[zaloguj się]
[pdf]

CYPRYS (31) sb m

cyprys (22), cypres (9), [kupres (Linde)]; cyprys OpecŻyw, Mymer2, RejWiz (6), Leop, RejZwierz (2), BielKron, BudBib (2), LatHar; cypres Murm, Mymer1, BartBydg, FalZioł (2); cyprys : cypres Mącz (1 : 3), Calep (6 : 1).

W formach bezkońcowkowych zawsze -s; w pozostałych -s- (7), -ss- (3).

Fleksja
sg pl
N cyprys cyprysy
G cyprysu
A cyprys
I cyprys(e)m

sg N cyprys (19). ◊ G cyprysu (4). ◊ A cyprys (2). ◊ I cyprys(e)m (3). ◊ pl N cyprysy (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. bot. Cupressus sempervirens L. (Rost); drzewo; cupressus Murm, Mymer1, BartBydg, Mymer2, Mącz, Calep, Cn; cyparissus Mącz, Cn; cypressus Mącz (24): Ktorá ieſt ta [...] powyſſeńſſá niżli cedrus w Libánu/ a niżli cyprys na gorze Sion OpecŻyw 182v; Cupreſſus. eyn cypreſſenbom, Cypresi [!] Murm 107; Mymer1 20v; BartBydg 38b; Mymer2 19v; Y ſiedli pod Cypryſem nadobnie pachniącym/ A wdzyęcżny cień od ſiebie wſzędzye podáiącym. RejWiz 85v; ZAtrwożony młodzyeniec poſzedł dáley w drogę/ Miyáiąc kierz Cypryſu vderzył ſie w nogę. RejWiz 107v, 24, 107v; Leop Eccli 50/11; RejZwierz 37 [2 r.]; BielKron 87v; Mącz 72d, 76c, 245b; BudBib Eccli 24/13, 50/10; Cupressifer ‒ Cijprij rodzącij. Calep 278b, 278b [3 r.]; LatHar 410.
a. Drewno cyprysowe (1): Więc chłodnicżki ná rogoch pięknie rosſtáwione/ [...] S Cypryſu rzezánego á s kośći Słoniowych RejWiz 24v.
2. bot. Artemisia abrotanum L. (Rost); krzew; gatunek bożego drzewka; adonium Calep (1): Adonium ‒ Cypris. Calep 26b.
3. bot. Santolina Chamaecyparissus L. (Rost); roślina z rodziny dzwonkowatych; chamaecyparissus Mącz; chamaecyparissos Calep (5): Wezmi [...] ziela maiowniku/ cipreſu/ oboyga po garzſci/ włoż tho wſzytko w ten ług á warz ſpołem FalZioł V 93v, V 99v; Potym wſzędy rozlicżne kwiecie rozſádzono/ [...] Nuż ony Rozmáryny/ ony Máierany/ Drugie ieſzcże wonnieyſze co ich tu nie znamy. Szpikánárdy/ Cypryſy/ Láwendy/ Izopki/ Co ono z nich bywáią rozmáite wodki. RejWiz 23v; Chamaecyparissus, Cipres/ ziele álbo kwiat Cipreſowy. Mącz 50d; Calep 186a.
4. Zestawienie: bot. »polny cypres« = ziele (1): Aiuga ‒ Feldcypreſſen. Polnycipres. Calep 47b.

Cf CYPR

MM