[zaloguj się]
[pdf]

POSILAĆ (276) vb impf

posilać (274), posielać (2); posielać Calep; posilać : posielać SkarŻyw (12:1).

o oraz a jasne; posielać z tekstów nie oznaczających é lub oznaczających niekonsekwentnie.

Fleksja
inf posilać
indicativus
praes
sg pl
1 posilåm
2 posilåcie
3 posilå posilają
praet
sg pl
3 m posilåł m pers posilali
f posilała m an
fut
sg
3 m będzie posilåł
imperativus
sg pl
2 posilåj posilåjcie
3 niech posilå
conditionalis
sg pl
1 m m pers bychmy posilali
2 m byś posilåł m pers
3 m by posilåł m pers by posilali
f by posilała m an

inf posilać (26). ◊ praes 1 sg posilåm (4). ◊ 3 sg posilå (169). ◊ 2 pl posilåcie (1). ◊ 3 pl posilają (22). ◊ praet 3 sg m posilåł (7). f posilała (2). ◊ 3 pl m pers posilali (2). ◊ fut 3 sg m będzie posilåł (1). ◊ imp 2 sg posilåj (13). ◊ 3 sg niech posilå (2). ◊ 2 pl posilåjcie (2). ◊ con 2 sg m byś posilåł (1). ◊ 3 sg m by posilåł (5). f by posilała (1). ◊ 1 pl m pers bychmy posilali (1). ◊ 3 pl m pers by posilali (1). ◊ part praes act posilając (16).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

1. Wzmacniać, dodawać sił, pokrzepiać; corroborare Vulg, Mącz, Cn; roborare Vulg, PolAnt, Cn; confortare HistAl, Vulg; focillare Mącz, Cn; confirmare Modrz, Cn, refocillare Calep, Cn; focillari Mącz; augere, firmare, recreare, recuperare, redintegrare, reficere, refovere, reparare, revocare, suffulcire, suffundere Cn [w tym: kogo (23), co (236)] (271): Corroboro, Pośilam/ po mocniam. Mącz 357b, 132b; Calep 904b.
a. O siłach fizycznych, zdrowiu (201):

posilać czego (1): Leop Is 35/3 cf W przen.

W połączeniach szeregowych (2): RejAp 188; Chorych (owiec) nie pośilaćie/ á niemocney nie lecżyćie/ záś złamáney nie wiążećie/ zápłoſzoney nie záganiaćie/ á zginioney nieſzukaćie/ y (owſzem) mocno nád nimi pánuiećie y ſrodze. BudBib Ez 34/4.

W przeciwstawieniu: »mdlić ... posilać« (1): ModrzBaz 45 cf »posilać moc«.

W porównaniach (2): A coż o tych [rajskich] rzekach álbo o tych drzewiech mamy rozumieć? Oto nic inſzego/ iedno iáko wody/ zdroie/ á rzeki ochładzáią rozweſeláią y pośiláią ludzi ná ſwiecie/ thákże też mamy rozumieć iż iuż w támtey oſiádłośći ſwiętey iuż nie máſz thák nic wdzięcżnego/ nie máſz nic miłego/ czoby nam nie płynęło od tego tám iáko ſłyſzymy Máyeſtathu Páńſkiego RejAp 188; ModrzBaz 45.

Zwroty: »ciało posilać« (1): Oświeć świátło ćiemnym ſmysłom náſzym/ wley miłość wnętrznośćiam ſerdecżnym/ á mdłe ćiáło náſze pośilay ArtKanc H7.

»posilać moc« (1): A iáko ći/ ktorzi ſię rozmáitemi pokármy y napoymi obćiążáią/ więcey mdlą niżli pośiláią moc żołądkowę [quam confirmant stomachi vires]: ták też y ći/ ktorzi biorą ná ſię wiele rozmáitych vrzędow/ tedy ábo ich vżywáią iáko ſurowych á nieſtrawnych pokármow/ ieſli powinnośći ſwey doſyć niecżynią [...]/ álbo mdlą śiły ſwoie/ ieſli vrzędowi ſwemu [...] na wſzem doſyć cżynić zechcą. ModrzBaz 45.

