[zaloguj się]
[pdf]

BLUŹNIERZ (80) sb m

bluźnierz (70), bluźnirz (10); bluźnierz WróbŻołt, SeklWyzn, SeklKat (4), MurzNT, KrowObr (20), Leop (3), OrzList, BibRadz (3), OrzRozm (2), Mącz (5), OrzQuin (10), WujJudConf, BudBib, BudNT (2), Calag, CzechEp, NiemObr, ReszList, WujNT (10); bluźnirz RejAp (2), RejPos (2), RejPosWstaw; bluźnierz: bluźnirz LubPs (1 : 5).

-l- (79), -ł- (1) Calag. -ź- (45), -z- (32), -s- (3).-érz (1) MurzNT, -erz (5) Mącz; -érz- : -erz- OrzQuin (9 : 1).

Fleksja
sg pl
N bluźniérz bluźniérze, bluźniérzowie
G bluźniérza bluźniérzów
D bluźniérzowi bluźniérz(o)m
A bluźniérza bluźniérze
I bluźniérz(e)m bluźniérzmi
L bluźniérzoch
V bluźniérzu bluźniérze

sg N bluźniérz (17). ◊ G bluźniérza (2). ◊ D bluźniérzowi (1). ◊ A bluźniérza (6). ◊ I bluźniérz(e)m (6). ◊ V bluźniérzu (12). ◊ pl N bluźniérze (5), bluźniérzowie (1); -e BudNT, CzechEp, WujNT (2); -e : -owie OrzQuin (1 : 1). ◊ G bluźniérzów (6); -ów (1), -(o)w (5). ◊ D bluźniérz(o)m (5). ◊ A bluźniérze (8). ◊ I bluźniérzmi (5). ◊ L bluźniérzoch (1). ◊ V bluźniérze (5).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Człowiek, który bluźni Bogu lub rzeczom świętym, bluźnierca; heretyk, kacerz; blasphemus Mącz, Calag, Cn; calumniator Mącz; probrosus in Deum, maledicti reus vel convictus Cn (75): WróbŻołt C4; SeklWyzn Dv; SeklKat F3; MurzNT 28v; Nyechcye ruſſy krzywdá twa na bluźnirzá tego/ Co mowi nye wydrze Bog z mey mocy żadnego LubPs C3, F3 marg, R3v marg; Coſz wżdy mowićie o bluznierze zápámiętáli/ Izali ty pánny niebyły pierwey ná krzćie Pánu Iezu Kryſthuſowi poſlubione/ tzyli ie z nowu krzćićie? KrowObr 147v; Pan Bog Aniołom/ ktorzy zgrzeſzyli nieprzepuśćił/ daleko więcey tym bluznierzom/ y tym ktorzy im tego pomagáią/ nieprzepuśći. KrowObr 160, 58v, 68v, 81, 144, 145 (13); Leop Lev 24/13, 23; BibRadz Luc 11 arg; Mącz 25d, 84b; Skoro ty iedno z Kośćiołá wynidźieſz/ hnet sſtawa ſye twoiá wiárá/ niewiárą: ofiárá/ klątwą: Kápłan/ bluźniérzem OrzQuin I3; nie chcemy Arryanów y Neſtoryanów bluźniérzów od śiebie precz wygnáć OrzQuin Z2v, Ev, E3v, N4, N4v, Y3 (10); RejAp BB8; Calag 334b; CzechEp 224; ReszList 143; Teć y wiele innych mieyſc piſmá S. on ſproſny bluźnierz odćina/ pſuie y nicuie według mozgu ſwego. WujNT 7 przedm; Słyſząc niewierni Zydowie/ iż P. Chriſtus grzechy odpuſzcza/ bluznierzem go zową WujNT 38, 11 przedm, 4, 332, 342, 350.

bluźnierz kogo, czego (12): SeklKat X2v; LubPs hhv; Powiedz bluznierzu Syná Bożego/ kto was tákowych tzárow náutzył? KrowObr 73, 74, 160, 164v, 187; cożkolwiek kto z dáru Bożego vwłacza komu/ [...] ieſt bluźnierzem Bożym hániebnym OrzRozm P4v, G2v; RejPos 176v; WujJudConf 214; A ták on mężoboycá/ y bluznierz Boży tákowe boleści ćierpiąc [...] mizerną śmierćią żywotá dokońcżył. BudBib 2.Mach 9/28.

W połączeniach szeregowych (6): LubPs C2v marg; Pan [...] wypędził ony bluźnirze wſzytki/ ony targowniki/ ſzemrácże/ ony wymyſlácże z niego RejPos 198, 176v; RejPosWstaw [413]v; BudNT 2.Tim 3/2 [2 r.].

Wyrażenie: »bluźnierz jawny«: Ewángelikowie duſzę w trupá, á piekło w grob przemieniáią. [...] Y bluznierze iáwni. WujNT 404 marg.
Szeregi: »bluźnierz i heretyk« (2): SeklKat O3v; Izali ktoby ták dźiś wyznawał/ nie byłby zá bluźnierzá/ y naywiętſzego Heretyká/ od dźiśieyſzych Kátolikow oſądzon? NiemObr 127.

»kacerz, bluźnirz«: Po Apoſtolech záſię wiemy iákie Kácerze/ iákie bluźnirze [smok] wzburzał przećiwko tej niewieſcie ſwiętey RejAp 104.

»bluźnierz, (i) nieprzyjaciel Pana Jezu Krysta (Boży)« (4): o bluznierze y nieprzyiaćiele Paná Iezu Kryſtá Syná Bożego tzemuſz mu tę tześć y chwałę odeymuiećie/ ktorą ma od oycá ſwego? KrowObr 164v, 147, 160, 219.

»bluźnierz i przestępca słowa bożego«: á bluſnierze/ y przeſtępcze ſłowa Bożego [Pan Bóg] karza SeklKat H4v.

»bluźnierz i prześladowca (prześladownik i potwarca)« (4): Dziękuię temu ktory mię pośilił w Chryſtuſie Iezuſie Pánie náſzym/ że mię wiernym oſądźił/ [...] y ktorym pierwey był bluźnierzem/ y przeſládowcą/ y potwarcą Leop 1.Tim 1/13 [idem] BibRadz 1.Tim 1/13; BudNT 1.Tim 1/13 [2 r.].

»ani świętokradca ani bluźnierz«: Abowiemeſćie przywiedli ludźi ty/ áni święthokradce/ áni bluźnierze przeciw Boginiey waſzey. BibRadz Act 19/37.

2. Człowiek, który występuje przeciw komuś lub czemuś (poza sferą religii i wiary), lżąc, zniesławiając; oszczerca, potwarca, lżyciel, szkalownik, szyderca (2): Iedno iżem ſłyſfał głos náſmyewiſká ſwego/ od cżłowyeká bluźnirzá vrągáyącego LubPs M2.

bluźnierz na co: á ty bluźnierze/ ná czeſc Sbiſzkowę chowáć będźieſz? OrzList e2v.

*** Bez wystarczającego kontekstu (3): Conviciator, Bluźnierś [!] Przeklináyący. Mącz 26b, 64b [2 r.].

Cf BLUŹNIERCA, [BLUŹNIK]

BZ