[zaloguj się]
[pdf]

PRZEPOMNIEĆ (93) vb pf

przepomnieć (18), przepomnić (1) RejKup [oboczności dotyczą tylko form inf].

Pierwsze e jasne; -po- (12), -pó- (3); -pó- OrzQuin, PudłFr; -po- : -pó- Oczko (1:1); w inf -eć (4) Mącz, KochJez, OrzJan, SarnStat, -éć (1) KochPs.

Fleksja
inf przepomnieć, przepomnić
praet
sg pl
1 m przepomniåłem, -em, -m przepomniåł m pers jestesmy przepomnieli
2 m -ś przepomniåł m pers
3 m przepomniåł m pers przepomnieli
plusq
sg pl
1 m -m był przepomniåł m pers -m byli przepomnieli
3 m był przepomniåł m pers
imperativus
sg
2 przepomni
conditionalis
sg
1 m bych przepomniåł, bym przepomniåł
2 m byś przepomniåł
3 m przepomniåłby, by przepomniåł
impersonalis
con by przepomni(a)no
participia
part praet act przepomniåwszy

inf przepomnieć (18), przepomnić (1). ◊ fut 1 sg przepomnię (11). ◊ 2 sg przepomnisz (2). ◊ 3 sg przepomni (5). ◊ 1 pl przepomni(e)my (1) LubPs, przepomnimy (1) MycPrz. ◊ 3 pl przepomnią (1). ◊ praet 1 sg m przepomniåłem, -em, -m przepomniåł (8). ◊ 2 sg m -ś przepomniåł (5). ◊ 3 sg m przepomniåł (9). ◊ [1 pl m pers jestesmy przepomnieli.] ◊ 3 pl m pers przepomnieli (4). ◊ plusq 1 sg m -m był przepomniåł (1). ◊ 3 sg m był przepomniåł (1). ◊ 1 pl m pers -m byli przepomnieli (1). ◊ imp 2 sg przepomni (3). ◊ con 1 sg m bych przepomniåł (1) LubPs, bym przepomniåł (1) ActReg. ◊ 2 sg m byś przepomniåł (2). ◊ 3 sg m przepomniåłby, by przepomniåł (2). ◊ [impers con by przepomni(a)no.] ◊ part praet act przepomniåwszy (15); -åwszy (6) BielKron, BudNT, Oczko, PudłFr, KochWr, GosłCast, -awszy (2) RejPos, też RejPs, -(a)wszy (7).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w.

Zapomnieć; oblivisci Vulg, PolAnt, Modrz; oblivioni tradere Mącz (93): LubPs Y2v marg; Oblivioni tradere, Zápámiętáć/ przepomnieć. Mącz 256d.

przepomnieć kogo, czego [w tym: po przeczeniu (11)] (24): nieraczyſz mily panie taką proſtotą powloczyc ſerc naſſych aby przepomniawſſy tak wielkiego dobrodzieyſtwa twego mieli ſie odwracac od wielmozney chwaly twoiey RejPs 218v, 37v; Aczem mu ia niemało yſcie w tym przewinił Iżem go był przepomniał barzom zle vczynił RejJóz K6v; Y iakoż bych ia muſiał być też tey niecznoty Bych miał kiedy prżepomnieć tey pańskiey dobroty RejJóz L2, K6v; Nie przepomnięć ia ná wieki twych ſpráwiedliwośći/ Gdyż mie w nich záchowáć racżyſz s twey Boſkiey możnośći LubPs bb3, bb3; Pámięthay á ſtrzeż byś tego [wygładzenia imienia Ameleka spod nieba] nieprzepomniał [Cave ne obliviscavis]. Leop Deut 25/19; wſtążyłem ſie do miłey oycżyzny/ ktoreiem nie mogł nigdy przepomnieć przez wſzytkę ſiedḿ lat pielgrzymſtwá moiego. BielKron 460v; RejPos 114v; MycPrz I Bv; KochPs 201; Widźimi ſię/ ieſli dobrze pámiętam/ iżem przednieyſzych wywodow/ X⟨iędza⟩ K⟨anonika⟩ nie przepomniał NiemObr 30; ZAlécał ſye Gość ieden ćicho goſpodyniéy/ [...] Wnet mężá przepómniawſzy ſwégo podla śiebie/ Odpowiedźiáłá głoſem: [...] PudłFr 28; ArtKanc 10v; ActReg 169; Láſki twey nigdy/ nie przepomnię Boże. GrabowSet R4; Maſzże iuż wſzytko w kupie/ czyś przepomniał czego? WyprPl B2; [Kaz 66; Niegardźże/ Bráćie miły/ tym; co dla ćiebie/ abyś nigdy Męki Pána twego nieprzepomniał HerbOdpow Ii4]. Cf Ze zdaniem, Zwrot.

