[zaloguj się]
[pdf]

BUŁAWA (28) sb f

Oba a jasne.

Fleksja
sg pl
N buława
G buławy
A buławę
I buławą buławami

sg N buława (6). ◊ G buławy (3). ◊ A buławę (7). ◊ I buławą (11). ◊ pl I buławami (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Krótka laska zakończona głowicą; pałka, maczuga; znak władzy wojskowej; clava (ferrea) Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; caestus Mącz (28): Mymer1 15; ZapMaz VII G 24/543; clava, baculus habens massam ferri in fine, bulava, catria, kyloff vel clamra BartBydg 28b; LibMal 1552/166v; RejWiz 166; Ale ten pocżćiwy pan/ ſłowy y bułáwą/ Godzyen ſwoiey oycżyznie/ ſnadź y káżdą ſpráwą. RejZwierz 91, 78, 87v; Boleſław obacżywſzy rozwiodł ſie z bułáwą á krzyknął ná nie/ áż wſzytká Ruś poſtąpiłá ná zad BielKron 348; BielKron 435; Clava, Bułáwá/ Máczugá też Kiczká álbo piłatyk á kiyec. Mącz 56a, 30c, 56a; płatnieyſzy v nas ſnadź wykręthácż z wichrowátą głowką niżli Ricerſki cżłowiek z bułáwą RejZwierc [283]v, 242v; Caulár Stároſta iáko Márſzałek odbija Ludźi bułáwą ktorzy bliſko idą Ceſárzá BielSpr 53v; KochJez A3; Calep 204a, 204b [2 r.]; To obieram w głowie ſwey glupiey z rzecży wiela. Y zá Bożą pomocą podawſzy iednemu/ Do rąk zgodnie buławę y poddáć ſię iemu. CzachTr E3v.
Szeregi: »miecz z buławą« (2): ZapWar 1532 nr 2414; á pomniſz pirwſzego/ Co ono miecż z bułáwą w piękney ręce iego. RejWiz 168.

»bądź miecz, bądź kijec, bądź buława«: Drudzy záſię ſą ták okrutni/ iż gdi co ſyn záwini co iednobi mieli wręku bądźmiecż bądź kiyec/ bądź bułáwę/ tedi tym zápámyętawſſy ſie karzą GliczKsiąż G3v.

W przen (4): [Zły] Iuż záwżdy Loſiey ſkory pociąga ná brzuchu/ Iuż ſiekierá zá páſem iuż pies ná łáńcuchu. Pilnie pyta ſloſárzá mali mocną kłotkę/ Bułáwá mu też ſtoi zá rodzoną ciotkę. RejWiz 4v; Abowiem nałácznieyſza obroná nań ieſt thá/ włożywſzy przedni plách z rozumu ná ſię/ á zádni kuſz s cnoty/ á bułáwę dawſzy ſobie vcżynić s ćirpliwośći/ tedy go ták ſnádnie ſtłucże/ że długo poráżony thák leżeć muśi niżli k ſobie przydzie. RejZwierc 79; WisznTr 2.
Zwrot: »buławą wybierać«: A tho do nich nawiętſza iż pány miłuią/ Bułáwą wybieráią/ ſzáblą koronuią. RejZwierc 242v.

Synonim: maczuga.

KN