[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWIEWAĆ (11) vb impf

Pierwsze e oraz a jasne; -wie- Mącz (4), -wié- Oczko (1).

Fleksja
inf przewiewać
indicativus
praes
sg pl
1 przewiewåm
3 przewiewå przewiewają
praet
sg
3 f przewiewała
fut
sg
2 m będziesz przewiewåł
3 m będzie przewiewåł
conditionalis
sg
3 m by przewiewåł

inf przewiewać (1). ◊ praes 1 sg przewiewåm (2). ◊ 3 sg przewiewå (5). ◊ 3 pl przewiewają (1). ◊ praet 3 sg f przewiewała (1). ◊ fut 2 sg m będziesz przewiewåł (1). ◊ [3 sg m będzie przewiewåł.] ◊ con 3 sg m by przewiewåł (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII – XVIII w.

1. Wiać przez coś, przez jakiś obszar; interspirare, perflare Mącz [w tym: co (6)] (10): Nie day ſie przewiewáć káżdemu wiátrowi [Non ventiles te in omnem ventum]/ áni ſie puſſcżay ná káżdą drogę Leop Eccli 5/11; Mącz 130d, 409b.
Fraza: »wiatr przewiewa; wiatreczkiem przewiewać« [w tym: którędy (2)] (6;1): wiecżor zawżdy okna otwieray na poł noczy/ aby wiatr z połnoczi twe mieſzkanie przewiewał FalZioł V 61v, IV 45b; Perflabilis, Co łatwie wiátr przewiewa/ Przedima. Mącz 130d, 130d; tákiećiem Wiátry/ ſą zdrowe/ á kędy przewiewáią/ tám Robacy áni ſzat áni innych rzeczy rádźi gryzą. SienLek 2v; Oczko 1v; Duch iego [Boga] wdźięcżny y łágodna zorzá Miłym wiátrecżkiem przewiewáłá morzá Gdy jeſzcże były proſte w ony látá Pocżątki świátá. KlonFlis B3v.
2. [Oczyszczać zboże z plew przerzucając je pod wiatr [kogo, co]:

W porównaniu: Czart nas z dopuszczenia Bożego prawie przewiejał, jako na rzeszecie pszenicę przewiewają. AktaSynod I 91.

Przen:

W porównaniu: GilKat 187 (Linde) cf Szereg.

Zwrot: »wiejączką przewiewać«: Kryſtus ſwoie Gumno wieiącżką przewiewa GilPos 247 marg.
Szereg: »przetrzęsać i przewiewać«: Oto ſzátan prágnie was przethrzęſáć y przewiewáć iáko pſzenicę/ y przekázę cżyni ku wſzelkiemu dobremu GilKat 187 (Linde).]
3. bibl. Przepędzać, przeganiać; przen; ventilare Vulg, PolAnt [kogo] (1): Będźieſz ie [nieprzyjaciół] przewiewał/ á roznieſie ie wiátr/ á wicher roſproſzy ie BibRadz Is 41/16.

[przewiewać dokąd: Piękność iego iákoby pierworodnego Byká/ Rogi iego iákoby Rogi Iednoroſzcowe: tymi będzie przewyewał Pogány aż do gránic źiemie. Leop Deut 33/17 (Linde).]

Synonimy: 1. przedymać, wiać; 2. przetrzęsać.

Formacje współrdzenne cf WIAĆ.

Cf PRZEWIEWAJĄCY, PRZEWIEWANIE, [PRZEWIEWANY]

KO