[zaloguj się]
[pdf]

CHUSTKA (84) sb f

Fleksja
sg pl
N chustka chustki
G chustki chustek
A chustkę chustki
I chustką chustkami
L chustce chustkach

sg N chustka (4). ◊ G chustki (2). ◊ A chustkę (38). ◊ I chustką (8). ◊ L chustce (6). ◊ pl N chustki (9). ◊ G chustek (4). ◊ A chustki (9). ◊ I chustkami (3). ◊ L chustkach (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Dem. od „chusta” ‘płat płótna lub innego materiału’; szmata; sudarium Mącz, Calep, Cn; linteolum Mącz, Cn; fascia, strophium Cn (84): FalZioł V 41, 63v, 65v, 71v, 76, 101; chlopu yednemu 16 groſchi bill wyall schuſthką skalyethy LibMal 1547/129, 1544ſ92v, 1547/124, 129; RejFig Cc7v; Concerpta linteola, Ná kąski rozdrápáne chuſtki. Mącz 39c, 80c; SienLek 51, 56v [2 r.], 65v, 66v, 68v (16); GórnDworz T4, T5; KuczbKat 275; Oczko 31v; SkarŻyw 251 [3 r.]; Sudarium ‒ Chuſtka do oczieranią potu. Calep 1025b; WujNT Luc 19/20, s. 143, 365, 474, 477, 478 [2 r.], Bbbbbb3v; SkarKaz 488a.

W charakterystycznych połączeniach: na chustkę rozmaz(ow)ać (4); na chustce rozmazać, rozciągnąć; chustkę (o-, roz-, z-)moczyć (maczać) (9), przez chustkę przecedzić (2), przesiać (2), przegnieść.

Zwroty: »w chustkę, chustką zawinąć (a. uwinąć); w chustkę obwiniony (a. uwiniony, a. uwijany)« [szyk zmienny] (4 : 3; 3): OpecŻyw 19; zawinąć także w chuſtkę y woniać noſząć FalZioł V 63v, III 29a; RejFig Cc7v; SienLek 78, 138v; A drugiey záwijáią/ mokrą chuſtką głowę BielSat D2v; [idem] BielRozm 27; Otóż y pieniądze maſz w chuſtkę vwinioné WyprPl C2v.

»zawięzać (a. zwięzać) w chustkę; związany chustką« [szyk zmienny] (10; 3): Iezu ienżes będącz malucżkim chuſtką byłes związan TarDuch B; FalZioł I 43a, 45d, 46d, V 63v; SienLek 77, 109v, 114v, 115, 133v, 189v; RejPos 353v; wyſzedł on ktory był vmárły/ máiąc ręce y nogi związáne chuſtkámi [ligitas pedes et manus institis] WujNT loann 11/44.

Wyrażenia: »chustka biała« (1): a przi każdem przykładaniu: ranę wycżyſcić chuſtką białą. FalZioł V 92v.

»czysta chustka« (3): á biorącz na cżyſtą chuſtkę: pocieray zęby. FalZioł V 93, V 91v; SienLek 127.

»chustka jedwabna« [szyk 1 : 1] (2): á ſtich prochow weſpołek zmieſzanych vcżyń iabłko zawinąwſzi w chnſtkę [!] iedwabną FalZioł III 29a; WujNT 122.

»chustka lniana« (2): FalZioł IV 50b; á vczyniwſzy knotek z ſtárey chuſtki lniáney/ wtym ſoku rozmocz SienLek 127.

»chustka pogrzebna« (1): A nátychmiaſt wyſtąpił on ktory był vmárł/ máiąc nogi y ręce związáne chuſtkámi pogrzebnemi RejPos 353v.

Szeregi: »chustka, (i) facelet« [szyk 1 : 1] (2): Mącz 427a; Oto chuſtki y fácelety/ ktore ſię Páwłowego ćiáłá dotykáły WujNT 477.

»chustka i podwiązka« (1): á iż ten ieſt práwym Bogiem/ ktorego ſług ćienie/ chuſtki y podwiązki cudá czyniły WujNT 478.

»chustka albo przepaska« (2): CzechRozm 182v; ták iż też ná chore przynoſzono chuſtki ábo przepaſki [sudaria et semicinctia] od ćiáłá ieg0 WujNT Act 19/12.

a. Odzienie, ubiór, bielizna; vestimentum Cn (5): LibMal 1547/133; ktory oddawſzy dáry/ dwie ſtrzałce od Cará/ á chuſtkę modrą od Carowey/ niemiał nie inego w ſwey legáciey/ iedno záleczánki. GórnDworz P, Pv; Náoſtátek ſzáty mu wſzyſtkie iuż dwá kroć ſpráwili/ y wcżorá chuſtek y rękáwic przynieſli áż do domu ReszList 174; KlonWor 41.

Synonimy cf CHUSTA.

AL