[zaloguj się]
[pdf]

PRZYRZĄDZIĆ (9) vb pf

W inf -rządzić (6), -rzędzić (1) SienLek; w fut i [praet] -rządz-; w imp -rzędź.

Fleksja
inf przyrządzić, przyrzędzić
praet
sg
3 m przyrządził
imperativus
sg
2 przyrzędź

inf przyrządzić, przyrzędzić (7). ◊ fut [2 sg przyrządzisz.] ◊ 1 pl przyrządzięm (1). ◊ [praet 3 sg m przyrządził.] ◊ imp 2 sg przyrzędź (1).

Sł stp: przyrządzić, Cn brak, Linde XVII(XVIII) w.: przyrządzić.

1. Przygotować [co] (3): Sternere triclinium, Przikrić/ przirządźić co potrzebá do ſiedzenia zá ſtół. Mącz 464c; przeto ku lekkiemu á pośpieſznemu rodzeniu/ tákſye rzędźić potrzebá: naprzod ma ſobie Wánnę thák dáć przyrzędźić/ wźiąć máłego y wielkiego ślazu/ náśienia koźiorożcowego z náśienim lniánym zárowno/ to weſpoł w wodźie wárzyć/ á w tym ſye nápárzáć y omyć SienLek 113.
[Zwrot: »konia przyrządzić« = nałożyć na konia tzw. rząd: [Florenc rzekł do ojca:] Idźćie wy ſobie zlekká zá mną/ á ia ſie iuż poydę gotowáć/ bo ten nieprzyiaćieł pewnie iuż ieſt gotow/ á iam ſie ieſzcże niepocżął gotowáć. Niż oćiec do domu przyſzedł/ iuż Florenc koniá przyrządźił/ zbroię znośił/ y z prochu wytárł ile náprętce być mogło HistOtton 53v.]
a. Zaopatrzyć w coś, zgromadzić, co potrzeba [na kiedy] (1): Providere in hyemes pabulum, Przirządźić pice ná źiemę [!]. Mącz 495b.
2. Sporządzić, wykonać (2):
a. O potrawach (1):

przyrządzić co na co (1): W godźin cztérzy po kąpániu/ coby przed południém/ obiad ſwóy ieść: ná który to obiad/ iuż niepowtorzę/ [...] co przyrządźić trzebá Oczko 28.

[Zwrot: »[komu = sobie] jeść przyrzędzić«: tym śpieſzney ku goſpodźie poſzedł/ kazał ſobie co nalepiey ieść przyrzędźić HistFort D4v.]
b. O lekach [co] (1): á zátym máść thákową przyrzędź: Weźmi łoiu wołowégo/ oliwy/ máſłá máiowégo/ żywice ſoſnowéy/ woſku/ wſzyſtkiégo zárowno wźiąwſzy/ roſpuść weſpół á wléy ná wodę/ pothym gdy ſyę z śiędźie zbierz á przykłáday. SienLek 150v; [á pal ſprzodku lekkim ogniem/ potym co dáley mocnieyſzym/ aż ſie dobrze wypali/ [...] áż gdy to przyrządziſz: Weźmi 24 tablicżek/ albo liſtow złota bitego/ [...] Zetrzyſz ono złoto wſkláney dunicżce/ z vlipkiem Rożánym/ álbo z Fijołkowym SienHerb 544b].
3. Urządzić, zorganizować (3):

przyrządzić co (2): Schawſpiel anrichten. Gigrę przyrządzić. Instituere ludos. Calag 409a. Cf Zwrot.

przyrządzić komu ku czemu (1): A gdy było piérwſzégo dnia przáſnkow/ przyſzli vczniowie do Ieſuſa/ rzeknąc ięmu/ Gdźie chcéſz żeć przyrządźięm ku iedzęniu wielkonocznego baranka [Ubi vis paremus tibi comedere Pascha]? MurzNT Matth 26/17.

Zwrot: »([komu]) wesele przyrządzić« = nuptias adornare Mącz (1): Mącz [269]c; [Zátym ſie wroćił do ſwey miłey/ nowe iey weſele przyrzędzić dał/ wſzyſtkich mieſzcżánow y pań ich k temu proſząc HistFort H2v].
4. Doprowadzić kogoś do jakiegoś stanu, tu do złego stanu: zaszkodzić, spowodować nieszczęście [o co] (1):
Zwrot: »o szkodę przyrządzić« (1): Detrimentum Reipu⟨blicae⟩ iniungere, O ſzkodę przipráwić álbo przirządźić/ to yeſt być prziczyną ſzkody. Mącz 178b.
Szereg: »przyprawić albo przyrządzić« (1): Mącz 178b cf Zwrot.

Synonimy: 1., 2., 3. nagotować, przygotować, przyprawić, przystroić, sprawić; 4. przyprawić, przystroić.

Formacje współrdzenne cf RZĄDZIĆ.

Cf PRZYRZĄDZENIE, PRZYRZĄDZONY

MP