[zaloguj się]
[pdf]

PĘGA (9) sb f

pęga (9), [pąga].

Fleksja
sg pl
A pągę pęgi
I pęgami
L pęgach

[sg A pągę.] ◊ pl A pęgi (1). ◊ I pęgami (7). ◊ L pęgach (1).

Sł stp notuje, Cn w innym znaczeniu s.v. łyst mięsisty, Linde XVI – XVII w.; poza tym XVII – XVIII w. w innym znaczeniu.

1. Umocowana na krótkim drzewcu wiązka rzemieni zakończonych niekiedy owiem, służąca do bicia (8): Gdy ſie ci pirwſſy vmęcżyli/ potym drudzy ſ pęgami przyſtąpili/ a bijątz go/ iemu wymáwiali OpecŻyw 126, 126v; [katowie] bez wſzego miłośierdźia śiekli/ áż ſkórá wiśiáłá iáko ſtrzębki/ którą onémi ſrogimi pęgámi wytárgáli SiebRozmyśl C3v.

W połączeniach szeregowych (2): Katowie gdy go tako motzno ku ſlupowi przywiązali/ miotły/ pęgi/ ij láńtzuchy gotowali/ ktorymi by Iezuſa bicżowali. OpecŻyw 125v, 124v; [SprChęd 83].

Zwrot: »pęgami (z)bić« [szyk zmienny] (3): káżę go [Jezusa] zbitz v ſlupa miotlami/ bicżmi ij pęgami OpecŻyw 124v, 126v [2 r.].
[Wyrażenie: »pąga ołowna«: dragi okruthnymy a wrzecziadzmy zelasnymy, y pagamy olownymy przezewssey mylosczi gi vdraczali. SprChęd 83.]
Szeregi: »bicze i pęgi« (1): A tako [Jezus] dwoiako był vbicżowán/ náprzod przykrymi bicżmi/ ij pęgami/ potym złymi ij ſſkaradymi ſlowy. OpecŻyw [127]. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pęgi i miotły« (1): chrzeptem go ku ſlupu przywiązáli/ a lepak go po brzuchu pęgami ij miotlami tako okrutnie bili/ aż oſtáwalo na pęgach mięſo OpecŻyw 126v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

2. Podłużne ślady na ciele od uderzenia rzemieni (1): oglądáy cżlowieka [...] niewinną krwią oblánégo/ ſinoſcią ij pęgami oſſkaradzonégo/ od glowy do podeſſwy zranionégo. OpecŻyw 131v; [Iáko rány od bicza czynią pęgi ná ſkorze ták rázy ktore ięzyk vczyni pokruſzáią koſći BibRadz Eccli 28/21 (Linde)].
3. [Pas na sierści zwierzęcia różniący się barwą od reszty sierści, pręga: koń tákowey śierśći poſpolićie dobry bywa zwłaſzcżá ktory miewa cżarną pągę przez grzbiet Cresc 1571 525 (Linde).]

Cf PUHA

KWysz