[zaloguj się]
[pdf]

CYRKUŁ (31) sb m

circ- (30), cirk- (1); -ul, -ul- (29), -uł- (2).

Fleksja
sg pl
N cyrkuł
G cyrkuła cyrkuł(o)w
A cyrkuł cyrkuły
L cyrkule

sg N cyrkuł (23). ◊ G cyrkuła (1). ◊ A cyrkuł (2). ◊ L cyrkule (3). ◊ pl G cyrkuł(o)w (1). ◊ A cyrkuły (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

Koło, okrąg [circulus ‒ obrączka, pierścień Mącz 54c; circulus – cyrkiel, okrągłość Calep; koło, figura okrągła, czcza wewnątrz; krąg; obręcz; okrąg płasko-szeroki jako talerz; talerz – circulus Cn] (31): Ludzie vcżeni w gwiazdárſkich náukách/ źiemię doſthátecżnie wypiſali y rozmierzyli [...] przez znáki Cirkułow/ Párállelow/ Klimatow/ Kolurow/ y przez inne rozmaitemi przezwiſki miánowáne BielKron 263; Diameter ‒ Linia ktorą rowno przecziną circuły wſzwerze. Calep 318a.
a. Krążek, okrągła warstwa (29): A naprzod będzieſz wiedział czo Circul znamonuie [!] na wirzchu vriny. WIedz to naprzod iże vrina będącz w ſkleniczy lekarzkiey/ to ieſt w vrinale: dzieli ſie na cżterzy cżęſci albo o ſtaſci [!]. [...] Cżwarta poſtać ieſt ta: ktora ieſt na ſamym wierzchu vriny/ á totho ieſt Circul, to ieſt krążek z vriny: ktori nieiednaki bywa FalZioł V 7; VRina barwy wodney, Circul maiącza miąſſzy. Znamionuie obciążenie w tyle głowy FalZioł V 7; CIrcul cżarny. Znamionuie zmartwienie y ſpanie wilkoſci mozgowych/ ktori gdi ſie vkaże po zielonym Circule/ [...] Tedy taki doſkonale ſpalenie znamionuie. FalZioł V 8, I 8v, V 7 [5 r.], 7v [11 r.], 8 [5 r.], 8v.

Synonimy: koło, okrąg; a. krążek.

MM