Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: BERNADYŃSKI

Następne hasło: BERNARDUS »

BERNARD (68) sb m

Bernard, Bernardus (65), Bernad (2), Barnard, Barnardus (1); Bernad ZapWar (2); Bernard(us): Barnard(us) KrowObr (1 : 1).

Bernard (53), Bernardus (7) [tylko w n-pers], Bernard a. Bernardus (6) [tylko w n-pers]; Bernardus BielKron, GrzegŚm, WujJud, ReszPrz (2); Bernard : Bernardus LatHar (34 : 1).Bernard (34), Bernardus (6), Bernard- (24); Bernard : Bernardus : Bernard- KrowObr (– : – : 2), OrzRozm (1 : – : –), BielKron (‒ : 1 : ‒), KwiatOpis (‒ : ‒ : 1), GrzegŚm (‒ : 1 : ‒), KuczbKat (1 : ‒ : ‒), WujJud (‒ : 1 : ‒), ZapKościer (2 : ‒ : 2), StryjKron (4 : 1 : –), CzechEp (‒ : ‒ : 1), NiemObr (‒ : ‒ : 1), ReszPrz (‒ : 1 : 1), WerGośc (1 : – : –), ActReg (‒ : ‒ : 1), LatHar (19 : 1(lat) : 14), WujNT (4 : ‒ : 1), SarnStat (1 : ‒ : ‒), SkarKaz (1 : – : ‒). Też skróty: LatHar, WujNT.

-nard(us) (56), -narth (4), -nhard (2), -nad (2), -nhart (1), -nart (1).

e jasne; N -nard (26), -nård (6) OrzRozm, KuczbKat, StryjKron (4); -nardus (3) BielKron, GrzegŚm, WujJud, -nårdus (1) StryjKron; w pozostałych formach: -nard- (20), -nård- (1); -nard-:-nård- LatHar (13 : 1).

Fleksja

	sg
N	Bernard, Bernardus
G	Bernarda, Bernad(e)go, Barnard(e)go
D	Bernardowi
A	Bernarda
L	Bernardzie
V	Bernardzie

sg N Bernard (36), Bernardus (6). ◊ G Bernarda (18), Bernad(e)go (2), Barnard(e)go (1); -a : -(e)go KrowObr (1 : 1). ◊ D Bernardowi (2). ◊ A Bernarda (1). ◊ L Bernardzie (1). ◊ V Bernardzie (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

Znaczenia

1. n-pers (65)
2. Członek zakonu św. Bernardyna; tu przen: prosty człowiek (1)

1. n-pers (65): I co ieſt inſzego wyrzec ſie Páná Iezu Kryſtá [...] iedno ſie niezwáć [...] od Auguſtyná Auguſtynowie? od Bárnárdego Bárnárdynowie? KrowObr 138, 160v; BielKron 185v; KwiatOpis A4v; Bernárdus záś thák nápiſał: Duſze Swiętych zewlecżone s ćiał ſtoią w śieniach Páńſkich GrzegŚm 14; KuczbKat 435; WujJud 201; Ia Bernarth Siedlewski [...] zeznawam Iżem dal Malchiorowi Komorskiemu [...] Kop cztery cżwartniku Zytha ZapKościer 25, 1v, 4, 20v; W tym Woyciech Sampolenſki/ y Bernhard z Potoku/ Smiele Litwę z lewego rátowáli boku. StryjKron 732, 325, 622, 727, 732; CzechEp 75; NiemObr 144; ReszPrz 32, 38; Abowiem ktory ſię kocha w opilſtwie/ [...] ſám ieſt grzechem/ iáko Bernárd y Auguſtyn S. świádcżą. WerGośc 204; Deliberatya była o Biskupstwo Luckié [...] per Electionem obrali X. Bernartha Macieiowskiego ActReg 8; O świętym imieniu IEZVS, cżęść Hymnu S. Bernárdá. LatHar 63, +2, +7 [2 r.], [++4]v, 4, 123 [2 r.] (35); Bernárd ś. zowie ią [Maryję] Pánią náſzą/ pośrzedniczką náſzą/ rzeczniczką náſzą/ mátką miłośierdzia. WujNT 398, 309, 361, 390, 397, 546; SarnStat 1107; SkarKaz 352b.

2. Członek zakonu św. Bernardyna; tu przen: prosty człowiek (1):

Przysłowie: bárzo bym rad/ ábyś ty proſtym ſzermem zemną o tey Exekucyey mowił á dał tym ſztukam Szkolnym pokoy/ proſty ia ieſtem Bernard/ á nie Philozoph. OrzRozm B2.