[zaloguj się]
[pdf]

PRZECHOWYWAĆ (27) vb impf

e, o oraz a jasne.

Fleksja
inf przechowywać
indicativus
praes
sg pl
2 przechowywåsz
3 przechowywå przechowywają
praet
sg
1 m -m przechowywåł
2 m przechowywåłeś
3 m przechowywåł
conditionalis
sg
3 m by przechowywåł

inf przechowywać (8). ◊ praes 2 sg przechowywåsz (1). ◊ 3 sg przechowywå (4). ◊ 3 pl przechowywają (4). ◊ praet 1 sg m -m przechowywåł (1). ◊ 2 sg m przechowywåłeś (1). ◊ 3 sg m przechowywåł (3). ◊ con 3 sg m by przechowywåł (5).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Ukrywać, dawać schronienie (zwykle o ludziach wyjętych spod prawa); abscondere Vulg; fovere JanStat; accipere, receptare, recipere, suscipere Cn [kogo, co] (23): LibLeg 11/170; ZapMaz V S 1542/335; LibMal 1546/111v; Káźimierz Kſiążę Opolſkie vżáłował ſie Biſkupá przyiął go á ná Ráćiborzu mu dał mieſzkánie y żywność. Szcżego Henrik vpomniał go áby iego nieprzyiaćielá nie przechowywał. BielKron 366; SkarŻyw 299; [Abraham Zbąski] Czechow Heretikow przechowywał/ y s nimi przeſtawał StryjKron 587; Bezecni ſą/ którzy złodźieie przechowywáią. SarnStat 150, 150, 204, 522, 523; [Panie wesołe aby za wojskiem nie śmiali wozić ani ich przechowywać UstWojsk 1525/71].

przechowywać gdzie (7): ZapWar 1522 nr 2268; raczil yego K.m. roſkazacz ſwim wſchem poddanim abi ony zadnego czlowieka przichodnia any Walaſchina any Tvrczina wzyemy a wpanſtwach yego K.m. przechowiwacz [...] nieſmieli LibLeg 10/64v, 11/170; LibMal 1546/110; y odchodziłeś obiádów twoich y przechowywałeś vmárłe przez dzień w domu twoim/ á wnocyś ie pogrzebał Leop Tob 12/12; tákie wyſtępce czyniem nie ſławnymi [...] Tákże też o thych ktorzy przechowywáią złodzyeie álbo y ſzpiegi w domiech ſwych. UstPraw I3v; SarnStat 150.

Zwroty: »korzyść, łupy, rzeczy kradzione przechowywać« (1:1:1): KToby rzecz krádźioną álbo łupy przechowywał [...] iáko y złodźiey ma być karány. GroicPorz kk2, oo4v; KlonWor 35.

»przechowywać u siebie« (2): Richwalſky Staniſlawa Sobieſwata wlodarza wſokolowye vbill o tho ze Jeronima Zeliſlawſkiego ſpomoczniki yego v ſſiebie przechowiwacz niechcziall LibMal 1543/72; Gdyby kto prośił do śiebie przyiaćielá/ á iegoby v śiebie nieprzyiaćielá przechowywal: izaliby wſtyd miał y vprzeymość w prośbie ſwoiey? SkarKazSej 660b.

»tajemnie przechowywać« (1): gdym tákże dla niewdzięcznoáći [!] tych nieſzczęſnych wiekow/ dłużey niż było potrzebá/ właſnie iáko ony Niewiáſty Zydowſkie w Egipcie płod donoſzony [tj. swoje dzieło] táiemnie przechowywał. StryjKron A6.

2. Trzymać, mieć [co (żywotne)] (1): Słomy wiele/ bydłu/ ſtádu/ owcom/ kozom wychodźi: przeco/ gdy ſie tráfi zły vrodzay/ tego pomienionego dobytku przechowywáć ludźie nie mogą GostGosp 88.
3. Trawić (2): áno chuć y dobra myſl roſcie/ áno ſie kreẃ dobra mnoży/ áno żołądek przechowywa/ áno wſzytko zdrowo. RejZwierc 110.

przechowywać co (1):żołądek cżemu z młodu przywyknie tego mu ſie záwżdy będzie chciáło. A potym gdy przydzie ná grubſze potráwy tedy y s trudnoſcią ie będzie przechowywáć mogło y onemu żołądkowi roſpieſzcżonemu záwżdy káżda rzecż záſzkodzić więcey będzie mogłá/ niżli owemu ſękowátemu co przywyknie z młodu y złemu y dobremu RejZwierc 7.

4. Zwrot: »ciało przechowywać« = tyć (1): s tłuſtymi końmi brodź głęboko. A gdy do wody iedźieſz dla ich vdow/ że ták bárzo tłuśćieią á ćiáło przechowywáią. SienLek 187v.

Synonimy: 1. kryć, ukrywać; 2. dzierżeć, mieć, posiadać, trzymać; 3. trawić.

Formacje współrdzenne cf CHOWAĆ.

Cf PRZECHOWYWANIE, PRZECHOWYWANY

DDJ