[zaloguj się]
[pdf]

PRZYBRAĆ (19) vb pf

a jasne; w fut e jasne.

Fleksja
inf przybrać
praet
sg pl
3 m przybråł m pers przybrali
f przybrała m an
plusq
sg
3 m przybråł był
imperativus
sg
2 przybi(e)rz
conditionalis
sg
3 m by przybråł
impersonalis
praet przybråno

inf przybrać (6). ◊ fut 1 sg przybierzę (1). ◊ [2 sg przybierzesz.] ◊ 3 sg przybierze (1). ◊ 1 pl przybierzémy (1). ◊ praet 3 sg m przybråł (2). f przybrała (1). ◊ 3 pl m pers przybrali (2). ◊ plusq 3 sg m przybråł był (1). ◊ [imp 2 sg przybi(e)rz.] ◊ con 3 sg m by przybråł (3). ◊ impers praet przybråno (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

I. Transit. (18):
1. Ubrać, włożyć coś na kogoś; wystroić; decorare, induere HistAl; ornare Vulg; exornare Mącz [w tym: kogo, co (9)] (11): Exornare aliquem veste, Przibráć álbo dárowáć kógo ſzátą. Mącz [269]c; bo oni [Rzymianie] ták cżynili wetknąwſzy koł w źiemię káżdy ſwoy oſobno przybráli iáko cżłowieká BielSpr 4.

przybrać w co (6): Panie Pilácie/ cżynil [Jezus] ci ſie krolem dopuſtz nám ijże go w pawlokę przybierzémy. OpecŻyw [127]v; Gdy Alexander vmárł/ Kſiążęthá podnieſli ciáło iego/ á przybráli ie w ſzáty krolewskie HistAl N4, K5v; LubPs M3; przetho náoſtathek wtory Páweł Papieſz/ ku ćći ſwoiey/ y ſámi Kárdynali/ y konie ich/ w Szárłat álbo w tzerwoną bárwę przybrał KrowObr 35v; LatHar 307.

Szereg: »przybrać i ozdobić« (1): Y roſkazał [król] komornikowi/ [...] á żeby thák ſámę [Esterę]/ iáko fraucymer/ ábo ſluzebne pánny iey/ przybrał y ozdobił [ornaret atque excoleret]. Leop Esth 2/9.
Przen (2):

przybrać w co (2): Nieſzcżeſzny [!] narodzie/ tákći bárzo ten Luter niecżyſty ocży zápluſkał/ y vmiał ći Antychryſtá ktoregoć wnośił w piſmo y wſkorę Chryſtuſowę przybráć/ iżeś ſię oſzukáć dał? SkarŻyw 520; GrochKal 23.

2. Ozdobić, przystroić, upiększyć [kogo, co] (5): Nie przybrał był Sálomon tákich gmáchow hoynie/ Gdy Sábá oná k niemu przyiecháłá ſtroynie. StryjWjaz B2.

przybrać czym (1): Y przybrał [Bóg] grubą ziemię/ trawą y zioły SkarŻyw 259.

Iron (1): Aliquando exornare, Odrzeć kogo z ochędożenia. Adeo exornatum dabo, adeo depexum ut dum vivat meminerit semper mei, Ták go przibierzę/ Ták go przigłaſzczę iż mie będźie wiecznie pámiętał. Ironicus dicta putato. Mącz [269]c.

Przen (3): [Doſyć ieſt przez ſię pyſzny [ten osioł nasz, tj. ciało]/ á gdy go przybierzeſz záuzda ſię po ſobie poglądáiąc/ iáko vbrány koń. GrzegŻarnPos 1597 I 13 (Linde).]

przybrać w co (1): Gdy iuż moy Dworzánin ozdobi vmyſł ſwoy cnotą/ po cnocie/ nie zda mi ſie áby go w co piękniey przybráć mogł/ iáko w náukę GórnDworz G3v.

przybrać czym (1): A żeby lepiey duſzę ſwoię we wzgárdzie świátá tego Chryſtuſa náśladuiąc vbogáćił [św. Samson]/ y więtſzemi ią cnotámi przybrał: ná wzor Abráhámá/ wyſzędł [!] z oycżyzny ſwoiey SkarŻyw 593.

[Szereg: »upiękrzyć a przybrać«: A Iezabel vſłyſſawſſy o przyieździe iego [Iehu]/ vmálowáłá ocży ſwe bielidłem/ y vpiękrzyłá á przybráłá głowę ſwoię [ornavit caput suum] Leop 4.Reg 9/30 (Linde).]
3. Zdobyć coś [na co] (1): Nuż iákie dziś gry náſtáły Zktorych ginie koſt niemáły [...] Bo ſie więc iuż nierozmyſla Poki ſtołu ſtawa kryſzlá Bo muſi przybráć ná nowe [= zdobyć pieniądze na nową grę] RejRozpr G4v.
4. Dobrać, wziąć (1):
a. Do towarzystwa, jako asystę (1):
Zwrot: »[kogo] sobie przybrać« = podporządkować (1): ktory [diabeł] ty máſſkáry do kośćiołá Bożego wprowádził/ áby ſlugi Antykryſtowe ſobie przybrał y podwyſſſzył. KrowObr 131.
b. [Przyjąć, zapożyczyć:
Zwrot: »przybrać sobie [od kogo]«: nam ludzie wszyscy przypisują: męstwo [...]; ale i w tym nie[mało] mielibyśmy przybrać sobie od Hiszpana DiarPeregr 68.]
c. [Wziąć dodatkowo pod uwagę [k czemu]: Ono też ktemv przybierz/ co Ewanieliſtowie o Duchu ś. piſzą: że z ſtąpił ná Ieſuſá iáko gołąb. BudArt M7v.]
II. Intransit. O wodzie: wezbrać, podwyższyć swój poziom [z podmiotem w G] (1): BYwáią téż w Stáwiéch álbo w Sadzáwkach Póniki/ kthórémi Wodá z Stáwu ginie/ ták/ że iéy nigdy nie przybierze Strum O.

Synonimy: I.1. oblec, odziać, przyoblec, przyodziać, ubrać; 2. ochędożyć, okrasić, ozdobić, upiększyć; 3. zdobyć.

Formacje współrdzenne cf BRAĆ.

Cf 1. PRZYBRANIE, PRZYBRANY

ALKa