[zaloguj się]
[pdf]

BASZA (143) sb m

basza (142), bajsza (1); basza : bajsza BielKron (43 : 1).

Oba a jasne.

Fleksja
sg pl du
N basza baszowie, basz(e)
G basze, baszy basz, basz(o)w
D baszy basz(a)m, basz(o)m basz(o)må
A baszę basz(e) baszu
I baszą baszami
L baszy

sg N basza (49). ◊ G basze (12), baszy (3); -e ActReg (3), SarnStat; -e : -y LibLeg (5 : 2), BielKron (3 : 1). ◊ D baszy (5). ◊ A baszę (16). ◊ I baszą (4). ◊ L baszy (1). ◊ pl N baszowie (12), basz(e) (8); -owie BielKron (5), OrzJan; -owie : -e LibLeg (4 : 5), BielSpr (2 : 3). ◊ G basz (10) LibLeg, basz(o)w (1) StryjKron. ◊ D basz(a)m (2), basz(o)m (3); -(o)m BielSpr; -(o)m : -(a)m LibLeg (2 : 1). ◊ A basz(e) (5). ◊ I baszami (11). ◊ du D (cum nm) basz(o)må (1) BielSpr 56v. ◊ A (cum nm) baszu (1) LibLeg 11/13.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Dygnitarz cywilny lub wojskowy w dawnej sułtańskiej Turcji (143): MetrKor 38/501, 502; Bandzyeſz szią thes dowyadowal ymyenyem naſzym od Baſſze czo tham Wangierſczy poslowie [...] zandayą LibLeg 7/104; Potim powiedzial o zyemie Wherſką yz Czeſſarz Thur. poſlal dwv Baschv kv Bvdzinyv LibLeg 11/13; Naprzod gdi przyedziesz do Czessarza Thur. na dwor przodkiem wedle obiczayv bascham sye opowiesz LibLeg 11/31, 7/31, 8/25, 9/54, 11/31v, 135v (41); A gdy ſie záś zgodził Deſpot z Huniádem/ zebráli ſie przećiw Amurátowi z krolem nowym Włádziſłáwem ktorego gdy poráźili wroćili Báyſzę zá ſlepego ſyná Deſpotowego. BielKron 241; ále przednieyſzy ſą dwá Báſzowie oni zową Belerbekowie BielKron 247, 217v, 245v, 247, 251, 252 (13); [Soliman] porucżył ſpráwę Rycerſką dwiemá Báſzoma/ Ambreybáſzy z Narodu Greckiego á Bekrámbegowi Nátoliyſkiemu. BielSpr 56v, 50v [2 r.], 50v marg [2 r.], 54v [3 r.], 56v; BiałKaz M; ModrzBaz 55; Amurat Syn ſtárſzy w niebytnośći od Báſzow wybrány Ceſárzem Tureckim StryjKron 777; PaprUp G2v, L3v; ActReg 94, 122 [2 r.]; OrzJan 97; SarnStat 348.
Zestawienia z przymiotnikiem od nazw miejscowych (9): Potym rádzili pod namioty co cżynić z Krolewicem Węgierſkim/ Máchomet Báſzá Komániſki/ y Vſtref Sędziak BielKron 313v, 249, 253, 331v [3 r.]; ActReg 122, 124, 126.

W zestawieniu z imieniem własnym (po imieniu) (57): MetrKor 117v; Ayaſbaſcha y ynſze Baſſche poſdrowy poſzel LibLeg 7/9v, 34, 97v, 98, 99 (24); Kálibáſzá gdy obacżył máły lud Skánderbegow/ iął ſie znich ſmiać BielKron 245; Poimánych Ceſarz [...] dał śćináć cżęść niemáłą/ [...] cżęść nierowno mnieyſza byłá záchowaná/ z kthorych wyſzło ich nieco z więźienia zá pomocą Ambrey Baſza [!] BielKron 308v; Soliman ſie rozgniewał rzekł ku Lufthybegowi Báſzy BielKron 310v, 243 [7 r.], 243v, 244v [2 r.], 245 (24); BielSat G2, BielSpr 56v; OrzQuin L; ActReg 120; Ibráim Báſzá/ nigdy/ póki żyw był/ zápomnieć tego niemógł/ że ſie z oycá krześćiániná rodźił OrzJan 36, 37.

Wyrażenie: »basza turecki; turecki basza« (2 : 1): OrzQuin K; Maſz tu śiłá ták możnych iák Turecki Báſzá/ Może mu prętki odpor dáć práwicá wáſzá. PaprPan Bv; VotSzl Fv.
Szereg: »basza albo beglerbej«: kthore zwáli Rzymiánie Principes, Turcy zowią Báſze/ albo Beglerbei BielSpr 29.

KN