[zaloguj się]
[pdf]

ROZTRZĄŚĆ (3) vb pf

roſ- (2), roz- (1).

o jasne.

Fleksja
inf roztrząść
imperativus
sg
3 niech roztrzęsie

[inf roztrząść.] ◊ fut 3 sg roztrzęsie (1). ◊ 3 pl roztrzęsą (1). ◊ imp 3 sg niech roztrzęsie (1). ◊ [part praet act roztrząwszy.]

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Rozprowadzić drobne rzeczy względnie równomiernie po powierzchni, rozrzucić, rozproszyć (1): [Powinni na mianowitem folwarku Liaskach wywieźć gnoju, co jem rozkażą. A potem roztrząwszy poorać LustrMalb I 23.]

[roztrząść czego: Ná tákowey źiemi [przeznaczonej na łąkę] [...] náśienia wyki náśiać/ álbo śiennego prochu roztrząść Cresc 1571 482.]

rozstrząść co (1): [Cresc 1571 214 cf roztrząść na czym]. Cf rozstrząść co po czym.

[roztrząść na czym: A bywa iego [pora] ſádzenie dwoiáko: Pierwſzy ten ieſt obycżay/ ktory we Włoſzech chowáią. Vcżynią dwá zagony wedle śiebie/ á tám ná iednym roztrzęſą głowki porowe ná cżterzy pálce od śiebie/ [...] Cresc 1571 214, 482.]

roztrząść co po czym (1): Plinius piſze dziwną rzecż o kukołcze iż gdy ią ktopirwſzy raz ſlyſzącz tamże ſobie prawą ſtopę okriſzli/ potymże on piaſek pod nogą wykopawſzy gdy po domu roztrzęſie/ tham żadna pchła do roku nie poſtogi. FalZioł IV 23d.

2. Trzęsąc lub uderzając uszkodzić, obluzować elementy konstrukcji [co] (1): Wnet około niey [świni] cżynią wſzytki ſpolną trwogę/ Ze y płoty roztrzęſą y Wilká oſkubą RejWiz 55v.
3. Przen: Czyhając na czyjąś własność, podbierając, zagrabić (1):
Zwrot: »roztrząść [czyje] majętności« (1): Sproſny liffnik nyech roſtrzęſye yego máyętnośći/ Pracą yego ktorey ſobye nábywał w trudnośći/ Nyech rozerwą ludzye obcy w ſwoye oſyádłośći. LubPs Z.
4. [Trzęsąc spowodować jakiś uszczerbek zdrowia [kogo]: ále nászému [choremu] co dopiéro sye rozmázawſzy, rozkiśiał ták, iżby go roztrząść álbo iáko chłopstwo mówi, błoto by im młóćić mógł, rzeczy źimné nie należą OczkoPrzymiot 171.]

Formacje współrdzenne cf TRZĄŚĆ.

Cf ROZTRZĘSIENIE, ROZTRZĘSIONY

RS