[zaloguj się]
[pdf]

RZUCENIE (11) sb n

-enie (10), -ęnie (1).

Pierwsze e jasne, końcowe pochylone.

Fleksja
sg
N rzucenié
G rzuceniå
D rzuceniu

sg N rzucenié (6); -é (2), -(e) (4). ◊ G rzuceniå (3); -å (2), -(a) (1). ◊ D rzuceniu (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

I. Rzeczownik od „rzucić”: przemieszczenie czegoś w powietrzu szybkim ruchem, ciśnięcie; iactus Mącz, Modrz, Calag, Calep, Cn; missus Mącz; coniectus Calag; coniectio Cn (9): Missus, Ciśnienie/ rzucenie. Mącz 225b, 26a, 161c; Wurff. Ciſk. Rzucęnie. Iactus, coniectus. Calag 577b; Missilis – łatwi y leki [!] do ſtrzelenia albo rzucenia. Calep 666b, 496b.
Wyrażenia: [»jakoby na rzucenie kamienia«: A ſam [Jezus] odſſedł od nich [od zwolenników, tj. apostołów] iákoby ná rzucenie kámieniá [quantum iactus est lapidis] Leop Luc 22/41.]

»[kogo] o ziemię rzucenie« (1): Iezuſa milégo okrutné vchwycenijé ij cięſſkié o ziemię rzucenijé OpecŻyw 106v.

a. O grze (2):

W porównaniach (2): coż inſzego mamy myślić o tych ktorzi to práwo ſtánowili/ iedno to/ że y zá prawdą nieſzli/ á ktemu/ że od cżáſow by od koſtek rzucenia/ to ieſt iáko ſie tráfiło/ á nie od pewnych przycżyn/ do ták wiela ſproſnośći wymyślenia byli rządzeni? ModrzBaz 81, 30.

Wyrażenie: »rzucenie kostek« = talorum iactus Modrz, Cn; bolus Cn [szyk 1:1] (2):Bo á coż po mnoſtwie bez rozumu? Aza nieieſt podobne rzuceniu koſtek/ ktore tem ieſt lepſze/ im ſie więcey ocżek ná wirzchu vkázuie? ModrzBaz 30, 81.
II. Rzeczownik od „rzucić się” (2):
1. Napaść, atak [na kogo] (1): GDy proſtégo ſtanu człowiek zábiie Szláchćicá/ którému żadnéy przyczyny/ áni dowory [= powodu] Szláchćie ku rzuceniu ná śię nie dał [vel occasionem se invadendi JanStat 603]/ áni początku ku ſwaru y vderzeniu nie vczynił: niech będźie táki ná gárdle karan. SarnStat 618.
2. Wystąpienie, wypłynięcie czegoś [czego] (1):
Przysłowie: Exudare laborem, Prácowáć áż do rzucenia potu. Mącz 427a.

Synonimy: I.1. cisk, ciśnienie; II. napadnienie, natarcie.

Cf RZUCIĆ, RZUCIĆ SIĘ

MN