[zaloguj się]
[pdf]

CEDR (58) sb m

cedr (7), ceder (2), cedrus (7), cedron (2), cedr a. ceder a. cedrus (40); cedr Murm, Mymer1, Leop (2), BibRadz (2), BudBib; ceder KołakSzczęśl, GrabowSet; cedrus OpecŻyw, WróbŻołt (3), LubPs (2), RejPos; cedron RejPs (2).

e jasne; cedron z tekstu nie oznaczającego ó.

Fleksja
sg pl
N cedr cedry, cedrowie
G cedru cedrów
D cedrowi cedróm
A cedr cedry
I cedr(e)m cedrami
L cedrach

sg N cedr (16). ◊ G cedru (2). ◊ D cedrowi (2). ◊ A cedr (2). ◊ I cedr(e)m (6); -(e)m (5), -ęm (1); -(e)m: -ęm BudBib (1 : 1). ◊ pl N cedry (3), cedrowie (2); -y BudBib; -owie BielKron; -y : -owie LubPs (2 : 1). ◊ G cedrów (5); -ów (2), -(o)w (3). ◊ D cedróm (3); -óm : -om KochPs (1 : 1), -(o)m (1). ◊ A cedry (15). ◊ I cedrami (1). ◊ L cedrach (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Cedrus Libani Barr. (Rost); drzewo iglaste; cedrus Murm, Mymer1, Cn [cedrus ‒ cedrowe drzewo jest barzo proste, a nigdy nie prochnieje, a nie tak łatwie gnije. Mącz 45c; cedrus ‒ cedrowe drzewo Calep] (58): Murm 107; Mymer1 20v; WróbŻołt I7, 79/11, ff4v; ſpráwiedliwy [...] będzie roſſerzon iáko piękny Cedron ná puſſczy RejPs 137v, 152v; Iuż ich lator[oſł]ki yáko Cedrowye Boży Ná wyzſſą wyroſły LubPs S3v, V2, ff3v marg; Coż álbo będzieſz Krolował/ że ſie przyrownywaſz Cedrowi? Leop Ier 22/15, Ps 28/5, Eccli 50/14, Is 41/20, Ier 22/24, Zach 11/2; Cedr drzewo ieſt wyſokie/ ktore nie botfieie BibRadz I 88d marg, Is 41/19, Ez 17/23; BielKron 42v, 448v; RejPos 126v; Zoſtáwiło ſię słowo hebreyſkie że ie roznie przekłádáią/ inſzy cedręm inſzy ſoſną/ inſzy iodłą álbo świerkiem. BudBib I 3d marg, Ps 28/5, 148/9, Is 44/14, Zach 11/2, Eccli 50/12; Góry wielkié niezmierzoné ćienięm ſwym zákryłá/ A wyſokich gáłęźiámy Cedrów doſtąpiłá. KochPs 121, 40, 106; LatHar 347; Spráwiedliwy cżłowiek [...] iáko Ceder y Lyban roſkrzewi ſię. KołakSzczęśl B3v.
Wyrażenie: »cedr libański, Libanu, Lewana itp.« = cedrus Libani Vulg, PolAnt [szyk 11 : 2] (13): OpecŻyw 182v; żłomi pan bog Cedri Libanu. WróbŻołt 28/5, 103/16; Cedry Libáńſkie ktore ſą ręką Páńſką wſzeżepiony LubPs X5v, G4v; Leop Ps 28/5; BielKron 178; BudBib Ps 28/5, Is 2/13; Táż wilgotność y láſy żywi niezmierzoné/ Y Cedry ná Libanie twą ręką ſzczepioné. KochPs 155, 54, 140; SkarKaz 80a.
a. Drewno cedrowe (12): kupcy twoi zrozlicżną kupią/ z Sztukámi Hiácintu/ y odmiennych máści/ y koſztownych towárow/ [...] y Cedry też mieli w towárzech ſwoich. Leop Ez 27/24, Is 9/10, Zach 11/1; Mieyſce Modlithwy we wnątrz było wzdłuż ná dwádźieſćiá łokći [,.,] y opráwił ie złotem ſczyrem/ á ołtharz cedrem. BibRadz 3.Reg 6/20, 3.Reg 6/9, 18; drzewo Szyttymowe. (marg) Szytym drzewo ktore niektorzi Cedrem/ á ini iodłą/ drudzy drzewem nigdy niebotwieiącym przekladáią, (–) BudBib Ex 25/5, 2.Par 1/15, Is 9/10, I 349b marg, Zach 11/1; GrabowSet N3v.
W Bibliach i tekstach na podłożu biblijnym porównanie czyjejś wielkości, siły, piękna do odpowiednich przymiotów cedru (9).

Cf CEDRZYNA

DM