Szereg: »umacniać a posilać« (1): Leop Is 35/3 cf W przen.
W przen (1): Vmacniayćie ręku vpádłych / á kolan zemdlonych pośiłayćie [Confortate manus dissolutas et genua debilia roborate]. Leop Is 35/3.
α. Przez pokarm (16): drugie [kompanije] ſię powrozámi ſiekły/ [...] ktorym krew z grzbietow ſzcżerkáłá/ około ktorych ludźie z winem chodzili poſiláiąc ich/ gdy mdleli ReszList 162.

W przeciwstawieniu: »posilać ... zniemocniwać« (1): iako zbytnia iedza niepośila/ ale tylko żołądek brzidliwoſcią zeymuie/ á inſze częſci ciałá obciążywa y zniemoczniwa: tákze też wielka okwitość rzecży weſpołek wpámięć wpoiona/ y łatwię natychmiaſt wypada/ y ná potym mgleiſzą możność pamięći cżyni. KwiatKsiąż K4v.

W porównaniach (3): KwiatKsiąż B3, K4v; Iáko dobry pokarm wſzytki członki pośila: ták dobry vczynek wſzytki duſzne wnętrznośći chłodźi. SkarKaz 351a.

Zwroty: »posilać ciało« (1): WujNT 330 cf Przen a).

»pokarmem posilać; pokarm posila« (1;2): GlabGad Lv cf Wyrażenie; KwiatKsiąż B3 cf »ożywiać i posilać«; SkarKaz 351a cf W porównaniach.

Wyrażenie: »siły posilać« (1): iż trzy ſą ſiły w cżłowiecże. Pirwſza ieſth ſiła przirodzenia/ wtora ſiła żywota/ trzecia ſiła duſze y rozumu. Pirwſze dwie pokarm mnożi y poſila, á przez nich żywienie być nie może. GlabGad Lv.
Szeregi: »karmić i posilać« (1): WujNT 330 cf Przen.

»mnożyć i posilać« (1): GlabGad Lv cf Wyrażenie.

»ożywiać i posilać« (1): Bowiem yako [...]/ gdy ſię ich [ludzi dobrego przyrodzenia] żołądek żadnym pokarmem niebrżidźi/ ale yakikolwiek k niemu przypada łatwie w ſię puſzcza/ y tymiſz pokarmy cżłonki wſzyſtki ożywia y pośila: także też [...] vmysł tych wybornie [...] poſtanowiony a vſzykowany yeſt KwiatKsiąż B3.

»tuczyć a posilać« (1): Takieſz z kapłona tłuſtego polewka y mięſo iego/ [...] y inſzych ptakow ſmacżnych/ ktore rzecży tucżą á richło poſilaią mdłego cżłowieka. FalZioł V 25v.

Przen (9):

posilać czego (1): á pytay ſie gdzie możeſz o wiernych onych páſtwiſkach ſwiętich ſłow Páná ſwego á náuki iego/ ábyś imi kędy możeſz popaſał á pośilał onej nędzney owiecżki ſwoiej/ to ieſt duſzycżki ſwoiey. RejPos 124v.

posilać czym (3): A on [Pan] vſtáwicżnie chowa dla nas ſowity pokarm/ ieſli iemu wiernie dufáć będzyemy/ to ieſt/ duſzny y cieleſny. Ieden [...] záwżdy vbłogoſłáwi cżłowiekowi wiernemu wſzytko nábycie iego [...]. A drugi/ ktorim pośila nędzną duſzę náſzę onym pięciorgiem chlebá/ oną piącią ran ſwoich/ [...] y onymi dwiemá rybkomá/ tho ieſt/ dwoią iſtnoſcią Boſtwá y cżłowiecżeńſtwá ſwoiego. RejPos 82, 124v; RejPosWstaw 143v.

