[zaloguj się]

NAGOTOWAĆ (239) vb pf

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf nagotować
praet
sg pl
1 m nagotowåłem, -m nagotowåł m pers -śmy nagotowali
f -m nagotowała m an
2 m nagotowåłeś, -ś nagotowåł m pers
3 m nagotowåł m pers nagotowali
f nagotowała m an
n subst nagotowały
plusq
sg pl
1 m -m był nagotował m pers
2 m -ś był nagotowåł m pers
3 m był nagotowåł m pers byli nagotowali
f była nagotowała m an
n subst były nagotowały
imperativus
sg pl
2 nagotuj nagotujcie
3 niech nagotują
conditionalis
sg pl
1 m bych nagotowåł m pers bychmy nagotowali, byśmy nagotowali
3 m by nagotowåł m pers by nagotowali
impersonalis
praet nagotowåno, było nagotowåno
con by nagotowåno
participia
part praet act nagotowåwszy

inf nagotować (43).fut 1 sg nagotuję (4).3 sg nagotuje (4).1 pl nagotuj(e)my (3).3 pl nagotują (2).praet 1 sg m nagotowåłem, -m nagotowåł (7). f -m nagotowała (1).2 sg m nagotowåłeś, -ś nagotowåł (14).3 sg m nagotowåł (44). f nagotowała (3).1 pl m pers -śmy nagotowali (3).3 pl m pers nagotowali (20). subst nagotowały (5).plusq 1 sg m -m był nagotował (1).2 sg m -ś był nagotowåł (1).3 sg m był nagotowåł (9). f była nagotowała (1).3 pl m pers byli nagotowali (2). subst były nagotowały (2).imp 2 sg nagotuj (10).2 pl nagotujcie (20).3 pl niech nagotują (1).con 1 sg m bych nagotowåł (1).3 sg m by nagotowåł (5).1 pl m pers bychmy nagotowali (4), byśmy nagotowali (2); bychmy BibRadz, LatHar (2); bysmy Leop; bychmy: byśmy WujNT (1:1).3 pl m pers by nagotowali (6).impers praet nagotowåno (11), było nagotowåno (2) BielKron, PaprUp.con by nagotowåno (1).part praet act nagotowåwszy (8).

stp notuje, Cn brak, Linde XVIXVIII w.

Przygotować, przyrządzić, uczynić gotowym do użycia; mieć w pogotowiu; zgromadzić; praeparare Mącz, Vulg; aptare, parare Vulg; armare, comparare, curare, instruere Mącz (239): Mącz 54a, 70d, 278b; A oni rzekli: Gdzie chceſz nágotuiemy? BudNT Luc 22/9, Luc 22/12; GostGosp 86; LatHar 716 [2 r.]; WujNT Luc 22/9, 12; O iáko tám lepiey gdźie Chryſtus nágotował/ byſmy ſię ſámi ná to gotować chćieli SkarKaz 551b.

nagotować czego (29): OpecŻyw 84v; BibRadz Act 23/23; Żeby tym więcey wſzelkich potrzeb doſtátek w Wiedniu nágotowano BielKron 413, 42v, 314v, 427v; GrzegRóżn Hv; Ut pauxillos pisciculos apparari iussi, Kazałem máluczko rybek prziczinić/ Nágotowáć. Mącz 284d, 16b; Więc drewek do kominá drobnych nágotowáć. HistLan C3v; RejZwierc 111; Będźieli téż chlebá mógł tákże nágotowáć/ Y głodné ludźi ſwoie mięſem opátrowáć?KochPs 115; SkarŻyw 528; PudłFr 71; Czynu do koł/ do wozow/ [...] źimie wcżás nágotowáć GostGosp 82, 76; LatHar 727; WujNT Luc 23/56, Act 23/23; nie żáłuiąc dla godnośći ták godnych oſób, kilkudźieśiąt liter do tego dáć nágotowáć JanNKar D4. Cf nagotować czego na co; czego prze kogo; komu.

nagotowáć czego na co (2): Fabricam apparare, Nágotowáć materiey ná budowánie. Mącz 279d; PaprUp I4.

nagotowáć czego prze kogo [= dla kogo] (1): PAnie rymem iednemu liſtek nápiſáły/ Ze rozlicżnych owocow przeń nágotowáły. RejFig Cc4v.

