[zaloguj się]
[pdf]

POSZALEĆ (15) vb pf

poszaleć (15), [poszeleć].

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); a jasne; teksty nie oznaczają é.

Fleksja
inf poszaleć
praet
pl
1 m pers -chmy poszaleli
3 m pers poszaleli
plusq
pl
1 m pers -chmy byli poszaleli
3 m pers byli poszaleli
conditionalis
pl
1 m pers bychmy poszaleli
3 m pers by poszaleli

inf poszaleć (1). ◊ fut 3 pl poszaleją (5). ◊ praet 1 pl m pers -chmy poszaleli (1). ◊ 3 pl m pers poszaleli (3). ◊ plusq 1 pl m pers -chmy byli poszaleli (1). ◊ 3 pl m pers byli poszaleli (1). ◊ con 1 pl m pers bychmy poszaleli (1). ◊ 3 pl m pers by poszaleli (1). ◊ part praet act poszalåwszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

Stracić rozsądek, rozum; dostać pomieszania zmysłów (o wielu) (15): Poſzaleć byſmy muſieli Bychmy wſzytko bacżyć mieli Czo ludzie na ſwiecie ſądzą RejJóz D; Gdzye ſie oná [Wenus] pokuśi wnet záwierći w głowie. [...] Sufrágáni/ Opáći/ poſzáleią wſzyſcy. RejWiz 30; Bo bychmy ſie rozumem tylko ſpráwiáć mieli/ Pewniebychmy bez cżáſu wſzyſcy poſzáleli. RejWiz 112, 30v, 71v; Pátrz [u mnichów] wiáry/ pátrz náuki/ pátrzże nabożeńſtwá/ Ieſli náwſzem nie naydzyeſz/ iáwnego ſzaleńſtwá. Ale ieſzcże ći więcey byli poſzáleli/ Co ty błazny bogácząc/ zá ſwięte ie mieli. RejZwierz 104v, 36v [2 r.]; Ktemv ieſzcże wiele ich zapátrzywſzy ſię ná niewiáſty poſzáleli [dementes facti sunt]/ y podani ſą dla nich w niewolą. BibRadz 3.Esdr 4/26; RejZwierc 100; [Lecż y ná dobrze zdrowe żeby wam wolno przypadáć/ á włożywſzy potwarzy że poſzeleli/ ták ſię znimi obchodzić/ áżby ich duſzá odbieżálá Respons E4v].

poszaleć dla czego [= z jakiego powodu] (1): Będąć pić z niego [kubka wina] y zátháczáć ſię będą/ y poſzáleią dla miecżá kthory poſyłam miedzy nie. BibRadz Ier 25/16; [ArgWykład 39/153].

poszaleć z czego [= z jakiego powodu] (1): Boć po ten cżás iędno [!] ći dobre látá máią/ Ktorzy cżáſow poććiwie ſwoich vżywáią/ Ale ći co zwikłáli rozumy ſpráwámi/ Ni zwiedzą gdy s fráſunkow poſzáleią ſámi. RejZwierc 239v.

Zwrot: »na poły poszaleć« (2): (marg) Ludzye iáko błaznowie boży. (–) A przedſię ſwiátem kręcą w okrutney chciwośći. Iákoby iuż ná wieki tu pánowáć mieli/ Wierzę żeć iuż ná poły drudzy poſzáleli. RejWiz 87, 184v.
a. Zachowywać się po pijacku (1):

W porównaniu (1): W bęben tłuką by w pudło áż więc we łbie trzeſzcży. Stoł vleią y łáwy/ ſiedzą iáko w łáźni/ A ſámi poſzáleią iáko ini błaźni. RejWiz 67.

Synonimy: nawileć, obłędzieć, pogłupieć.

Formacje współrdzenne cf SZALEĆ.

AL