Szeregi: »ożywiać i posilać« (1): Abowiem Koſcioł przeto bywa názywan ciáłem Páná Kryſtuſowym/ iż przez wiárę przyłącżon bywa ku iedney głowie pánu Kriſtuſowi/ ktory wſzytki cżłonki ſwoie ożywia y posila Duchem ſwoim ſwiętym. RejPosWstaw 143v.

»popasać a posilać« (1): RejPos 124v cf posilać czego.

a) O Eucharystii (5):

posilać czym (1): Abowiem dla dwu przycżyn oſobliwie Pan Chriſtus ten Sákráment poſtánowić racżył., Iedná áby był niebieſkim pokármem duſz náſzych/ ktorymbychmy żywot duchowny pośiláć y záchować mogli. WujJud 178v.

posilać w czym (1): Y Sákráment twoy ſwięty [...] Niech mnie pośila/ Pánie/ w ſpráwách wdźięcżnych tobie/ Poki mi tu trwáć każeſz/ niż wzowieſz ku ſobie. GrabowSet P3v.

W porównaniu (1): Bo iáko chleb nád inſze pokármy więtſze pośilenie ćiáłu dawa/ y wino vweſela y pijáne cżyni; ták Ciáło Páná Chriſtuſowe cżłowieká wnętrznego duchownie/ doſtátecżnie/ pośila y tucży. WujJud 258.

Zwrot: »duchownie, duszę posilać« (1:1): WujJud 258; Bo mánná byłá tylko figurá tego naſwiętſzego Sákrámentu [...]. Oná mánná karmiłá y pośiláłá ćiáłá ná puſzczy: á náſz Sákráment nie tylko ćiáłá/ ále y duſze pośila. WujNT 330.
Szeregi: »karmić i posilać« (1): [Sakrament Ciała i Krwi Pańskiej] Wiárę vmacnia: nádźieię wſpiera: [...] duſzę poświąca (tákże też y ćiáło) karmi/ y pośila LatHar 187.

»nie tylko posilać, ale też mocy przydawać« (1): ták theż pokarm świętego Ciáłá Páńſkiego/ nietylko duſzę pośila/ ále iey też mocy przydawa KuczbKat 180.

»posilać i tuczyć« (1): WujJud 258 cf W porównaniu.

β. Przez leki i zabiegi lecznicze (180): Mocz iego [gwoździka] ieſt we wnątrz vdy poſilać/ oczy cżyſcić, ſwem ſcieraniem powłokę oczu zdzierać/ y duchy widzenia poſilać. FalZioł I 60c; Paweł lekarz powiada iſzby vſmierzało to ziele boleſci cżłonkowe poſilaiącz ie y wypądzaiącz niecżycżiſtoſci [!] ſnich. FalZioł I 107c; Theż [pinea] cżłowieka wyſchłego y wypragłego poſila FalZioł I 115d; [wódka bukwiczana] Rzyganie cżęſte ſtanowi/ vrynę obphicie wywodzi/ boleſci vſmierza, żołądek poſila y trawienie dobre cżyni FalZioł II 4b; [kurzej nogi wódka] Głowę poſila y oſzalenie oddala gdy tą wodką głowa będzie zmacżana. FalZioł II 7a; LAncżaną wodkhą vmywać twarz/ zmazi ſniey ſciera/ mozg poſila/ przechody do niego othwiera w noſie FalZioł II 7c; Halena [...] potwierdza cżłonki wktorich ſą żiły ſuche á przeto kto ma flegmy napełnienie w żołądku: wywodzi y wypądza ią á potym gi poſila y boleſci głowne oddala FalZioł III 2b; Ty kamienie [jacynktus] żyły ciała cżłowiecżego á zwłaſzcża ſercze poſilaią FalZioł IV 54b; Też żyłka ktora ieſt na ſamym kończu w poſrzodku noſa: puſzcżadłem otworzona/ [...] bolenie z cżyrwonoſcią ocżu: oddala/ á pamięć poſila. FalZioł V 58, [‡]f, ‡ób, ‡7c, ++a, ++2a [2 r.] (160); SienLek 83; Oczko 25v, 38v.

