[zaloguj się]
[pdf]

DANK (25) sb m

-k (23), -ck (2).

-a- (18), -å- (6); -a- RejAp, GórnDworz (8), RejZwierc, WujJud, ReszPrz, ZawJeft (2), GórnTroas, RybGęśli, CiekPotr, KlonFlis; -å- StryjKron (5), CzahTr.

Fleksja
sg
N dank
G danku
A dank

sg N dank (3). ◊ G danku (1). ◊ A dank (21).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (trzy z tych samych przykładów) – XVIII w.

Nagroda, pierwszeństwo, zwycięstwo; sława, hołd; praerogativa, primatus, principatus, summatus Cn (25): boię ſie pánie Koſtká/ że ten dánk nie ięzykom ma być/ ále ludziom GórnDworz F7v.

dank kogo, czego (7): dánk tych foremnych powieśći ſtąd mu idzie/ że on [...] cokolwiek rzecże/ káżdą rzecż ludzie chwalą GórnDworz O6v, Aa2v; StryjKron 532, 702, 727, 752; CiekPotr 2. Cf Wyrażenie.

Zwroty: »dank [komu] da(wa)ć« = dare principatum, deferre palmam Cn [szyk zmienny] (10): ták że ſie iey [bestyjej] dziwowáli wſzyſcy narodowie/ [...] dáiąc iey ten dánk/ iż ſie iuż nikt iey ná ſwiecie ſprzećiwić nie mogł. RejAp 107v; GórnDworz Q6, V4v, Yv; WujJud 15; Mężnym sławá dank dawa/ háńbę zniewieſciáłym. StryjKron 732; Iż tá/ któréy dánk dano/ mną podárowáłá Piękna Wenus Paryſá GórnTroas 60; RybGęśli B3; CzahTr [D2]a; Daymyż iuż ten dánk Hiſzpánom y Niemcom/ Fráncuzom/ Włochom/ inſzym cudzoźiemcom/ Niech támte świeże wynáyduią świáty KlonFlis D2v.

»dostać danku« (1): Zgromił nieprzyiaćiele/ w bitwie doſtał dánku ZawJeft 11.

»dank mie(wa)ć« = habere principatum Cn [szyk zmienny] (5): y thym więtſzy dánk tego mieć máią [białegłowy]/ im ieſt ſłábſze ich przyrodzenie ku ſprzećiwieniu ſie cieleſnym namiętnoſciam GórnDworz Aa2v; KochMon 32; W gonitwie z drzewy miedzy inſzymi mieli przednieyſze mieyſcá y dank dzielnośći Ian Tárło/ y Iárocki Polacy StryjKron 727, 532; ZawJeft 29.

»dank odnieść (a. odnosić)« [szyk zmienny] (4): StryjKron 702, 752; ReszPrz 68; Dobrochowſki odnosi dánk człeká dobrego. CiekPotr 2.

»[komu] dank przypisować« (1): y káżdego żeby z oſobná w thym porobił/ w cżym ſobie dánk przypiſuie. GórnDworz E3.

Wyrażenie: »dank dzielności« (4): tám z wiełkiey ſmiałośći/ Iák Hetman/ y iák Rycerz odniosł dank dzielności. StryjKron 702, 727, 532, 752.
Szeregi: »dank a chwała« (1): A iż dánk/ á chwałá kthora z dobrze cżynienia roſcie ná dwu rzecżach ſkoro záwiſłá GórnDworz Ee3.

»(albo) dank, (albo) hańba« (2): StryjKron 732; gdźie ći/ Którzy nam rády w ſpráwách dodawáią: Zá co ábo dánk álbo háńbę máią. ZawJeft 29.

Iron (1):

Zwrot: »dank miewać« (1): Szalony z mozgu nie thák winien bywa/ Iáko pijány czo chcąc ten dánk miewa. RejZwierc 218.

Synonimy: chwała, przodek.

HJ