Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: BŁAŹNIĆ

Następne hasło: BŁAŹNIEĆ »

BŁAŹNIĆ SIĘ (10) vb impf

się (6), się (3); z elipsą się (1) BudBib Os 1/2.

a pochylone.

Fleksja

indicativus
inf	błåźnić się
praes
	sg
1	błåźnię się

praet
	pl
3	m pers	się błåźnili

imperativus
	sg
2	błaźni się
3	niechåj się błåźni

conditionalis
	sg		pl
3	m	by się błåźnił	m pers	by się błåźnili
3	n		subst	błåźniłyby się

inf błåźnić się (1). ◊ praes 1 sg błåźnię się (1). ◊ praet 3 pl m pers się błåźnili (1). ◊ imp 2 sg błaźni się (1). ◊ 3 sg niechåj się błåźni (1). ◊ con 3 sg m by się błåźnił (1). ◊ 3 pl m pers by się błåźnili (1). ◊ subst błåźniłyby się (1). ◊ part praes act się błåźniąc (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Znaczenia

1. Robić z siebie błazna, ośmieszać się, być pośmiewiskiem, przedmiotem drwin (5)
2. Łudzić się, oszukiwać samego siebie (1)
3. Cudzołożyć, oddawać się nierządowi; przen: Oddawać się bałwochwalstwu (4)

1. Robić z siebie błazna, ośmieszać się, być pośmiewiskiem, przedmiotem drwin; desipere, irrisui esse Mącz (5): Mącz 356a, 368a; Bo tám [w rzemiesłach] ktoby kłámał náſię powiedáiąc/ iż ieſt dobrem Puſzkarżem/ ábo Málárżem/ á tegoby nie nieumiał/ ſzydzonoby z niego/ á prżyiáćieleby tákiego vpomnieli/ żeby ſię niebłaźnił/ á nie vdawał ſię za tego ezym nie ieſt. GórnRozm N3; KlonFlis F2v.

błaźnić się czym: cżćicież to [te powieści] kiedy gdzie możecie/ Iedno iżby poććiwie nikogo nie draźniąc/ A nietrefnemi żárty ſámi ſie nie błaźniąc. RejZwierc 239v.

2. Łudzić się, oszukiwać samego siebie (1): [ojciec każdy przypilnuje, aby syna oddać] do ſzkoły álbo kolegium/ á iżeby go domá nye dawał vcżyć/ nyechay ſie nye błaźni/ boć żadnego s tego pożytku/ áni on ſam áni ſyn nye poznáyą. GliczKsiąż L3v.

3. Cudzołożyć, oddawać się nierządowi; przen: Oddawać się bałwochwalstwu [tylko BudBib] (4): A iuſz niech nie ofiáruią ofiar ſwych cżártom z ktorymi ſię bląznili [Et non sacrificabunt adhuc sacrificia sua daemonibus, post quos fornicantur] BudBib Lev 17/7; Idzi poymi ſobie żonę wſzetecżnicę/ y dzieći wſzetecżne/ bo błaźniąc zbłazniłá ſię ziemiá [quia fornicando fornicabitur terra, ne eat post Dominum] BudBib Os 1/2.

błaźnić się za kim (2): Y brałbyś zcorek ich záſyny twoie/ á błazniłyby ſię corki ich zá Bogámi ſwemi BudBib Exod 34/16, Exod 34/15.

Formacje pochodne: pobłaźnić się, zbłaźnić się.