![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
| « Poprzednie hasło: PORADZIĆ | Następne hasło: PORADZON » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
PORADZIĆ SIĘ (67) vb pf
sie (35), się (32).
o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).
| inf | poradzić się |
|---|
| praet | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | -m się poradził | m pers | |
| 3 | m | poradził się | m pers | poradzili się |
| imperativus | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| sg | pl | du | |||
| 1 | poradzmy się, porådźmy się | porådzwa się | |||
| 2 | porådź się | porådzcie się, porådźcie się, porå(dz)cie się | |||
| 3 | niech się poradzi | ||||
| conditionalis | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | bym się poradził | m pers | bysmy się poradzili |
| 2 | m | m pers | byście się poradzili | |
| 3 | m | by się poradził | m pers | by się poradzili |
| con praet | ||
|---|---|---|
| sg | ||
| 3 | m | by się był poradził |
inf poradzić się (14). ◊ fut 1 sg poradzę się (4). ◊ 3 sg poradzi się (3). ◊ 1 pl poradzimy się (1). ◊ 3 pl poradzą się (1). ◊ praet 1 sg m -m się poradził (1). ◊ 3 sg m poradził się (2). ◊ [3 pl m pers poradzili się.] ◊ imp 2 sg porådź się (3). ◊ 3 sg niech się poradzi (2). ◊ 1 pl poradzmy się (3) BudBib, SkarŻyw, KochFr, porådźmy się (3) BibRadz, HistRzym, Mącz. ◊ 2 pl porådzcie się (1) SkarKazSej, porådźcie się (1) ReszPrz, porå(dz)cie się (1) LibLeg. ◊ 1 du porådzwa się (1) Leop 2.Esdr 6/7. ◊ con [1 sg m bym się poradził.] ◊ 3 sg m by się poradził (2). ◊ 1 pl m pers bysmy się poradzili (1). ◊ 2 pl m pers byście się poradzili (1). ◊ 3 pl m pers by się poradzili (1). ◊ con praet 3 sg m by się był poradził (2). ◊ part praet act poradziwszy się (19).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) i XVIII w. s.v. poradzić.
- 1. Zasięgnąć rady
(46)
- W przen (4)
- a. Odwołać się do czyichś pism (7)
- 2. Naradzić się (16)
- 3. Pomyśleć, zastanowić się, rozważyć (3)
- *** Bez wystarczającego kontekstu (2)
poradzić się o co, [o kogo] (1): TAk ieſt tylko ot idźie/ co zacż wżdy ten ma być/ Rychłoli też: o co ſie prágnie was porádźić. PaxLiz C; [TomZbrudzBrul Num 9/8].
poradzić się przez kogo (1): Ale Iozáfáth rzekł/ Y niemáſz że tu iákiego Proroká Páńſkiego/ żebyſmy ſię przezeń porádźili Páná? BibRadz 4.Reg 3/11.
poradzić się o czym (1): O cżym [o nazwie miasteczka do którego Lot z Sodomy uciekł] gdy ſię Zydá ktorego porádźi tedy ieſzcże ták tho ſłowo wymáwiáiące vſłyſzy Dzohár ábo Cohár/ á nie Segor. CzechEp 68.
poradzić się w czym (4): Wyieżdzáiąc z Afryki/ przykazał rycerzom ſwym áby wſtąpili ſnim w łodzi ábo w okręty/ y wiezli ſie do Pharanrady wyſpu iednego áby ſie thám bogá Hamoná w niecżym porádzili. HistAl B6; Poradź ſie go [Andrzeja Ostrowskiego] w cżym zechceſz tráfi táką klobę/ Zeć nie poydzye zá iego rádą nic ná zgubę PaprPan I3; GostGosp 8, 128.
Ze zdaniem dopełnieniowym (1): KochFr 100; [poſtoycze ut consulam, quid precipiat Dominus de vobis. abym ſze poradzil co pan bog ſvamy każe dzalacz/ albo abym ſze poradzil pana boga o wąſſ TomZbrudzBrul Num 9/8].
