Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: BIERNADYNUS

Następne hasło: [BIERNIA] »

BIERNAT (155) sb m

Biernat, biernat (78), Bernat (67), Biernad (8), Bernad (1), Birnat (1); Biernat PatKaz I (3), PatKaz II (14), TarDuch, RejKup, KromRozm I, KrowObr (5), BiałKat, KuczbKat (2), NiemObr (5), ReszPrz, ReszList, WerKaz; Bernat MiechGlab, LibLeg (2), MetrKor, KromRozm III (2), RejZwierz (2), BiałKaz, ZapKościer, OrzJan, WujNT (5), WysKaz (3), KmitaSpit, SkarKaz, SkarKazSej (2); Biernat: Bernat : Biernad : Bernad : Birnast ZapWar (2 : 2 : ‒ : ‒ : 1), OpecŻyw (23 : 3 : ‒ : ‒ : ‒), PatKaz III (8 : ‒ : 8 : ‒ : ‒), BielKron (3 : 15 : ‒ : – : ‒), WujJud (1 : 5 – : – : ‒), SkarŻyw (1 : 16 : ‒ : ‒ : ‒), CzechEp (1 : 1: – : – : ‒), PaprUp (1 : 1 : ‒ : ‒ : ‒), SarnStat (2 : 1: ‒ : 1 : ‒).

-nat (111), -nath (33), -nad (9).

e jasne; -å- (75), -a- (31); -å- KromRozm I, KromRozm III (2), KrowObr (5), RejZwierz (2), BiałKat, KuczbKat (2), CzechEp (2), ReszPrz, ReszList, KmitaSpit; -a- BiałKaz, OrzJan, WujNT (5), SkarKaz, SkarKazSej (2); -å- : -a- OpecŻyw (24 : 2), BielKron (12 : 6), WujJud (2 : 3), SkarŻyw (12 : 5), NiemObr (4 : 1), WysKuz (1 : 2), SarnStat (2 : 2).

Fleksja

	sg
N	Biernåt
G	Biernåta
D	Biernåtowi
A	Biernåta
I	Biernåt(e)m
L	Biernåcie

sg N Biernåt (114). ◊ G Biernåta (24). ◊ D Biernåtowi (5). ◊ A Biernåta (7). ◊ I Biernåt(e)m (3). ◊ L Biernåcie (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI(XVII) ‒ XVIII w.

Znaczenia

1. n-pers (153)
2. Prostak, nieuk, gbur, głupiec (2)

1. n-pers (153): Iakomy tho vyemy Ia ko (By) Ian y byrnath volunyszczy [de Volunyno, dziś Wołomin] nyeszabyly Dw vyeprzu ZapWar 1509 nr 2051; yako ya tho wyem ysz slyachethny Bernath volunyski nyezayąl pyączy wyeprzow. ZapWar 1513 nr 2109, 1503 nr 1943, 1508 nr 2043, 1529 nr 2373; OpecŻyw 15v, 16, 17v, 30, 33v (22); Tenże ſwięty biernát daley mowi/ kto Iezuſa naſladuie/ zblędzitz niemoże. OpecŻywPrzedm C4, C3v, C4; OpecŻywSandR nlb 2; PatKaz I 1v, 2v, 11; PatKaz II 19v, 28v, 31v, 41, 42v (14); Naprzod Byernad mouy uyele uyelkych bog ſtworzyl rzeczy naſzwyeczye PatKaz III 116v, 91, 93v, 96, 98, 108v (16); TarDuch E3; MiechGlab 8; LibLeg 6/80, 11/23v; MetrKor 61/223; RejKup c8; KromRozm I F2; Opuſſczam Bernathá S. y wyele inych łáćinſkich doktorow ſtárych y nowych. KromRozm III O4v, C6v; KrowObr 70v, 134v, 137, 145 [2 r.]; RejZwierz 78v, aav; EVgenius trzeći Pizanus/ ktory był pod ſwiętym Biernatem mnichem/ był ná ſtolcu Papieſkim ośḿ lat BielKron 181, 180v, 181, 213v [2 r.], 214 [3 r.], 215 (18); BiałKat 296; KuczbKat 265, 435; WujJud 96, 106v [2 r.], 144v, 149v, 188v; BiałKaz L3; Wyſzedł [Książę Wilhelm] śiodmego dniá iáko Lew grożąc Bernatowi S. śmierćią/ ieſliby z ſwego klaſztoru wychodził SkarŻyw 164, 76, 136, 164 [7 r.], 165 [4 r.], 168 (17); ZapKościer 86; CzechEp 69; NiemObr 154, 155 [2 r.], 156, 177; ReszPrz 33; ReszList 191; PaprUp D3, Ev; OrzJan 87; WujNT 22, 60 [2 r.], 288, 866; WysKaz 5 [2 r.], 41; Dźiało ſie przy [...] Biernaćie Kánoniku Krákowſkim z Ludbráńcá SarnStat 940, 56, 371, 948; KmitaSpit ktv; SkarKaz 419a; SkarKazSej 679a, 698b.

2. Prostak, nieuk, gbur, głupiec (2):

Przysłowia: Wolę ią/ głupim będąc Biernatem/y w tym klechą zoſtać CzechEp 69.

Iáko był on Nábál chłop głupi á proſty biernat WerKaz 290.