[zaloguj się]
[pdf]

PRZEPROSIĆ (23) vb pf

e oraz o jasne.

Fleksja
inf przeprosić
praet
sg pl
3 m przeprosił, jest przeprosił m pers przeprosili
imperativus
sg
2 przeproś
3 niech przeprosi
conditionalis
sg pl
1 m m pers byśmy przeprosili
3 m by przeprosił m pers by przeprosili

inf przeprosić (2). ◊ fut 3 pl przeproszą (1). ◊ praet 3 sg m przeprosił (4), jest przeprosił (1) LibMal. ◊ 3 pl m pers przeprosili (2). ◊ imp 2 sg przeproś (2). ◊ 3 sg niech przeprosi (1). ◊ con 3 sg m by przeprosił (5). ◊ 1 pl m pers byśmy przeprosili (1). ◊ 3 pl m pers by przeprosili (1). ◊ part praet act przeprosiwszy (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

Poprosić o wybaczenie; deprecari PolAnt; veniam precari Modrz [w tym: kogo (15)] (23): Ezop áby pánią przeprośił/ Ieſliby iey w cżym przewinił. BierEz C; ZapWar 1535 nr 2413; do thegoſz drumlika prziſchedſchi yeſth go przeproſſil y ſnym ſzią poyednal doſtatecznye LibMal 1554/187v; Athenianie iáko pirwey gárdzili iego młodoſcią/ ták ią potym wychwaláli/ żáłuiąc tego iż go kiedy ná ſię pobudzili/ przeprośili go BielKron 123v, 175, 212v, 357v; BudNT Act 16/39; Ieden gdy mu zádano złodźieyſtwo/ powiedźiał/ że mu to źle zádano: á ten ktory przećiwko niemu mowił/ dał mu pięśćią zá ſzyię. Gdy tę rzecż dano ná rozſądek/ ták ie pogodzono/ áby ieden drugiego przeprośił: ieden áby przeprośił dla tego/ że y złodźieyſtwo zádał y pięśćią vderzył: á drugi dla tego/ iż mu łeż zádał. ModrzBaz 61; [król] zwielką cżćią przyzwał do ſiebie świętego Dunſtana/ y padwſzy do nog iego/ przeprośił go. SkarŻyw 508, 165, 171, 527; StryjKron 692.

przeprosić czego (1): Przyſzły cżłonki do żołądká żáłuiąc ſie nań/ iż on ſpokoiem leży trawiąc/ á ony muſzą prácowáć/ przeto rzekły: cżemu ſie s tey niewoley nie wyłamiemy ábyſmy ná kogo pracowały/ zbędzyem wielkiey prace. A gdy thák vcżyniły/ w krotkim cżáſu pocżęły nogi mdleć y ine cżłonki od głodu/ muſiáły záſię prácowáć przeprośiwſzy żołądká. BielKron 108v.

W połączeniach szeregowych (2): Ten bliżni/ ktoregom obraził/ ieſli go proſzę/ a chczę mv doſić vcżynić/ zapłacić ſzkodę/ y przeproſić/ ma mi wedłvg rozkazania bożego odpvſcić SeklWyzn c4v; áni niecziſcy ludzie/ any Balwophalczy [...] kroleſtwa Bożego poſiędą/ yeſly ſię nieuſnaią/ nieżałuią/ ni polepſą/ niewroczą/ niezapłaczą/ nienagrodzą/ przeproſą/ komu czo powynny SeklKat L3v.

Zwrot: »[komu] gniew przeprosić« (1): BYL ieden Rycerz v niekthorego Krolá/ ktory przez niektory vcżynek bárzo był Krolá rozgniewał. Y posłał ku Krolowi Rycerze áby mu gniew przeprośił [wyd. I: przeproſili]. HistRzym 70.
Szeregi: »przeprosić, pojednać się« (1): Ieſli teſz [ktoś] wyſtąpił y zgrzeſzył náprzećiwko bliżnemu/ áby przeproſił/ áby ſie ſnim poiednał/ y w miłośći ſpołetzney ſnim mieſſkał KrowObr 63.

»upokorzyć się i przeprosić« (1): Kto kogo obráził ſłowem ábo vczynkiem/ niech ſię vpokorzy/ y niech go przeprośi. WujNT 12.

Przen: Wrócić do czegoś, ponownie zaakceptować [co] (2): którą [ewangelię pełną fałszów] dawſzy ia we dyabły/ wróćiłem ſye do onéy náſzéy ſtáréy Ewányeliéy potćiwéy/ y ziednałem ſye z nią/ przeprośiwſzy ią ſtátecznie OrzQuin B3v; A przeto bráćie ſłuż ludźiom cnotliwie/ Niechay cudzego/ nie żártuy dotkliwie. Przeproś motykę gdy Wiſłá nie ſłuży/ Wſzákeś chłop duży. KlonFlis H5.

Synonimy: pojednać, przenaleźć, ubłagać.

Formacje współrdzenne cf PROSIĆ.

Cf PRZEPROSZENIE, [PRZEPROSZONY]

LWil