[zaloguj się]
[pdf]

PRZETWORZYĆ (2) vb pf

e oraz o prawdopodobnie jasne (tak w przetworzenie).

Fleksja
inf przetworzyć
praet
sg pl
3 m przetworzył m pers przetworzyli

[inf przetworzyć.] ◊ fut 3 sg przetworzy (1). ◊ praet [3 sg m przetworzył.] ◊ 3 pl m pers przetworzyli (1).

Sł stp, Cn brak, Linde także XVII (z Cn) – XVIII w.

1. Przeobrazić, uczynić kimś a. czymś innym [kogo, [co]] (1):
a. [O eucharystii [w co]:
Szereg: »odmienić i przetworzyć«: [Chrystus wodę w wino przemienił] ták też potráfi y w to gdy racży/ iż iednę iſtność rzecży w inſzą odmienić y przetworzyć może GrzegŻarnPos 1597 59 (Linde).]
b. O mistycznym przeobrażeniu w nowego człowieka (1): Kogoć on [Duch Pański] z nowu przetworzy/ á ſerce twarde ſkruſzy/ Y namiętnośći vmorzy/ nierządne w iego duſzy: Będźie w cnotách pomnożony/ iáko práwie odrodzony ArtKanc L19v.
2. Zastąpić czymś innym: zmienić wyraz lub jego sens [co] (1):

przetworzyć w co (1): A ták Kálwiniſtowie duſzę w trupá ábo w ćiáło przemienili: á Nowokrzczeńcy z nimi piekło w grob przetworzyli/ y duſzę Páńſką w grobie zágrzebli WujNT 404.

[Zwrot: »na inszy obyczaj przetworzyć«: lecż Antichriſt wielkich trudnośći y tu y wſzędźie namieſzał. Bo co tu Apoſtoł owe słowa/ Wedle ćiała/ Wedle ducha/ położył/ tedy to on dźiwnie na inſzy obycżay przetworzył. aby to słowo/ Wedle ćiáłá/ tak rozumiano/ iako gdyby napiſano: Wedle cżłowiecżeńſtwá. BudArt V4.]

Synonimy: 1., 2. odmienić, przemienić, zmienić; 1. obrocić.

Formacje współrdzenne cf TWORZYĆ.

Cf PRZETWORZENIE, PRZETWORZON

MPi