przepomnieć co (1): A ſwe wyſtempky wyznáwai A yeſli zesczo przepomniáł Bendzeſs Czártá Pjſſárzá miáł RejKup y5.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tego (4); iż, że (3), zaimek względny (3), zaimek pytajny (2)] (8): Y rzekł ſam ku ſobie ná ony ktore przełożył ná ziemi/ álboć ći nic niewiedzą obogu álboć przepomnieli/ iż iem to nieprzyſluſſe/ áby [...] RejPs 79v; [Pan Bóg] Nie przepomniał iák ſtworzenia záwżdy był przychylnym. MrowPieś A4; A wſſákoż záś bárzo prętko przepomnyeli tego/ Co Pan nád nimi okazał w ſpráwach Boſtwá ſwego LubPs Y2v; BudNT przedm b8; NiemObr 74; ArtKanc N11v; tego przepomniawszy ze Korona zapieczęciami y Kluczami [...] Senatorow według Constitutiey miała bydz chowana ActReg 40; OrzJan 39; [Lecż tego Farnouius przepomniał/ że ná on cżás Piotr ieſzcże priwat był. BudArt B5, Q3v].

W przeciwstawieniu: »przepomnieć ... wspomnieć« (1): Niéchay mi ięzyk vſchnie/ kiedy ćię przepomnię/ Kiedy ćię ná początku weſela niewſpomnię. KochPs 201.

Zwrot: »przepomnieć wszytkiego (a. wszego)« [szyk zmienny] (3): Iuż więcz wſzytkiego przepomnię Czo ſie pirwey działo o mnię RejJóz A5v, K7; Lecż oni wſzego tego przepomniawſzy/ wiele do ś. piſmá nákłádli/ á indzie po wyrzucáli/ indzie lepak po odmieniáli. BudNT przedm b8.
Szereg: »zapomnieć a przepomnieć« (1): Zaſz kiedy mátká zápomni/ á ſwych dźiatecżek przepomni/ áby ſię im nie zlitowáłá? ArtKanc K10v.
a. Opuścić, pominąć, nie uwzględnić [w tym: z przeczeniem (15)] (23):

przepomnieć kogo, czego (4): będźie tám Zacnych ludźi wielki ziazd: ia téż tám iádę/ y was téż tám nie przepómnię. OrzQuin Aa5v; Rzepy też nie przepomnieć. A tego wſzytkiego záś náſádźić ná naśienie ku ſwey potrzebie. GostGosp 122; Iák pánná w czyſtym widźi źwierćiedle ſwé ſkázy/ Ták on téż nieprzepomni y namnieyſzéy zmázy. GosłCast 33. Cf przepomnieć kogo czym.

przepomnieć kogo czym (1): Nie przepomniał ſwym dárem ſtadłá z troſkánego/ Dał im z łáſki ſynacżká ocżekawánego. SkorWinsz A2.

α. W tekście: nie wspomnieć, nie wymienić (19):

