Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: BUDOWNIK

Następne hasło: BUDUJĄC »

BUDOWNY (22) ai

o jasne.

comp budowniejszy (2).

Fleksja

sg
m	N	budowny, budowniejszy	f	N	budownå, budowniejszå	n	N	budown(e)
	G			G	budown(e)j		G
	A	budowny		A			A

pl
N	subst	budowné
G		budownych
D		budownym
A	m an	budowné
A	subst	budown(e)
L		budownych

sg m N budowny, budowniejszy (4). ◊ A budowny (1). ◊ f N budownå, budowniejszå (2). ◊ G budown(e)j (1). ◊ n N budown(e) (1). ◊ pl N subst budowné (2). ◊ G budownych (3). D budownym (1). ◊ A m an budowné (4); -é (3), -(e) (1). subst budown(e) (1). ◊ L budownych (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia

1. Dobrze, okazale zbudowany; obszerny (18)
2. Nadający się, potrzebny do budowania, budowlany (2)
3. Dużo budujący, chętnie budujący, zamiłowany w budownictwie (2)

1. Dobrze, okazale zbudowany; obszerny; constructus Mącz; belle vel bene et ratione aedifleatus, capax Cn (18): Mącz 422d; znáć káżdy ſnádnie może/ że we Złocie/ w pieniądzach/ w ſtroiach/ w goſpodárſtwie nigdy bogátſza/ budownieyſza/ okázálſza y ozdobnieyſza Polſká nie byłá/ iáko dźiś ieſt. WujJud A3v; Oczko 3; KochTr 16; KochJez Bv, B2v; Ale boiaźn/ y grozá páná prowádzą/ [...] Ná okrętli budowny/ na kónli wśiędźie/ Troſká w okręćie/ troſká zá śiodłem będźie. KochPieś 18; SarnStat 594; TORVN budowny y bogáty wcnotę/ Tám ſzcżyrych mieſzcżan oglądaſz ochotę KlonFlis G2; PudłDydo B.

Wyrażenia: »miasta budowne; budowne miasta« (2 : 2): Tuscia Kráyná we włoſzech [...] ma w ſobie známienite pyſzne á budowne miáſtá Mącz 470c; KochPs 119; W budownych miáſtach/ zamkach/ máłom ſie kocháłá BielSen 18v; ázaż nie drzewiéy vderzy ná wáſżę kró: M. który Królem bydź raczyſz/ nie miaſt budownych/ ále ludźi? OrzJan 82.

»zamki budowne; budowne zamki« (4 : 2): KochSat A3; KochPs 73, 119; BielSen 18v; [do Króla Stefana] Nie tylko zamki budowné/ Y twiérdze bierzeſz wárowné. KochPieś 46, 45.

2. Nadający się, potrzebny do budowania, budowlany (2):

Wyrażenie: »materyja budowna; budowna materyja« (1 : 1): Materia domus, Calx, Lapides, Ligna, Tegulae, Materia budowna/ wapno/ kámienie drzewo/ dáchówká. Mącz 211b, 211b.

3. Dużo budujący, chętnie budujący, zamiłowany w budownictwie (2): Nie był [Król Aleksander] budowny áni pieniężny w Polſzce/ pieniędzy nie nábył áż gdy potrzebá pilna nadeſzła BielKron 403v.

W przen (1): tego ſie w Polſzce poſpolićie nápátrzy/ gdy cáła wieś Lázárzow leży przed dworámi budownych Bogacżow/ niemogąc ſie náſyćić odrobinámi co zbywa od zbytkow Páńſkich/ rękámi ich krwáwo wyrobionych. PowodPr 70.

Cf NIEBUDOWNY