[zaloguj się]
[pdf]

PUHA (7) sb f

puha (6), pucha (1); puha : pucha Mącz (2:1).

a jasne.

Fleksja
sg pl
N puha
A puhy
I puhami

sg N puha (4). ◊ pl A puhy (1). ◊ I puhami (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (trzy z niżej notowanych przykładów).

Bicz skręcony ze sznurków lub rzemyków, czasem zakończony ołowianymi kulkami lub kolcami, batog, bat; flagellum Mącz, Calep; scorpio Vulg; mastix, scutica, taurea Mącz (7): á ilko widźiſz Polaków/ tylko widźiſz ſwobodnych Pánów: którym kożdy inſzy z Kśięſtwá niewolnik/ záwżdy z hárcu ták vſtępowáć muśi [...]: by téż dobrze ná ty niewolniki/ Polacy wolni Królowie/ nie z ſzáblámi/ ále z puhámi ná hárc iecháli. OrzQuin Q4v; Calep 421b; [WerPublika E4; Puhá/ Flagrum, flagellum, scutica. Volck Xxxv].

puha z czego (2): Mącz 441d; Zły duch Te wymyślił z torkmyſzow [= z rzemieni] puhy: Tátárſki to Pśi pogáńſki nálazek. CiekPotr 76.

[W połączeniu szeregowym: á gdy z nimi Pánowie Rycerſką bronią bitwę zwiedli/ otrzymáli nád nimi gorę Niewolnicy/ áż zá porádą iednego ſtárcá porzućiwſzy broń Rycerſką/ ſzáble i miecze/ kije/ y bicze álbo puhi iáko na niewolniki wzięli/ ktorych ſie dopiero Niewolnicy vlęknęli StryjKron 138.]

Zwroty: [»puhami ciąć«: Si moleſtus pergis eſſe iam intro arripiere atque ibi uſque ad necem opperiere loris. Będzieſzli dáley przepierował wnet będzieſz wynieſion z domu/ á tám ćie dam puhámi ćiąć áż vſiędzieſz. TerentMatKęt K3.]

»zająć, [zagnać, zapędzić] puhami« [szyk zmienny] (1): bowiem Moſkwá ták chytro chćiáłá vcżynić/ ná zádnie vffy chćiáłá vderzyć áby ie ná cżoło ſwoim obroćili/ á wkoło wſzytki ogárnąwſzy záiąć puhámi do domu iáko dobytek BielKron 411v; [StryjKron 741; PaprHerby 664 (Linde); Moſkiewſki dowiedźiawſzy ſie od ſzpiegow o niewielkim woyſku Krolewſkim/ roſkazał ſwym Woiewodom/ áby ie iáko bydło do Moſkwy puhámi zágnáli. BielKron 1597 525 (Linde)].

Wyrażenia: »rzemienna pucha« (1): Scutica, Rzemienna puchá. Bicz tátárski. Mącz 376c.

»tatarska puha« (1): Mastix, Graece, Latine dicitur Flagellum, Bicz/ Tátárska puhá. Mącz 210d.

[Szereg: »kije i puhy«: [niewolnicy] wſpomniawſzy iſz ich pierwey pánowie tákimi kijámi y puhamy karali/ nie ſzáblámi/ y ták záraz z miáſtá y s polá poczęli vciekáć StryjKron 138. [Ponadto w połączeniu szeregowym.]]
[Przen: Oćiec moy włożył ná was iárzmo ćięſſkie/ á ia mu wagi przydám: Oćiec moy ſiekł was bicżmi/ á ia będę węzłowáthemi puhámi. Leop 2.Par 10/11.]

Synonimy: bicz, korbacz, miotła.

Cf PĘGA

AĆ