nagotować co (178): ZAtym krzyż wielki ij wielmi cięſſki nagotowali/ na piętnáſcie ſtop długi OpecŻyw 135v, 84v, 138, 138v; MiechGlab 54; Musić kost wielki uczynić, Kto chce kogo przewyciężyć, Aby wojsko silne sebrał, Zbroje r[oż]ne nagotował. BierRozm 11; A łuk ſwoy iuż wyciągnął/ á iuż gi nagotował [arcum suum tetendit et paravit illum] WróbŻołt 7/13, 7/14, 10/3, 64/10; gdi prziydzie godzina obiadu/ albo wieczerzey/ maią dziatki/ wſziſtko czo prziſluſza ku ſtołu nágotowáć SeklKat D; RejKup aa7; MurzNT Luc 3/4; GliczKsiąż E8; LubPs C3v; RejWiz 101 v; Bo ieſtheſmy iego ſthworzeniem/ ſthworzeni przes Chryſtuſá Iezuſá ná dobre vcżynki/ kthore Pan Bog nágotował/ ábyſmy w nich chodzili. Leop Eph 2/10, Iudith 12/19, Iob 38/23, Ier 33/2, Soph 1/7, Matth 26/19, Mar 14/ 16; Tedyc on wam vkaże Salę wielką obitą/ támże nágotuyćie Wielkąnoc. BibRadz Luc 22/12, Gen 18/8, 27/31, 2.Reg 13/10, 4.Esdr 8/62, 2.Mach 12/3, Matth 22/4; BielKron 30v, 299v; Mącz 62a, 93d, 310a, 423a; GórnDworz S4; Tedy miſtrz kazał łáźnią nágotowáć HistRzym 55, 59, 59v; RejZwierc 235v; BudBib Ier 6/4, Ion 4/7, 8, 4.Esdr 8/62; BudNT Mar 14/16, Luc 22/13, 2.Cor 9/5; CzechRozm 56; SkarŻyw 259, 324, 412, 441, 492, 574; MWilkHist C, G3v; ReszList 162; GórnRozm H2; ActReg 183; GostGosp 56, 76, 82, 86; O ſzaleńcze/ tey nocy wydrą z ćiebie duſzę twoię/ á to coś nágotował w cżyie ręce przyidźie? LatHar 51, 103, 201, 223, 690, 705, 716; nágotuyćie konie/ áby Páwłá wſádźiwſzy/ zdrowo odprowádźili do Felixá ſtároſty. WujNT Act 23/24, Matth 22/4, Mar 14/16, Luc 12/20, 24/1, Act 23/30, s. 672, 734; Gdy ćię rozum potárgnie á będźieſz chćiał ſzperáć w máieſtaćie bozkim y dochodźić trudnośći: nágotuy wiárę á moẃ: Gdy wierzę że to prawdá/ iuż y rozumiem. SkarKaz 277b; CiekPotr 62. Cf nagotować co dla czego; co ku czemu; co na kogo, na co; co prze kogo; co o kim; komu; Zwroty.

nagotować co dla czego (2): BudBib 3.Reg 6/19; kroi Porſená [..,] zápalony gniewem/ roſkazał ogień dla męki nágotowáć Phil O2.

nagotować co ku czemu (3): Wiarą Noe wźiąwſſy nápomnienie [...] nágotował korab ku záchowaniu domv ſwego Leop Hebr 11/7; RejPos 204v; BudBib 2.Par 2/7.

nagotować co na kogo, na co (9): ſnadz ſpowſciągnieſz moznoſc ręki twoiey ktorąs był iuſz nagotował na skaranie naſſe RejPs 159; LudWieś B3; RejZwierz 2v; O Skanderbegu gdzieś ieſt/ poſłuchay máło ná kogo ćiągnieſz/ á ná kogoś ſwoy miecż nágotował BielKron 252v, 398v; Praeparare orationem ad expieiendum regem Nágotowáć rzecz ná prziwitánie królewskie. Mącz 280c, 411b; GórnDworz M8v; ReszPrz 4.

nagotować co prze kogo [= dla kogo] (1): W wiedź ty ludźi do domu mego/ á zábiy co/ y nágotuy prze nie/ bo chcę áby v mnie ná obiedźie byli. BibRadz Gen 43/16.

nagotować co o kim (1): Yſpráwię ſobie miedzy nimi chwałę/ oddawſzy im wieczne przybytki/ ktorem był o nim nágotował. BudBib 4.Esdr 2/11.

nagotowaać czego (po przeczeniu) na kogo (1): CzechEp 365 cf Przysłowie.

nagotować czego (po przeczeniu) komu (2): á ktorzy ſłucháć niechcieli á nie nágotowáli ſobie Manny ná ſwięto/ gdy wyſzli zbieráć w ſwięty dzyeń/ nie było nie BielKron 31; ZapKościer 1597/78v.