przepomnieć kogo, czego [w tym: po przeczeniu (12)] (17): Mow ty przetſię [...] ktorzy też ſwieczy. Za zdrowyaċ tu pomagaly [...] (–) Radem themu zes nieraczyl Swietych przepomnicz RejKup i4v; KromRozm III N7v, O8v; A onych iakobyſmy tu przepomnieć mieli? Ktorzi ani ſieſć za ſtoł zpodeyrzanym chćieli. KochSat B2; SarnUzn D4v; Nie przepomnię też tu owego ćwicżenia ktore v dworu nie do końca ieſzcże zágáſło GórnDworz E3; BielSat H; A Gdym to do was/ o ſądźiech/ o obronie/ y o ſkárbie Rzecżypoſpolitey piſał/ niemogłem też przepomnieć drugich cżęśći Rzecżypoſpolitey/ o ktorey niedawno wydałem troie kśięgi ModrzBaz 140; Co w prawdźie ácz nie zawżdy zwiérzchu tego widźieć/ áby wody ćiepliczné wſzędy ćiepło ćiekły/ y iedno to Neápolſkié/ Padewſkié/ [...] w Iáchemſtale w Czechách/ w Herſperku w Sląſku/ owych nieprzepómniawſzy w Węgrzéch/ co ié od gorącá zbytniego Purgatorium/ á iákoby czyścem zowią Oczko 10v; SkarŻyw 575; KochJez B3v; Niechcę prżepomnieć y owego fortylu/ ktorego ná Seymie vżywáią zbrodniowie in criminali álleguiąc chorobę. GórnRozm H4, I; ActReg 185; WujNT 187; Tego tu w niedoſtátku y w doſtátku wſpomnię/ Zá cżym też y ſámego śiebie nie przepomnię. CzahTr B4, G2v; [ListyPol II 1550/448; BogowieFałsz 186].

przepomnieć co (2): OrzJan 26; Moſty y przeiázdy dobré, przez wody, rzéki, ná tym mieyſcu może przepomnieć. SarnStat 684.

W przeciwstawieniu: »przepomnieć ... wspomnieć« (1): Nieprzepomnię Zborowſkich/ wſpomnię Iłowſkiego/ Y Krotowſkie Leſzcyce/ wſpomnię y Swierſkiego. BielSat H.

b. Nie postąpić według czyichś zaleceń, nie zachować, nie zastosować się [kogo, czego; w tym: po przeczeniu (6)] (15): A wielkiem pochlepſtwem/ przywiodłá go ktemu/ áby ſie ſam wſobie kochał przepomniawſſy bogá RejPs 53; Snadz bychmy to wżdy byli winnie ćierpieli/ bychmy byli przepomniawſſy ymienia twego vćiekli ſie do inych bogow RejPs 66v, 182; Też ſwey ccży przepomniawſzy czos tey ſnadz mało miał [...] Targnąłes ſie na moy ſtan RejJóz H; LubPs aa6, bb4; OBácz vtrapienie moie á wyrwi mię/ boćiem nieprzepomniał zakonu twego. BibRadz Ps 118/153; pan Márgrábiá Brándeburſki mowi zá powinowátośćią kthorą ma z Krolem Polſkim cupiditate ſucceſſionis/ przepomniawſzy przyſięgi ſwey/ ktorą ſie obowiązał rozmnáżáć páńſtwo Rzeſkie BielKron [3322]v; GrzegRóżn G, Gv; Oſtrzegay ſię ábjś nieprzepomniał Iehowy Bogá twego/ ábo żebyś niepilnował przykazań iego BudBib Deut 8/11; bo przepomnieli słow twych ſprzećiwnicy moi. BudBib Ps 118/139; ArtKanc Q8v; lecz lepiéy z śiebie otrząſnąwſzy Kał ſtáry/ wſtáć/ w nim nie trwáć/ cnoty przepomniawſzy. GosłCast 26; [i roſkazanie ono Chriſtuſowo/ To czyńćie na pamiątkę moie/ tak mało ważą/ albo doczyſta przepomnieć go chcą UstKościel 123v; TestZygmAug 38].
Zwrot: »przepominając przepomnieć« (1): Bo będzie (to) ieſli przepomináiąc przepomniſz [si obliviscendo oblitus fueris] Iehowy Bogá twego á poydzieſz zá Bogámi obcemi BudBib Deut 8/19.
c. Nie uczynić czegoś [w tym: z przeczeniem (1)] (6):

przepomnieć czego (2): Aza przepomniał zmiłowánia Bog/ á zátrzyma w gniewie litośći ſwoie? BudBib Ps 76/10; Ani ſye nam ták ſkąpie o nieprzebránéy dobroći páńſkiéy/ y łáſce przećiw rodzáiowi ludzkiému rozumieć godźi/ żeby przepomniawſzy dobrá/ y pożytku náſzégo/ ſámę tylko chwáłę ſwą ná myśli mieć miał KochWr 23.

