[zaloguj się]
[pdf]

SAPKA (30) sb f

sa- (30), [så-]; końcowe a jasne.

Fleksja
sg pl
N sapka sapki
G sapki
D sapce
A sapkę
I sapką
L sapce

sg N sapka (11). ◊ G sapki (4). ◊ D sapce (2). ◊ A sapkę (8). ◊ I sapką (1). ◊ L sapce (2). ◊ pl N sapki (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Zatkanie nosa spowodowane wydzieliną chorobową, katar; gravedo Mącz, Calep, Cn; destillatio Mącz, Cn; coryza, rheuma, rheumatismus Calep (30): WOdka Mlecżowa [...] wątrobę niewymownie potwierdza/ ſapkę też roſpądza. FalZioł II 8b [idem [SienHerb]]; (nagł) Lekarzſtwa o rozmagitych niemoczach Dziecinnych/ [...] (–) O Bieguncze gich. [...] O Kaſzłaniu y o Sapcze. FalZioł V 37v, V 50v, 51v; Gravedinosus, Kogo głowa rádá bála álbo ſápkę częſto miewa. Mącz 149c, 149c; (nagł) Rozdźiał oſmnaſty. (–) O Nośie álbo niedoſtátkoch Nozdrza: [...] tákież o zálężeniu álbo Sápce. SienLek 72v; Bywa też zálężenie czućia ktore ſápką rzekáią: niekthorzy Rymą/ ále nie roſtropnie: Abowiem [...] ſápká ieſth zápiekłość á ſuchość nozdrzy/ álbo zgęſtnienie wozgrzywośći. SienLek 72v; tedy tu iácy lekárſtwá będą ktorymiby ſápki przez rymę pozbyć. SienLek 73, 73 [4 r.], T[tt]; Rheuma – Sapka, flus od głowi vpadłi. Calep 923b, [265]a, 464b [2 r.], 923b; [Coriza Sapka. SzymŁowEnch ‡3; SienHerb 240].

sapka w czym (1): Sápki wnoſye álbo rymy SienLek 73 żp.

W połączeniach szeregowych (1): Abowiem z źimy niemocy ſye przygadzáią rozmáite w głowie/ gdy zbytniey flágmy ſye wniey národźi. Remy/ Sápki/ śliniogorze/ káſzle y innych niemáło. SienLek 42; [(nagł) Rymy/ Sápki/ álbo Niezytu lecżenie. (–) Rymá/ Sápká/ Niezyt/ y inymi imiony zowiemy wilkość zbynią ktora z głowy płynie/ niegdy iedno w nozdrze/ niegdy w cżeluſci/ niegdy w płucá y inſze cżłonki SienHerb 350 (Linde)].

Zwrot: »otwierać (a. otworzyć) sapkę; otworzenie sapki« [szyk zmienny] (2;2): rymá ieſt otworzenie ſápki SienLek 72v; Izopu w ocćie wárzonego iuchę charcháiąc/ mocnie rymę przywodźi/ otwieráiąc ſápkę. SienLek 73, 73 [2 r.].
Szeregi: »nieżyt albo sapka« (1): Piłuły vcżynione z Mirry á z ſtorax calamiti/ Są dobre naprzeciw katarruſowi/ to ieſt nieżitowi albo ſapcze FalZioł III 28b [idem] [SpiczZioł 127 (Linde); SienHerb 224 (Linde)]. [Ponadto w połączeniu szeregowym.]

»sapka, (i, albo) ryma« [szyk 2:2] (4): Ty elektwarze ſlużą przeciw ſapcze y reumie. Diaclibani, Pomum ambre, Diamuſli, Diapliris cum muſco, Diacomperon. FalZioł V 105; Mącz 415c; SienLek 73 żp, Ttt; [káſzle/ chrápoty/ w pierśiách ćiężkośći: gdźie y dymy z zápſowánia żołądká y wnętrznośći y ſurowizny/ do głowy vdáwáć ſię máią. A zátym Rymy/ ſapki ćiężkie y długie panowáć będą. MusProgn B2]. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

[»sapka, to jest zatkanie nozdrzy«: Sápki lecżenie/ tho ieſt zátkánia nozdrzy SienHerb C# (Linde).]

Synonimy: nieżyt, ryma, zalężenie.

MN