[zaloguj się]
[pdf]

BIES (6) sb m

Teksty nie oznaczają é; prawdopodobnie e pochylone (tak Cn, cf także rym: flisi ‒ biesi).

Fleksja
sg pl
N biési
G biésa
D biésu
A biésa.

sg G biésa (1). ◊ D biésu (2). ◊ A biésa. (2). ◊ pl N biési (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Diabeł, czart, szatan, zły duch; cacodaemon, diabolus, genius ater, genius sinister, laevum numen, larva, malus genius, orcus, satan, spiritus insincerus Cn (6): Do tegoż Bieſá mowił: Miły Dyable/ zaż nam nie doſyć ná krwi Páná Chryſtuſowey/ ktora ieſt zá moię grzechy rozlána. ReszPrz 51; Więc w tym złe wrogi potwarzyli fliśi/ Mieniąc że Wiſłę zámiotáli bieśi. KlonFlis G2.
Przysłowie: Właśnie iáko Ruś mowi: ieden idźie k leſu/ Y ręcżniká nie rzeżąc: drugi cżeſze k bieſu. KlonWor 68.
Zwrot: »biesa odbyć«: Doktor Luther nam powiádał/ gdy Bieſá piſmem świętym/ álbo ſtátecżną rozmową/ nie mogł od ſiebie odbyć/ tedy go cżęſto gęſto vſzcżypliwymi ſłowy/ álbo śmieſzną iáką ſpráwą odegnał. ReszPrz 51.

»gorzej niż samego biesa w nienawiści mieć«: w ktorym to [mieście] wy Kácerze gorzey niż ſámego bieſá w nienawiśći maćie [miłość chrześcijańską] ReszHoz 135.

Przen (1):
Wyrażenie: »porwan biesu« = do diabła...: Porwanáby bieſu ſwoiá krowá/ iuż bym ią ná Sędźiego álbo ná Woiewodźinem Dekrećie/ o krowę ſwą przeſtał/ byſmy iedno wſzyſcy in commune cáli w Polſzce byli. OrzRozm T.

Synonimy: czart, dyjabeł.

KN