cum inf (4): Alye ysz yednemv myaſthv naymyą Capvrſo przepomnyal poszel lyſtha wſzyancz, bandzye naſſ poſzel theras proszyl aby [...] LibLeg 7/10; Też piſzeſz/ iż teraz krzćiſz po krzeſćiáńſku/ coś pezcd [!] tym czynił po Papieſku. Dla ćię Bogá proſzę/ ieſliś ſye ty był krzćił v nas? czylim ćię byli krzćić przepomnieli? OrzList b; Oczko 17v; Przepomniałem powiedźiećći domá. Gdym przyiechał do miáſtá, podkałem ſię w drodze, Z foremnym báłámutem, y ſprawcą iákimśi. CiekPotr 85; [CorfusDocum 1564 nr 129; Nie przepomniał w mowie ſwey ieſzcże wſpomnieć tego/ Iáko nieprzyiaćiele Bog iego [Zygmunta III] pogromił ZbylDroga F3].

d. Zostawić coś gdzieś przez zapomnienie [czego] (2): Tráfiło ſie raz/ że [król] śiadáiąc iuż zá ſtół/ przepomniał ich [pierścieni] v tego/ komu ie był podał/ á ten téż nieprzypomniał. KochAp 10; Tákżem też y raz ſmutna vmrzeć vmyſliłá. Miecż ten coś go przepomniał/ wnet tę ſkońcży trwogę/ Teſknice mię pozbáwi. PudłDydo B5.
e. O Bogu wobec człowieka [w tym: z przeczeniem (8)] (16):
α. Przestać udzielać łaski [kogo] (8): Acz trudno Boga w Jego sprawach winić – Boć snać nie umie nigdy nic źle czynić – Już niechaj raczy tam sobie tego mieć A nas tu drugich jednak nie przepomnieć RejŁas w. 66; Iż Pan dla záſlubienya ſwego nigdy nie przepomni ſwoich wiernych. LubPs Z4v marg, C3; Tego ná wſzem pilnuią iák [Bóg] roſkazáć racżył/ Przetoż ich dla tey cnoty przepomnieć nie racżył PaprPan O3v; Boże/ który ſług nigdy nieprzepomniſz ſwoich/ Wyrwi mię z rąk okrutnych nieprzyiaćiół moich KochPs 85, 200; ZawJeft 11; Wſkrześ y w nas ſercá/ dla imieniá twego/ Ieſli przepomnieć niechceſz ludu ſwego. Wyćiągni rękę/ wyſvobodz ſwe Pánie/ Co k tobie z płácżem puſzcżáią wołánie GrabowSet E4.
β. Przebaczyć, odpuścić [czego] (8): Iuż ná ten czás náſz pánie rácz miłoſćiwye przepomnieć pirwſſych wyſtępkow naſſych/ á ogárnąć nas rácz miłoſierdziem przyrodzonem twoiem RejPs 118v, 118, 119, 119v; iż gdy ſie z wierną proźbą vciecże ku Pánu/ iż pręciuchno przepomni káżdego ſnadź nacięzſzego grzechu iego. LubPs L3v; Wſpomniawſzy że cżłowiek/ wſpomni [Panie] y krewkośći/ A w tym głupſtwo odpuść/ y przepomni złośći. GrabowSet C3; Bog moy ſam nie przepomni roźlania krwie moiey/ A niech dla mnie nie karze niewdźięcżnośći twoiey. CzahTr I2v.

W charakterystycznych połączeniach: przepomnieć grzechu, występkow (3), złości (2).

Szereg: »przepomnieć ani przepuścić« (1): A ták z dawná záwżdy á od wiekow w wielkiey nienawiśći á w wielkim obmierżeniu był ten ſproſny grzech v Páná tego. A nigdy przepomnieć áni przepuśćić żadnemu tego niechciáło Boſtwo ſwięthe iego. RejPos 200.

Synonimy: zapomnieć; a. opuścić, pominąć; d. zostawić; e.β. darować, odpuścić, przebaczyć, przepuścić.

Formacje współrdzenne cf MNIMAĆ.

Cf PRZEPOMNIONY

SBu