[zaloguj się]
[pdf]

PUHACZ (28) sb m

puhacz (26), puchacz (2); puchacz Mymer1; puhacz : puchacz SienLek (1:1).

-åcz (18), -acz (4); -acz Leop, SienLek, LatHar; -åcz : -acz BudBib (2:1).

Fleksja
sg pl
N puhåcz puhåcze
G puhåcza
A puhåcza

sg N puhåcz (16). ◊ G puhåcza (4). ◊ A puhåcza (4). ◊ pl N puhåcze (4).

Sł stp: puhacz, Cn: puhacz, Linde XVII – XVIII w.: puhacz, puchacz.

zool. Bubo bubo (L.), puchacz; ptak drapieżny nocny z rodziny sów (Strigidae), mający nad oczami dwie sterczące kępy piór; bubo Mymer1, PolAnt, Mącz, Calep, Cn; buba Murm, BartBydg; noctua PolAnt; aegolios, scops Calep; asio, strix Cn (28): Murm 84; Bubo. Buhu. Puchacż. Mymer1 24v; BartBydg 20b; Poźrzał áno wśi miáſtá piękne puſto ſtoią/ Zwirzętá ſie biegáiąc nikogo nie boią. Pśi wyią/ bydło rycży/ ſłyſząc włosy wſtáią/ Iákie głoſy żáłoſne zewſzech ſtron powſtáią. We trzćinie Bączy hucżą/ á Puhacże w leſie RejWiz 82v, 38; Y poſiędą ią [ziemię] Puhácż [onocrotalus; bąk WujBib]/ y Ież: á Zoraw/ y Kruk będą w niey mieſſkáć Leop Is 34/11; Mącz 27c; SienLek 245v, Xxx3v; Abowiemćiby mnieyſzy dziw był kiedyby dudek dzięciołá wylągnął/ bo obádwá pſtrzy. Ale to dziw kiedyby kto Puhacżá álbo ſproſnego Białorzytá w Sokolem gniaźdzye ználazł. RejZwierc 268; Záś te (ſą) ktoremi ſię będziećie brzydzić miedzy ptáſtwem/ nie będziećie ich ieść iáko brzydkośći iákiey: Orłá/ Iáſtrząbá/ y morſkiego orłá. Sępá y Kánie/ wedle rodzáiu iey. Káżdego Kruká wedle rodzáiu iego. Záś ſtruſa/ ſlepowroná/ ożarki/ y puhacza wedle rodzáiu iego. BudBib Lev 11/16, I 59d marg, Is 34/11; Bubo – Puhacz, lęzną, ſowa. Calep 141a, 32b, 956a; Stałem ſię podobnym Pelikanowi w puſzcży mieſzkáiącemu: sſtałem ſię iáko kruk nocny. (marg) Ptak Pelikan rad puſthym mieścom Hiero⟨nim⟩ ś. położył Puhácżá miáſtho kruká nocnego. (–) LatHar 167; [Strix Nocny Puhacż. UrsinGramm 187].

W połączeniu szeregowym (1): iż w tákich ruinach á w tych mieyſcach opuſtoſzáłych owi dyabełkowie [...] tám poſpolicie rádzi mieſzkáią y przebywáią. Przytym też niedoperzowie/ ſowy/ puhacże/ y ine ptáctwo brzydliwe nocne á ciemne thám ſie poſpolicie rádo chowa. RejAp 148.

W porównaniach (4): RejWiz 96v; BibRadz Ps 101/7; Ieſtem iáko w leśiéch Pelikan zchowány/ Ieſtem iáko puhacz w puſtynią wmieſzkány KochPs 151; O iáko/ duſzá moiá/ ieſt wzgárdzona [...] Sſtáłá ſię/ iáko puhacż/ wſzem ſtráſzliwy/ Albo wrobl w puſtkách/ bez drugich teſkliwy. GrabowSet Q2.

Przysłowia: Dawny to ieſt obycżay Puhacżá ſproſnego/ Iż nie rad w ſłońce pátrzy/ woli zá krzem ſiedzyeć RejWiz 29.

Przedſię by ná Puhacżá wſzędy Sroki rzekcą RejWiz 48.

Szereg: »puhacz a (ni) sowa« (2): Ták tępość záſlepyoná narodu ludzkiego/ Ze w niey nie vżywamy zwycżáiu Orlego. Ktory ſie w ſobye kocha kiedy pátrzy w ſłońce/ Ale Puhacż ni Sowá nigdy tego nie chce. RejWiz 96v, 96v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
Przen (3): RejWiz 55; Coż rozumieſz tho gniazdo/ ſtanu ták wielkiego [tj. zamek krakowski]/ Ieſliże nie ieſt godno Orłá wyſokiego. Szkodáby thu Puhacżá/ co ſie noſem dłubye/ A nie vmie nic więcey/ iedno Myſzy ſkubie. RejZwierz 111.
a) Obscenum: Włosy łonowe (1): Ten tám pobiegł poćichu/ by ſie z bábą zbráćić/ Y prośił iey o ćwiká/ chcąc go iey zápłáćić. Bábá nań rzyć wypięłá/ otoż tám maſz ćwiká/ Możeſz Kácżek nágonić/ iedno miey Koniká. A ten poſzedł ſplunąwſzy/ było go wſtyd tego/ Miáſto ćwiká Puhacżá vźrzał kudłátego. RejFig Cc2.

Synonim: »sowa łężna«.

AĆ