W połączeniu szeregowym (1): Przeto prosym y Zadami v k m. yako naſchego przyacziela wietſzegoy starszego opatrzczie dobrze y poradzczie sye dobrze y poyednayczie abi bilo Chrzeſczyanstwv dobrze LibLeg 11/56v.
W charakterystycznych połączeniach: poradzić się bab, kogo biegłego, Boga Hamona, ludzi mądrych (a. uczonych) (2), metropolita, mędrszego, Mistrza, Pana (Boga) (6), prokuratora, przełożonej, starszych, syna, Żyda; poradzić się dobrze, przez list, słusznie, ustnie; poradzić się w gospodarskiej sprawie.
»sam siebie się poradzić« (2): RejZwierc 13; Muśićie pierwey to ćiáło zábić/ y tę koronę zgubić/ toż dopiero nową z nowemi ſtany tworzyć y budowáć. Co ieſli ſię wam powiedźie/ ſámi ſię ſiebie poradzćie. SkarKazSej 682b.
W charakterystycznych połączeniach: poradzić się głowy, ust Chrystusa, wiary.
poradzić się kogo [= czyjego tekstu], czego (6): Ale o tym doſyć/ co ſie tknie piſm ſtárych/ ktorych ſie y ſam/ zá tym pokázánim rzecży/ możeſz porádźić CzechRozm 180, 147v; Dźiwuię ſię temu/ iż X. K. nátkawſzy ták wiele w to ſwoie Wędźidło oycow ſwego kośćiołá Rzymſkiego piſm/ nie tylko Láćinnikow/ ále y Grekow/ nie porádźił ſię pierwey ktorego z nich/ ábo y rozmáitych inſzych przekłádácżow nowego Teſtámentu CzechEp 266; A nie wierzyli mi X. K. niechże ſię Chrizoſtomá y Theofiláktá porádźi: ábo náwet przekłádu Kompluteńſkiego CzechEp 267, 154, 312.
poradzić się u kogo o co (1): Potymby ſię też trzebá było o wyrozumienie/ iáko Pſálmowych ſłow/ ták też y Piotrá ś. [...] u kogo inſzego porádźić/ á nie ták ich nie k rzecży przywodźić. CzechEp 278.
poradzić się z kim (5): a tam gdi sye ſpani a radamy swimy poradzy przes lyſth ſwoy abo przes posla panv voyewodzie odpowiedziecz dacz bedzie raczil LibLeg 11/48v; GroicPorz f2; Tedy Appollon przyſzedſzy do Thyrá y porádziwſzy ſie z ſwemi/ Rzekł: Niedam dla ſiebie źiemie zágubić HistRzym 10v; BudBib 2.Par 20/21; [HistOtton 106v]. Cf poradzić się z kim o czym.
poradzić się z kim o czym (1): othim poradzywſsi ſſye y ſſynmy moymy Czarowyczy. y z vlani, knyazy, y ſmvrzamy, y thwardą nathoſmi prziſſzyege vczinyly LibLeg 10/95v.
Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Przethoż poradźmy ſie co mamy ſtym chlebem vcżynić. HistRzym 96v; [Ale dáleko ſie więcey Florenc kwápił/ áby ſwą miłą Márcebillę vźrzał/ á oycem ią iey właſnym [...] poćieſzył [...]: Przeto ſie wnet poradźili z Ceſárzem Othonem/ [...] áby poſłá przed ſobą wzawod do Páryżá poſłáli HistOtton 106v].
[cum inf: Y porádźili ſię naprzod widźieć miáſtá Rzeſkie: przeto ſię puśćili z Brytániey widźieć Stroſzburg HistFort D8v.]
poradzić się o czym (1): Wynidzmy z oycżyzny/ opuśćmy rodzice y świeckie nádzieie y zábáwy: nágo zá nágim Chryſtuſem podzmy/ á ſzukaymy ſobie wolnego ná puſzcży mieyſca. wſzákże pierwey Rzym náwiedzmy/ á poradzmy ſię o żyćiu náſzym. SkarŻyw 471.
Synonimy: 1. popytać, rozmowić się; 3. pomyślić.
Formacje współrdzenne cf RADZIĆ.
Cf PORADZENIE, PORADZON
MN