Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZTRZĄŚĆ

Następne hasło: ROZTRZĄŚNIENIE »

ROZTRZĄŚĆ SIĘ (3) vb pf

roztrząść się (2), rozstrząść się (1); roztrząść się RejWiz, RejZwierc; rozstrząść się ActReg.

o jasne.

Fleksja

inf	rozstrząść się

praet
	sg		pl
1	m	-m się roztrząsł	m pers
3	n		subst	roztrząsły się

inf rozstrząść się (1). ◊ fut 3 pl roztrzęsą się (1). ◊ praet [1 sg m -m się roztrząsł.] ◊ 3 pl subst roztrząsły się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. roztrząsnąć.

Znaczenia

1. Rozsypać się, przen: o roślinach: rozsiać się (1)
2. O elementach konstrukcji: wskutek wstrząsów lub uderzania ulec uszkodzeniu, obluzowaniu (1)
3. [Nadwerężyć się od gwałtownych ruchów]
4. W funkcji biernej: zostać rozważonym, przeanalizowanym (1)

1. Rozsypać się, przen: o roślinach: rozsiać się [po czym] (1): Kwiatecżki ſie roſtrząſły po ſzyrokiey zyemi/ A káżdy w roznych fárbach dziwnie piękność mieni. RejWiz 3.

2. O elementach konstrukcji: wskutek wstrząsów lub uderzania ulec uszkodzeniu, obluzowaniu (1):

Szereg: »roztrząść się a rozgłobić« (1): Y orgányć nadobne pozłoćiſthe będą/ y nadobnie piſzcżą kiedy ie dobrze vmiárkuią/ ále iáko ſie theż roztrzęſą á rozgłobią z onego porządku ſwego/ to też~iuż będzie więcey ſápu á kołátu niżli cudnego piſkánia. RejZwierc 71.

3. [Nadwerężyć się od gwałtownych ruchów:

Szereg: »roztrząść się i ukłocić«: Ale wiémći ia czemu mię gnaty boláły/ Zem muśiał piętámi tłuc ſzkápę przez dźień cáły. Y tákem ſie y roſtrząſł y wſzytek vkłoćił/ Gorzéy niżbym ze dwá dni był cepámi młoćił. Albertus B3v (Linde s.v. roztrząsnąć).]

4. W funkcji biernej: zostać rozważonym, przeanalizowanym (1): Cotez natym nalezy rozwodzic nie trzeba res ipsa loquitur, łacno iesli potrzeba commoda et incommoda więc neceſsitaſ rei rozstrząsc się moze. ActReg 147.

Formacje współrdzenne cf TRZĄŚĆ.