[zaloguj się]
[pdf]

CHORZEĆ (24) vb impf

-rz- (23), -rż- (1); -rz- : -rż- SkarŻyw (10 : 1).

o jasne; e z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
inf chorzeć
indicativus
praes
sg
1 chorzeję
3 chorzeje
praet
sg pl
3 m chorzåł m pers
f chorzała m an
n subst chorzåły
fut
sg
1 f będę chorzała

inf chorzeć (2). ◊ praes 1 sg chorzeję (2). ◊ 3 sg chorzeje (6). ◊ praet 3 sg m chorzåł (7). f chorzała (2). ◊ 3 pl subst chorzåły (1). fut 1 sg f będę chorzała (1). ◊ part praes act chorzejąc (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

Chorować, tracić zdrowie, słabieć; aegrescere Mącz, Calep (24): Thegoż roku Krol Alexánder pocżął chorzeć z ruſzenia powietrza. BielKron 403; Mącz 4a; Niemoc w człowieku/ ktory nigdy nie chorzał: śmiertelna. SienLek 23; O Prożnieniu ćiáłá z Wilgośći zbytnich/ s ktorych ćiáło chorzeie. SienLek 32, 88, 101; BudBib Gen 48/1, 3.Reg 17/17; y tegoſz dniá nie chorzeiąc ſkonał. SkarŻyw 311, 142, 291, 309, 332, 336; Aegresco ‒ Chorzeie, słabieie. Calep 31b.

chorzeć na co (4): Woláłá iſz ná żołądek chorżały/ niſzli ná duſzę. SkarŻyw 142; Sioſtrá iedná chorzeiąc bárzo ná pálec/ prośiłá iey/ ieſliby miáłá nieiáki pierśćionek/ ná tákie lekárſtwo. SkarŻyw 161, 546, 593.

W przeciwstawieniu: »być zdrow ... chorzeć« (1): A páni wpłácz niebogá/ [...] Kiedyś ty/ mężu/ ſtękał/ iam ſię dobrze miáłá/ A kiedyś ty záśię zdrów/ ią będę chorzáłá. KochFr 59.

Zwrot: »ciężko chorzeć« (2): Ná tey drodze cáłą zimę ćięſzko chorzał SkarŻyw 543, 582 marg.
Szereg: »chorzeć i wątleć« (1): Bo chorzeie y wątleie ták ćiáło iáko y myśl [Augentur enim morbi tum corporis, tum animi] od niedoſtátku pokármu. ModrzBaz [38]v.
W przen (1): Drugie oſłábienie ſtolice y władzey krolewſkiey dla ktorey tá głowá chorzeie/ idźie z rozerwánia dochodow y doſtátkow krolewſkich SkarKazSej 693b. [Cf chorzeć na co SkarŻyw 142].

Synonimy: cf CHOROWAĆ.

Formacje pochodne cf CHOROWAĆ.

Cf CHORZEJĄCY

DM