[zaloguj się]
[pdf]

POSĄDZANIE (17) sb n

Teksty nie oznaczają ó oraz é; o prawdopodobnie jasne (tak w po-); a jasne.

Fleksja
sg pl
N posądzani(e) posądzaniå
G posądzaniå
D posądzaniu
A posądzani(e) posądzaniå
L posądzaniu

sg N posądzani(e) (4). ◊ G posądzaniå (4). ◊ [D posądzaniu.] ◊ A posądzani(e) (3). ◊ L posądzaniu (3). ◊ pl N posądzaniå (1). ◊ A posądzaniå (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

1. Pomawianie, negatywne ocenianie (14): GlabGad N6; SkarŻyw 107; Wylicżenie krotkie grzechow przećiwko Dźieśięciorgu Przykazániu Bożemu popełnionych. [...] Przećiwko Dźiewiątemu y Dźieśiątemu. [...] Obmowy/ ábo ich ſłuchánie z pochwaleniem. Poſądzánia ſkwápliwe. LatHar 118, 135 marg.

posądzanie kogo (4): Y rozumiał temu Pan/ iż tho rzecż ieſt káżdemu ſzkodliwa á iemu przykra/ vmyſł á poſądzánie tákiego cżłowieká káżdego RejPos 172v; Náucżał w rozmowách ſwoich Swiętych duſzom pożytecżnych/ áby ſię ná żadnego poſądzánia (by dobrze iego zły vcżynek widzieli) nie vkwapiáli. SkarŻyw 99, 99; WujNT 784.

posądzanie czyje [w tym: G sb (1), ai poss (1), pron poss (1)] (3): RejPos 308; wzgorſzeni [...] nietylo ſię w onym omylnym poſądzániu ſwym vpámiętáli: ále ſię teſz y ná potym przeſtrzegli SkarŻyw 108; LatHar 253.

W połączeniu szeregowym (1): [św. Niceta] nienawiść/ zazdrość/ obmowy/ poſądzánia/ dáleko od śiebie oddalał. SkarŻyw 298.

Szeregi: »obmowa i posądzanie« (1): Y wiele innjch z Alexándryiej żywotá ztego przykładu [Jana św.] popráwuiąc około obmowy y poſądzánia więtſzą przeſtrogę y pilność mieli. SkarŻyw 108. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pomawianie i posądzanie« (1): odwodzi ode wſzego grzechu: ále miánowićie od przebieránia w oſobách od pomawiánia y poſądzánia drugich WujNT 784.

»potępienie i posądzanie« (1): [św. Witalis] Rádził/ aby ſię ná potępienie y poſądzánie nie ſkwápiáli/ zwłaſzcżá ná duchowne. SkarŻyw 107.

»posądzanie i przymowki« (1): Ieſli záſię idźie o ludzkie posądzánia y przymowki/ á kto kiedy wſzytkim dogodźi? LatHar 253.

»szemranie a posądzanie« (1): Pan nic niedbáiąc ná ono ſzemránie á ná ono poſądzánie złoſnikow onych/ ſzedł przedſię ná żądość cżłowieká onego do domu iego. RejPos 308.

2. Ocenianie, wydawanie opinii (3): Ieſt ieſzcze przeſzkodą do mądrośći poſądzánie prędkie SkarKazSej 662a, 662a marg; [A tej nauki nie przyimuią ku posądzaniu albo inszych ku rozsądku podawaniu, ale ku temu, iżby się na nią za pomocą Bożą do śmierci rządzili. AktaSynod I 183].

posądzanie czego z czego [= na podstawie czego] (1): trzeba bacżyć iż nie będzie doſtátecżne poſądzánie dobroci albo złoſci cżłowieczego przyrodzenia, z iednego tilko cżłonka GlabGad Mv.

Synonimy. 1. hańbienie, lżenie, obmowa, osądzenie, osoczenie, pomawianie, posromocenie, potwarstwo, potwarz, sromocenie, uwłoctwo, uwłoczenie, zelżenie, zesromocenie, znieważanie.

Cf POSĄDZAĆ

DDJ