posilać ku czemu (2): Też woda w ktorey by wrzała Czenturzia pobudza przyrodzoną rzecż paniam, j też płod ku wiſciu poſila, a przeto niema być paniam dawano brzemiennym to picie, bo by muſiała przed cżaſem mieć porodzenie FalZioł I 24d; Wino w kthorym by był warzon polny Kmin/ ieſt vżythecżne naprzeciwko zadzierżeniu vriny/ y theż w potrawach iedziony poſila żołądek ku trawieniu FalZioł I 40b.

posilać w czym (1): Theż wraczanie z gorączoſci ſtanowi [nespilum] y cżyrwoną niemocz/ żołądek w gorączoſci poſila FalZioł III 19c.

W charakterystycznych połączeniach: posilać ciepło (2), członki (5), człowieka (2), duchy (8), głos (2), głowę (9), jelita, macicę (3), mdłość, miestce (3), mozg (13), naturę, oczy (6), pamięć (4), piersi, płod (2), płuca, przeguby nożne (2), serce (40), smysly, stawy, strawność, śle(d)zionę (5), udy, wątrobę (17), wnętrzności (3), wzrok (7), żołądek (53), żyły (suche) (7).

Zwroty: »ciało posilać« (2): ta oliwa ieſth miernie ciepła y odwilżaiącza, ciało poſila FalZioł III 22c; Oczko [41]v.

»moc [w kim] posilać« (2): á biorącz ie [gałeczki z gwoździka i innych ziół] potrzimać mało pod ięzykiem á potym połykać á rano mlekiem popijać/ mocz w mężoch poſila. FalZioł I 60d, *3e.

Szeregi: »posilać i pobudzać« (1): Bowiem żołądkow vrząd ieſt trawić pokarm moczą ciepła przyrodzonego, ale wino mocne dobre poſila ciepło y pobudza, przeto dawa pomoc żołądkowi w iego ſprawie GlabGad H2.

»tuczyć i posilać« (1): Drzewo [gwajakowe] tuczy y ćiálo [!] pośila. Oczko [41]v.

»posilać, (i, a) umacniać (a. umocniać)« [szyk 2:1] (3): [sok z bukwicy] żołądek poſila y vmacznia daiącz mu dobre thrawienie FalZioł V 82v, I 145d, V 83.

»posilać i uweselać« (4): Szafran [...] poſila y vweſela ſerce jteż wolne oddichanie w pierſiach cżyni FalZioł III 7c, ‡7a, III 3a, 33b.

»posilać i zagrzewać« [szyk 1:1] (2): á ſtego wſzytkiego [z prochu korzenia marzanny, gałganowego i mastykowego] vcżiń plaſtr na żołądek/ abowiem niewymownie zemdlony y zaziębioni żołądek poſila y zagrzewa. FalZioł I 121b, III 10c.

b. O siłach psychicznych: utwierdzać, podnosić na duchu (67): Leop Eccli 49/12, Dan 11/6; WujJud 67v; Iam ſię zá ćię modlił/ áby twoiá wiárá nie vſtałá/ a náwroćiwſzy ſię pośilay bráćią twoię. SkarJedn 64, 71, 151, 152, 259; Kuśił ſię ieſzcże trzeći raz cżárt/ ony iey niepokoie cżyniąc: ále ią opácichá oná y Iuliáná śioſtrá pośiláłá mowiąc: trway corko/ teraz ći nam/ z cżártem walcżyć pokiſmy młodſze SkarŻyw 225, 20, 31, 76, 203, 278, 601; ReszList 162; [Panie] Chętne pośilay/ przywiedź oćiętnego/ Dla wiecżney chwały/ Máieſtatu twego. GrabowSet I 2v; [anioł Pawłowi się ukazał] pośiláiąc go y vpewniáiąc że miał przyść do Rzymu/ y ſtánąć przed Ceſárzem. WujNT 505, 60, Luc 22/43; SkarKaz 423a.