nagotować komu [w tym: czego komu (6), co komu (79)] (94): BierEz O2; Sżedſſy do Ieruzalem miaſta nagotuycie nám wielkonotznégo baranka. OpecŻyw 86v, 86v, 95v; OpecŻywSandR nlb 3v; LibMal 1543/76v; SeklWyzn b4v; Iuż ia wam tu ſluſzne mieſtcze wſzytkim nagutuię [!] RejJóz Pv; SeklKat R3; RejKup ſ5; MurzHist N4; ábyſmy vſſli pomſty Bożey/ y mąk dotześnych y wietznych/ kthore Bog nágotował wſzyſthkim niepoſluſznym y ſwowolnym KrowObr 64v, 53v, 78; RejWiz 155v; Nágothuyćie ſobie śpiże á pokármow/ ábowiem trzećiego dniá poydziećie przez Iordan Leop Ios 1/11, 2.Reg 12/4, 2.Par 1/4, Ps 131/17, Mar 14/12, 15; BibRadz Gen 24/44, 1.Par 12/39, Luc 22/9, Ioann 14/2; BielKron 67, 198v, 299v, 310; Mącz 269d; RejPos 20v, 59v, 61v, 325v [2 r.]; RejZwierc 22v, 155, 168v; KochMon 30; Nagotowano ſzyderzom ſądy/ á rány ná grzbiet głupich. BudBib Prov 19/29, Ex 15/17, Ps 77/20, 4.Esdr 14/23 [24]; BiałKaz H4; Lecż śiedzieć po práwicy mey y po lewicy mey/ nie ieſt moiá (rzecz) dawác/ ále ktorym nagotowano BudNT Mar 10/40, Mar 14/15, Luc 22/8; CzechRozm 32; ModrzBaz 133v; SkarŻyw 50, 167, 212, 249, 251; StryjKron 411; CzechEp 79, 122; NiemObr 92; BielSen 11; DZiśieſmy z tobą Dźiku żártowáli/ A dźiśieſmyć záś grób nágotowáli. PudłFr 23; ZawJeft 43; GrochKal 26; KochAp 6; KochFrag 19; LatHar 32, 89, 151, 190, 220 (19); WujNT Mar 14/15, Luc 9/52, Act 16/34, 1.Cor 1/9; SiebRozmyśl E; SkarKaz 551b [2 r.]; SapEpit A4v; KlonWor 21. Cf nagotować czego (po przeczeniu) komu.

cum A cum inf (1): WróbŻołt 16/11 cf »nagotować oczy«.

cum inf prze kogo (1): Zofiia wżdy ieść y pić prze mię nágotuie. PudłFr 44.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (1); co (4)] (4): Apparare de die convivium, Zá dniá nágotowáć co potrzeba ku bieſiádzie. Mącz 78b, 265a, 269c, 278a.

Ze zdaniem celowym [coby (3), aby, żeby] (5): BielKron 31; BudNT Mar 14/12; CzechRozm 212v; Nágotuy cobych wieczerzał; á przepáſawſzy ſię ſłuż mi WujNT Luc 17/8, Mar 14/12.

W charakterystycznych połączeniach: nagotowáć baranka (wielkanocnego) (11), błogosławienie, bogactwa (2), broń, chrzest, chwałę, dary, dobra, dobytek, drogę pańską, gospodę, grob (2), kadzielnicę, kaźń, konie (2), korab, koronę, królestwo (3), krzyż (3), listy, loch, łaskę, łaźnią, łuk, maści, miecz, mie(j)sce (6), mieszkanie, modlitewnik, myśl, nogi, obiad (4), ogien, ofiarę, okręty, państwo, paschę (4), placki, pochodnią, pokarm (2), potrawy, przybytek (3), puinał, robaka, rozkoszy, rzecz [= mowę] (2), sądy, sidło (2), skarby (2), stolec, stoł (6), szubienicę, szturmy, śmierć (2), śniadanie, wagę, wesele, wiarę, wiatr, wielkąnoc, wzrok, zapłatę (3), (za)strzały (2), zbawienie, zbroje (2), zdradę, zioła (2), żonę, żywot wieczny; nagotować chleba, cielców, czynu (2), drewek, kliju, kryminałow, liter, łodzi, maści, materyjej (2), mięsa, miodu, owocow, pokarmu, potraweczek, potrzeb, powrozow, rozg, rybek, rytmów, służebnych (2), spiże, tablic, wiencow, zioł; nagotowáć dobrze, ochędożnie, pewnie, w czas (2), w przed, z dostatkiem.

W połączeniu szeregowym (1): Tho mówi Pan ktory ma vcżynić y z formowáć tho/ y nágotowáć [qui facturus est et formaturus illud et paraturus] Leop Ier 33/2.

Przysłowie: tylko/ żeby ſam ná ſię (iáko mowią poſpolićie) miotły nie nágotował. CzechEp 365.
Zwroty: »nogi nagotować« = przygotować się do ruszenia (1): Kápłan z Rycerzem [figury szachowe] [...] Iedno przez ieden plác od ſiebie ſtali. [...] Káżdy z nich dobrze nogi nágotował KochSz B2v.

»oczy, wzrok nagotować« = przygotować się do patrzenia (1:1): Y obſtąpili mię/ y nagotowali ocży ſwoie (vmyſł ſwoy) skłonić ku ziemi. WróbŻołt 16/11; Słuchaycie głuſzy/ á ſlepi nágotuycie wzrok ſwoy ku widzeniu prawemu. RejPos 204v.

Szeregi: »wymyślić a nagotować« (1): Dolare dolum Zdrádę heblować/ to yeſt wymyſlić á nágotowáć. Mącz 93d.

»wyprawić a nagotować« (1): [Ociec syna ma] ták wyprawić á nágotowáć/ yákoby dobrze przyyęty był GliczKsiąż E8.

Synonimy: narządzić, przyrządzić, sprawić.

Formacje wspołrdzmne cf GOTOWAĆ.

Cf NAGOTOWANIE, NAGOTOWANY

LW