Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: (POKOJONY)

Następne hasło: POKOLENIE »

POKOJOWY (8) ai

pokojowy (7), pokojewy (1) ActReg.

Wszystkie o jasnej e z tekstów nie oznaczająceych é.

Fleksja

sg
m	N	pokojowy	f	N		n	N
	G			G	pokojow(e)j		G
	A	pokojowégo		A			A	pokojow(e)
	I			I	pokojewą		I
	L			L	pokojow(e)j		L

pl
N	m pers	pokojewi
N	subst	pokojowé
G		pokojowych
A	subst	pokojowé

sg [m N pokojowy. ◊ A pokojowégo.] ◊ f G pokojow(e)j (1). ◊ [I pokojewą. ◊ L pokojow(e)j.] ◊ n A pokojow(e) (1). ◊ pl N m pers pokojewi (1). subst pokojowé (1). ◊ G pokojowych (1). ◊ A subst pokojowé (3); -é (2), -(e) (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „pokoj” (8)
- 1. Od znacz. ‘spokoj’ (4)
  - W przen (1)
  - a. Od znacz. ‘czas bez wojny’ (2)
- 2. Od znacz. ‘prywatna część siedziby władcy’ (4)
  - a. Od znacz. ‘prywatna kancelaria królewska’ (3)

Przymiotnik od „pokoj” (8):

1. Od znacz. ‘spokoj’ (4):

Zestawienie: »ofiara pokojowa« = tzw. ofiara biesiadna, polegająca na częściowym spaleniu zabitego zwierzęcia; pozostałe części były spożywane przez kapłana i ofiarującego, co podkreślało wspólnotę Izraela z Bogiem (1): ſámá iedná [msza]/ wſzytek pożytek onych troiákich ofiar Zydowſkich/ to ieſt cáło palonych/ zá grzechy ofiárowánych/ pokoiowych (álbo ſpokoynych) pewnie záwiera LatHar 76.

Szereg: »pokojowy albo spokojny« (1): LatHar 76 cf Zestawienie.

W przen (1): Skruſſenie y nieſſcżęśćie ná drogách ich/ á drogi pokoiowey [viam pacis] nie vználi Leop Rom 3/17.

a. Od znacz. ‘czas bez wojny’ (2):

W przeciwstawieniu: »pokojowy ... wojenny« (1): Mutare praetextam paludamento, Pokoyowe odzienie zá woyenne dáć. Mącz 239a.

Szereg: »pokojowy i krwawy« (1): Owa w bitwie y w pokoiu/ [...] Nie lutuiećie prac/ dźieći/ dobr/ y ſámi śiebie. Ieſt też nád pokoiowe y nád krwáwe poſługi/ Ktore oycżyznie czynićie/ do was przymiot drugi. KlonŻal A2v.

2. Od znacz. ‘prywatna część siedziby władcy’; cubicularis, cubicularius Cn (4): ácześ ſye W. M. po te czáſy dobrze przyſłuchał/ iákie rozmowy pokoiowé/ iákié z Hiſtoriy powieśći Oczko A2v; [widziałem [...] w Dworze Hoſpodárá Multáńſkiego/ [...] Obraz wymálowány [...] tego Stephaná w Koronie Krolewſkiey/ ná murze w Swietlicy Hoſpodárſkiey pokoiowey StryjKron 689].

[Szereg: »pokojowy i łożnicy«: W tymże mu cżáśie Tátárzyn ieden krzcżony/ ſługá pokoiowy y Lożnicy/ [...] vćiekł BielKron 1597 784.]

a. Od znacz. ‘prywatna kancelaria królewska’ (3): Cudzoziemcow zadnych wPokoiu miec nie mąmy a ci Pokoiewi vrzędnicy ktorzy zoboiga narodu bedą [...] zadnych znich wVrzędy Pieczętarskie y Marszałkowskie wdawać się nie maią ActReg 47.

Wyrażenie: »listy pokojowe« = prawdopodobnie prywatna korespondencja królewska (2): Y pomnię zá czáſu pámięći S. Królá Polſkiégo Zygmuntá Auguſtá, v którègo w komorze będąc, liſty pokoiowè odpráwuiąc, [...] żem to widźiał v wielu ich bydź rzecz bárzo drogą. JanNKar D2, A4.

[Zestawienia: »pieczęć pokojewa«: tedy za rzecz potrzebną u siebie najdujemy, aby K.J.M. listów żadnych pod pieczęcią pokojewą nie wydawał AktaSejmikPozn 1590 101.

»pisarz pokojowy«: którzy mię byli potym królowi świętéy pámięći Auguſtowi zá Piſárzá pokoiowégo oddáli JanStat **7v.]

Cf POKOJNY

KW, MP