posilać czego (2): á záwżdy ták będzye [Pan] pośilał ſthałośći twoiey/ że ſie nie będzyeſz mogł vchylić áni ná práwo áni ná lewo. RejPos 189. Cf posilać czego komu.

posilać czego komu (1): á ktorzy poznawáią prawdziwy á wierny głos iego/ á niechcą ſie dáć áni zwieść áni vwieść od niego: tym záwżdy błogoſłáwić racży/ tym záwżdy pośiláć racży oney ſtałośći ich. RejPos 188v.

posilać do czego (2): Puſyká S. męcżennik/ ſtárego kápłaná pośielał do śmierći. SkarŻyw 305 marg, 207.

posilać z czego (1): Dopiero bárzo znáć było/ [...] co to [jest] Páſterza mieć iednego/ ktoryby koncylia ſkłádał/ niezgodne Biſkupy iednał/ Kácerſtwá vkázował y potępiał/ á z podáney wiáry bráćią pośilał. SkarJedn 81.

posilać na co (1): Ale y ći ktorzy wzięli pirwiaſtki Ducha/ pewnie ſię go nádziewáią. Ná co ich duch pośila/ y vczy o co prośić máią. WujNT Rozm 8 arg.

posilać przez kogo (1): Bo gdyby [Jezus] był przedtym Bogiem/ tedyby mu nie tylko nie potrzebá było pocżynáć ſię z ducha ś. ále go też áni pomázywáć duchem/ áni od vmárłych wzbudzáć: áni też przed śmierćią w ogrodźie przez Aniołá vtwierdzáć ábo pośiláć. CzechEp 314.

posilać czym (13): RejPos 140,192; KarnNap E4v; żeby [Kościół] mogł w vćiſkach wytchnąć/ A mocniey/ ſię nieprzyiaćiołom ſwoim ſtawić/ [Bóg] rozmáitą go záwżdy poćiechą pośiláć racży. SkarJedn 313; Ieden drugiego dobrymi ſłowy/ pośilał SkarŻyw 63, 2; Ey nigdy nieprzebrána ſtudnico miłośći/ rácż pośiláć łáſką ſwoią me wielkie krewkośći. ArtKanc L5v, H16v, Tl2; GrabowSet I3; LatHar 49, 201, 679.

posilać co w kim [= kogo przeciw czemu] (1): Ieſzcże kthemu/ káżde niedoſtátki/ á káżde obłędliwośći iego [człowieka Bóg] obiecuie pośiláć/ vtwirdzáć/ obiaſniáć w nim Duchem ſwym ſwiętym RejPos 192.

posilać w czym [= wzmacniając co] (6): Dáy mi przez motz modlitwy twé/ [...] żebych miál ſwiętégo aniola twégo przy ſobie/ ktory by mie grzéſſnégo w roſpamiętaniu męki twé poſilál OpecŻyw 105v; á kto gi [szafir] noſi/ cżyni go ſpokoynym/ miłym/ nabożnym/ y miłoſciwym, A duſzę w dobrich vcżynkoch poſila/ zdrady odkriwa/ ſtrachy odpądza. FalZioł IV 57c; SeklKat P3; WujJudConf 199v; Cżyſtośći ćieleſney ktorą do śmierći záchował/ wielkim był przyiaćielem y ſtrożem. w ktorey go pośiláiąc Pan Bog/ niebieſkiey mu pociechy [...]/ poſyłáć mu racżył. SkarŻyw 371; SkarKazSej 683b.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Anioł ią [Maryję] pośilał áby śię nie bałá/ áby to wiedziáłá iże łáſkę nálázłá ſtworzyćielá ſwego. ArtKanc A8v.

