[zaloguj się]
[pdf]

BERŁO (9) sb n

berło (8), barło (1); berło Leop (3), BudBib, Calag, GórnTroas (2), KlonFlis; barło BartBydg.

e oraz o jasne; Tekst nie oznacza å.

Fleksja
sg
N berło
A berło
I berłem

sg N berło (3). ◊ A berło (3). ◊ I berłem (3); -em:-ém GórnTroas (1 : 1), -(e)m (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Ozdobna laska będąca symbolem władzy najwyższej, monarszej; sceptrum BartBydg, Calag, Cn; virga regis, regimen BartBydg (9): sceptrum, virga regis vel regimen vlg. barlo BartBydg 139; Calag 403b.
Zwrot: »berłem władać« (2): Té ręce/ berłém co włádáć vmiáły/ Nie godno żeby wiązáné bydź miáły. GórnTroas 15, 53 cf »berło krolewskie«.
Wyrażenia: »berło krolewskie«: Ach nieſtotyſz/ iuż tobie w páłacách nie śiádáć/ Ani berłem królewſkim podług woli włádáć. GórnTroas 53.

»berło trozębe« = trójząb Neptuna: [Herkules] Rozdźielił Afry od náſzey Europy/ Miedzy Abylę miedzy Kálpę onę/ Przekopał bronę. Ktorą Neptunus wſzedł ná wiecżne látá/ Z Berłem trozębym/ záłał ſztukę świátá KlonFlis D2.

Przen: Panowanie, rządy, władza (4): Leop Is 9/4, Ez 21/10, 13; Y poydzie po morzu vċiſk/ á porázi ná morzu wáły/ y wyſchną wſzytkie głębokośċi rzek/ zepchniona też będzie pychá Aſzurowá/ a (marg) Albo/ berło Micráimſkie. (–) laſká Micraimſka odięta będzie. BudBib Zach 10/11.

BZ