Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: CZYNIĄCY SIĘ

Następne hasło: CZYNIĆ »

CZYNICIEL (10) sb m

Teksty nie oznaczają é (Cn w N e pochylone).

Fleksja

	sg	pl
N	czyniciel
A		czyniciele
I	czyniciel(e)m	czynicielmi

sg N czyniciel (5). ◊ I czyniciel(e)m (3). ◊ pl A czyniciele (1). ◊ I czynicielmi (1).

Sł stp brak, Cn s.v. sprawca, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia

Wykonawca; ten który wypełnia, wprowadza w czyn (10)

Wykonawca; ten który wypełnia, wprowadza w czyn; factor Mymer¹, BartBydg, Mącz; effector Mącz (10): Mymer¹ 2v; BartBydg 55b; Factor, Czyniciel/ Urzędnik, ſzafars. Mącz 114a; Effector, Czyniciel/ Wypełniściel [!] Mącz 115b.

Wyrażenia: »czyniciel słowa« (2): A bądźcie czynićielmi ſłowá [factores verbi]/ á nie fłucháczmi tylko [...] Bo iefli kto ieſt ſłucháczem ſłowá/ á nie czynićielem [factor] ten podobny będźie mężowi oglądáiącemu oblicze národzenia ſwego we źwierciádle. WujNT Iac 1/22-23.

»czyniciel uczynku« (1): ktoby [...] wytrwał w nim [w zakonie]/ nie będąc ſłucháczem zápámiętliwym/ ále czynićielem vczynku [factor operis]: ten błogoſłáwiony będźie w ſpráwie twoiey. WujNT Iac 1/25.

»czyniciel zakonu« (3): A ieſli poſądzaſz zakon/ iużeś nie ieſth cżynićielem zakonu [factor legis]/ áleś Sędzią Leop Iac 4/11; WujNT Iac 4/11, s. 97.

Synonimy: sprawca, sprawiciel, wykonywacz, wypełniciel. [Cn s.v. sprawca podaje, że czyniciel jako odpowiednik łac. factor został wprawdzie użyty przez Mącz i Wujka, ale jest to przekład niezręczny, odpowiedniejszy byłby wykonywacz.]