W połączeniach szeregowych (5): SeklKat P3; RejPos 192; [św. Antoni] Iáko iáki Heliaſz [...] złe bez brákowánia perſon gromił/ dobre poćwierdzał/ zkáżone nápráwiał/ boiázliwe pośilał/ ſłábe vkrzepcżał SkarŻyw 544; Nie opuſzcżayćie [wszyscy święci] mię y teraz/ y w godźinę śmierći moiey/ ktorą pilnie wam zálecam/ ćieſzćie mię ná ten cżás łáſkáwie/ á modlitwámi ſwemi świętymi pośilayćie/ y brońćie mię. LatHar 49; SkarKaz 423a.

W porównaniach (2): Przyimi ofiárę náſzę Pánie/ á nas zimnem vmorzonych/ wezmi ſobie zá wdzięcżny dar [...]. Ty ſłowá ſami ſobie/ iáko ieſt podobno/ mowili: y w Bogu ſię ćieſząc/ iáko do bitwy ieden drugiego pośilał/ nádzieią ſię ſwoią chlubiąc/ á z nieprzyiaćielá ſię śmieiąc. SkarŻyw 207; A iákoś dał powſzedni chleb ćiáłom ku żywnośći/ ták pośilay słowem ſwoim duſz náſzych krewkośći ArtKanc Tl2.

W charakterystycznych połączeniach: posilać stałości (G) (2); posilać do śmierci; posilać z wiary; posilać bojaźliwe, bracią (6), chętne, krewkości (2), ludzie, nadzieję, obłędliwości, sam siebie, serce; posilać przez anjoła; posilać duchem świętym (2), łaską (3), modlitwami, nauką, pociechą, słowem (3); posilać w pobożności, w rozpamiętaniu, w uczynku (2), w wierze.

Zwroty: »duszę posilać« (3): FalZioł IV 57c; BiałKat 198v; ćiáło ma ſwoy obrok/ duſzá ſwoy: ktory ćiáło záwżdy opátruię/ y duſzę cżáſem ſłowem Páńſkim pośilam; dziś iey naprzednieyſze pośilenie z łáſki Páná mego podam. LatHar 201.

»[ku czemu] mocnie posilać« (1): i ku cierpięniu wſzelakich cięſzkości dla imięniá pańſkiego mocnie pośiláł ieden drugiego. MurzHist T3.

Szeregi: »cieszyć i posilać« (2): Pyotr wpirwſſym liśćye też żydy po nyektorich źyemyach roſproſſone ćyeſſąc y pośiláyąc nápomina ku pokućye y śwyętobliwemu [...] żywotowi KromRozm II e4; KarnNap E4v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»krzepić i posilać« (1): Ale mocna y ſtáła wiárá nie nieſzwánkuiąc/ gdyż śie mocą Boſką wſpiera/ ludźie záś krzepi y pośila KuczbKat 280.

»posilać i ożywiać« (1): Iedno nas w wierze y pobożnośći Kátholickiey pośiláć y ożywiáć nie przeſtáy. SkarKazSej 683b.

»upominać a posilać« (1): ále Iozue ſyn Nun służebnik twoy/ on wnidzie miáſto ćiebie: Tego vpominay á pośilay [exhortare et robora]/ on ſam podzieli źiemię loſem/ ſynom Iſráelſkim. Leop Deut 1/38.

»posilać i (abo) utwierdzać« [szyk 1:1] (2): CzechEp 314; Pátrz Pánie IEzu z wyſokiego niebá/ ná mnie mizernego cżłowieká z nieprzyiaćioły walcżącego: rátuy/ odpor im dáiącego: piśilay [!] y vtwierdzay ſerce trácącego LatHar 241. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

W przen (2): Duch też podnioſl mię y wźiął mię/ y odſſedłem w gorzkośći rozgniewánia duchá moiego: Bo ręká Páńlka byłá ſemną/ pośiláiąc mię Leop Ez 3/14; W twey łáſce/ záſádzona Moiá nádźieiá/ wielce pożądána [...]. Pośilay ią/ potokiem/ Oney niebieſkiey dobroći GrabowSet I3.
α. Przez sakramenty święte (4):

posilać przeciw czemu (1): Drugie dobra [dane przez Boga Kościołowi] ſą lekarskie, ktore pan bog dał ku lekarftwu duſznemu iako ſą ſwiątoſci koſcielne Náprzod krzeft, [...] wtore bierzmowanie, to poſila ſercze przeciw pokuſam. WróbŻołt H3.

