[zaloguj się]
[pdf]

BIERETEK (33) sb m

bieretek (30), biretek (3); bieretek RejRozpr, WyprKr (23), GórnDworz, RejZwierc, Calep, SarnStat, ZbylPrzyg; biretek Murm, BartBydg; bieretek : biretek RejWiz (1:1).

Pierwsze e pochylone, drugie oraz końcowe jasne.

Fleksja
sg pl
N bieretek biéretki
G biéretka biéretk(o)w
A bieretek biéretki
L biéretku biretkoch

sg N bieretek (22). ◊ G biéretka (1). ◊ A bieretek (1). ◊ L biéretku (1). ◊ pl N biéretki (2). ◊ G biéretk(o)w (4). ◊ A biéretki (1). ◊ L biretkoch (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Dem. od „bieret” ‘nakrycie głowy najczęściej ozdobne, różnego kształtu i z różnego materiału noszone przez mężczyzn i kobiety; czapka, beret; pileolum Murm; capellus, pileum, pileus BartBydg, galericulus Calep (33): Pileolum. Mucká álbo byretek. Murm 153; BartBydg 115b; Więc tu chodzi iáko kurek Nátknął zá bieretek piorek RejRozpr I3; RejWiz 53v, 167; Bieretek czarni Axamitni, na ktorem feretow Hispanſkich 36. WyprKr 26v; Bieretek brunatnego Axamitu gladkiego. WyprKr 27v, 25v [2 r.], 26v, 27v, 28 [3 r.], 28v [2 r.] (23); Są też ći ktorzy ſie iedno o głowę ſtáráią/ áby bierethek był s ferety/ s piękną zaponą/ y s piorki GórnDworz L8; RejZwierc 57v; Calep 446a; ná głowie ma świetną koronę/ Bieretek z pierzem/ przy niey foremną zaſłonę Swoiey głowie zdźiáłáłá/ muſzczká kędźierzáwa Wyſoko ná łbie ſtoi ZbylPrzyg A2; [CracArtific 1545 nr 1148].

W charakterystycznych połączeniach: bieretek aksamitny (11), aksamitu (5), z ferety (feretkami) (4), pierzem (1), [prasowany].

a. Jako część stroju noszonego przez Żydów; mycka, jarmułka (1): Vſtáwiamy [...] żeby wſzyſcy y káżdy z oſobná wſzędźie w króleſtwie náſzym Zyd znáki/ to ieſt biéretki/ álbo mycki/ álbo inné czapki [bireta aut capellos] żołté ná káżdych mieyſcach nośili SarnStat 262.

LZ