtawáli/ drudzy ſię chwiali/ drudzy ná ſáme pogrozki odſtępowáli SkarŻyw 206, 235, 305, 391; SkarKazSej 681b, 702b, 706a, 707a [2 r.].

pogrożka czego (4): Bo ochotnieyſza ieſt do dobrego y lepſze ſerce cżyni miłość/ niżli boiázń: wſzákże y pogroſki karánia Boſkiego do niey pomagáią. SkarŻyw 557, 413 marg; SkarKaz 422b. Cf Wyrażenie przyimkowe.

pogrożka komu (3): LubPs Pv marg, Z3v; w tymże liśćie y ná pogroſki Ceſarzowi/ ktorymi go ſtráſzył/ odpiſuie SkarJedn 216.

pogrożka przeciwko komu (1): YEſt w tym Pſalmie cięſzkie záoſtrzenie y pogroſzká przećiwko okrutnikom á nieprzyiacielom koſciołá Bożego. LubPs N4v.

pogrożka na kogo (1): Pogrożká ná ſprzećiwniki kroleſtwá Páná Kriſtuſowego. LubPs F marg.

pogrozka za co (1): Bo thu iuż naydzie káżdy y pogroſki pewne zá przeſtępki ſwoie RejAp BBv.

pogrożka czyja [w tym: G sb i pron (18), ai poss (8), pron poss (5)] (31): RejPs 82; Ezechiaſz Krol lud ſwoy vpomina áby mocnie vfał Pánu Bogu/ nic ſie nieſtrácháiąc pogrozek nieprzyiaćielſkich Leop 2.Par 32 arg; BibRadz *5, Is 30/17, Ez 11 arg; RejAp 2; RejPos 176v; Smiele ná kazániu Pány karał/ á ich ſię pogrozek nie bał. SkarŻyw 462 marg, 30, 68, 263, 277, 373 (9); CzechEp *3, 24, 209; LatHar 458; WujNT Act 4/29; Drugie pogłówné anni 1590. okkázia iego byłá: tákiéż Turecka pogróżka przez Beglerbeká á Synam Báſze. SarnStat 348; SkarKazSej 707b. Cf Wyrażenie.

W połączeniach szeregowych (2): A ták ieſlićby ſie też kiedy trefiło ná tym vrzędzie być/ iżbyć ſie brácia twoi zwierzyli ták wielkiego klenotu ſwego/ to ieſt práwá á wolnośći ſwoich/ tu wierz mi iż trzebá mądrze golić/ bo iuż tám muſzą przypadáć rozmáite pokuſy/ y pogrożki/ y obietnice RejZwierc 36v; SkarŻyw 368.

W przeciwstawieniach: »namowa, obietnica ... pogrożka« (2): A gdy vyrzeli onę dziwną ſtałość iey [Zuzanny]/ iż żadnemi namowámi iey vwieść nie mogli/ wnet ſie iáko zli do pogrożek rzućili RejZwierc 201v; SkarŻyw 68.

W charakterystycznych połączeniach: pogrożka(-i) marna, rozmaite, straszliwe (2), urzędowe; pogrożka karania, odprawy, wojny, zabicia; pogrożka(-i) nieprzyjaciela, nieprzyjacielskie, prorockie, świętych, turecka; pogrożka przekażcom wiary; pogrożka przeciwko okrutnikom; pogrożka na sprzeciwniki; pogrożka za przestępstwo; pogrożek(-ki) (nie) bać się (5), lękać się, nie strachać się (ustraszyć się) (2), przeląc (zlęknąć) się (2), strzec się, ujść; rzucić się do pogrożek; śmiać się z pogrożek; okazować pogrożki; pogrożkę wykonać, wypełnić; odstępować na pogrożki, ustąpić, wejrzeć (2); dotyskować pogrożką(-ami), pohamować, straszyć, zwieść.

Wyrażenia: »pogrożka boża (a. boska), pańska, Boga« (4:3:1): RejAp 36; á iákoż thu ná piecży nie mieć tych ſtráſzliwych pogrożek Páńſkich? wiedzącz że pewne á nigdy nieomylne ſą. RejZwierc 56, 256v; SkarŻyw 261, 270; LatHar 327; Dáie nam piſmo ś. znać/ iż iedny ſą pogrożki Bozkie/ ktore ſię odmienić mogą gdy ludźie pokutuią SkarKazSej 706b [2 r.].

»sroga pogrożka« (6): posłowie żałościwi odeszli, to u siebie rozważając, iż Krol invitis illis na nie winę tę kładł i jeszcze srogimi pogrożkami dotyskował. Diar 61; Sroga pogrożká przekażáczom wierney chwały Páńſkiey. LubPs Pv marg, Z3v; Po ſrogich pogrozkach poćiechę mu obiecuie. BibRadz Is 19 arg; BielKron 246; RejZwierc 256v.

Szeregi: »pogrożka i fukanie« (1): A w Medyolanie gdzie byli możni/ ludni/ y chytrzy á wymowni Heretycy: poſtáwił tego S. Piotrá: wiedząc iſz od młodośći z Heretyki zroſł: [...] á ktemu odſtráſzyć ſię żadney ich pogroſce y fukániu niedał. SkarŻyw 373.

»obietnice i pogrozki« [szyk 2:1] (1): LubPs S4; Trzy tedy naoſobliwſze rzecży záwżdy oni w zakonie vpátrowáli/ ktore zá grunt zákłádáli ſobie. To ieſt/ Náukę krotko ná dwu tablicách opiſáną/ Obietnice y pogrozki/ y przymierze poiednánia BibRadz I 353v, 1353v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r., w przeciwstawieniu 1 r.]

»pogrozki i postrachy« (1): A pátrzmy iáko nieodpogrozek y poſtráchow pocżyna nas vpámiętywáć Poſeł ten niebieſki/ ále od wylicżánia dobrodzieyſtw Boſkich SkarŻyw 557.

»pogrozki i potwarzy« (1): Iáko mię tedy z tych niektorych piſánia/ á drugich pogroſki y potwarzy dotąd nie obruſzyły CzechEp *3.

»upominanie i pogrożki« (1): A ma w ſobye ten Pſalm gruntowne vpominánie y pogroſzki LubPs N2v.

Wyrażenie przyimkowe: »z pogrożką (pogrożkami)« [w tym: czego (1)] (5): Ale ſłuchay nędzny mędrku á bogacżu co ná on cżás mowić Pan racżył do onych mędrkow á do onych bogacżow/ á z iákiemi pogrożkámi opowieda przyſzły vpadek tym ták wielkim á zacnym miáſtom RejPos 288v; RejZwierc 77v; SkarŻyw 397; NA Seymie Sirádzkim Pánowie Litewſcy przez poſły ſwoie tegoż czego y pierwey ſrogo/ y zufále z pogrożką woyny rozerwánia vpomináli ſię od Polakow StryjKron 616; CzechEp 334; SkarKazSej 707a.
2. Znak zapowiadający coś złego (1): Iuż mu nie ſthráſzne żadne nowinki/ iuż mu nie ſtráſzne żadne pogrożki niebieſkie/ żadne práktyki/ áni żadne záſępione ná przyſzły vpadek iákie płánety RejZwierc 88.

Synonimy: 1. fukanie, napominanie, odpowiedanie, postrach.

Cf [POGRAŻKA], POGROZA, POGROŻENIE

JDok