posilać czym (2): BiałKat 383v; lecż ieſli cżáś y godźiná śmierći chorego iuż ſię przybliża; dotknęło ſię wyżfzey przycżyn kilká/ cżemu tym Sákrámentem [Eucharystią]/ ludźie śmierći bliſkie pośiláią. LatHar 648.

posilać w czym [= w jakiej sytuacji] (1): Gdy máżą oleiem niemocné/ w mdłośći ćiáłá wiárą mocną pośiláią duſzę BiałKat 383v.

Zwrot: »posilać duszę« [szyk zmienny] (2): BiałKat 383v; Bo ten Oley S. nic tu inſzego nieznácży/ iedno moc łáſki Bożey y ono miłośierdzie iego/ ktore duſze náſze we wnątrz pośila. KarnNap E4.
β. Zagrzewać do walki; animam dare, animare, audacem facere, exhortari BartBydg (6): BartBydg 210b; HistAl H7; BielKron 256; [wojewoda krakowski] Pośiláiąc ſwych krzyczy/ Hey dzieći do ſpráwy/ A to nam Bog ſzczęśćie przywraca łáſkáwy/ Nietrwożćie ſię wſpomnićie ná ſwych przodkow sławę/ Ktorzy Ruſaki ſiekli/ iák chłop koſſą trawę. StryjKron 230.

posilać przeciwko komu (1): Leop 2.Reg 11/25 cf Szereg.

posilać czym (1): Rżą konie/ ſwiſzczą ſtrzáły/ [...] Kniáź Roman zgołá ſzáblą ogromnymi słowy/ Pośila ſwych triumph im ſlubuiąc gotowy StryjKron 240.

Szereg: »dodać myśli a posilać« (1): Doday myſli á pośiłay rycerſtwo thwe [Conforta bellatores tuos] przećiwko miáſtu/ á zburz ie/ á nápominay ie. Leop 2.Reg 11/25.
2. Wspierać, zasilać finansowo [co; w tym: czym (3)] (4): A iżeby też y poſpolity człowiek [...] ten ſkarb Rzeczypoſp: dla pewnieyſzey y prędſzey augmentácyey co raz pośilał/ tedyby to byłá rzecz ſłuſzna y zdrożna/ áby porálne tám było obrocone VotSzl D2, D2, D3.
Szereg: »posilać i restaurować« (1): A ieſliby ten ſkarb Rzeczypoſp: [...] kiedy exhauſtus był/ tedyby nam nie lża iedno ſię záſię do Poboru vćiec. A tym [...] źrzodłem/ on zá ſpolnem ná seymie konſenſem/ kiedyby iedno potrzeba gwałtowna wyćiſkáłá/ pośiláć y reſtaurowáć. VotSzl D4.
3. Zwiększać ilość [co] (1): Abowiem/ powieda Aryſtoteles/ Cztery przyczyny wſzyſtkich niemocy. [...] Wtora przyczyná/ przedłużenie obiádu álbo wieczerzey: ábowiem tám nie iednáko ſye á nie rázem trawi/ ále záwżdy onemu co ſtrawiono/ inne bywa przyłożono. A ták vrządſye Nátury mieſza/ ktora z żołądká do wątroby nieſtrawioną á ſurową wilkość pośila [może błąd zam. posyła]/ skąd bywáią dycháwice/ káſzle/ [...] y innych niemocy wiele. SienLek 13.

Synonimy: 1. krzepczyć, krzepić, mocnić, pokrzepczać, pokrzepiać, potwierdzać, ukrzepczać, umacniać, utwierdzać, wspierać, wspomagać, wzmagać, zmacniać; b.β. pobudzać, zagrzewać, zapalać.

Formacje współrdzenne cf SILIĆ.

Cf POSILAJĄCY, POSILANIE, POSILANY

ALKa