[zaloguj się]
[pdf]

CHWAŁA (4491) sb f

chwała (4447), chfała (43), fała (1); chfała MurzHist (10); chwała : chfała SeklWyzn (3 : 1); chfała : fała MurzNT (32 : 1).

-å- (4103), -a- (107); -a- RejFig, WerGość, BielRozm (2); -å-:-a- RejPs (296 : 16), MurzHist (4 : 6), MurzNT (24 : 9), KrowObr (101 : 5), RejWiz (15 : 1), Leop (142 : 6), RejZwierz (7: 1), BibRadz (117 : 5), BielKron (119 : 3), Mącz (123 : 5), RejAp (173 : 5), RejPos (292 : 4), BielSat (3 : 1), RejZwierc (52 : 1), RejPosWstaw (23 : 1), BudBib (46 : 6), CzechRozm (121 : 3), KarnNap (9 : 1), SkarJedn (12 : 2), KochPs (58 : 2), SkarŻyw (113 : 8), NiemObr (70 : 1), ReszHoz (4 : 1), ArtKanc (140 : 4), GórnRozm (2 : 1), KochWr (5 : 1), SarnStat (27 : 1), SiebRozmyśl (20 : 2), PaxLiz (2 : 1); końcowe a jasne.

Fleksja
sg pl
N chwåła chwåły
G chwåły chwåł
D chwåle chwåłåm, chwåłóm
A chwåłę chwåły
I chwåłą chwåłami
L chwåle chwåłach
V chwåło

sg N chwåła (971). ◊ G chwåły (1162). ◊ D chwåle (547). ◊ A chwåłę (1290). ◊ I chwåłą (193) [w tym: -ąm (1)]. ◊ L chwåle (208). ◊ V chwåło (13). ◊ pl N chwåły (10). ◊ G chwåł (9). ◊ D chwåłåm (2) BibRadz, KwiatKsiąż, chwåłóm (4) Mącz. ◊ A chwåły (58). ◊ I chwåłami (21); -ami (15), -åmi (2), -(a)mi (4); -ami :-åmi RejPs (6 : 1), BibRadz (1 : 1). ◊ L chwåłach (6); -ach (5) -åch (1) OpecŻyw.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. Honor, cześć, godność, pochwała, uszanowanie, poważanie (168):
a. W ujęciu czynnym: oddawanie czci; pochwała; gloria, laus Mącz, Calep; comprobatio Mącz (112): blogoſlawiony ktory w ijmię bożé ijdzie/ na wieki muchwála będźie. OpecŻyw 71v; LubPs Y6; Ktorych kxiąg zácnośći żadny cżłowiecży ięzyk/ żadná mowá y chwałá/ doſtátecżnie ſchwálić nie może. Leop VVv; Iáko kamyk drogi wrzucony miedzy kupę kámienia/ ták ieft chwałá ktorą kto cżyni ſzalonemu. BibRadz Prov 26/8; BielKron 40v; Nihil praetermisi inter ornando, Nicem nie opuśćił com yedno twey chwale należeć baczył. Mącz 226d; RejAp 110v; GórnDworz 04v; RejPos 225; WujJudConf 48; Phil 12; WujNT 2.Cor 3/11 [2 r.]; SkarKaz 83a.

chwała kogo, czego (6):LubPs E4v; Leop Apoc 21/26; Páweł niedba o chwałę niewiáſty wieſzcżey. BibRadz Act 16 arg; WujNT Yyyyy2. Cf Wyrażenia przyimkowe.

chwała komu (5):Chwałá y cżeść káżdemu ktory dobrze cżyni WujJud 53v, 48v; SkarKaz 350a. Cf Wyrażenia przyimkowe.

Zwroty: »chwałę czynić« [szyk zmienny] (2): Ieſli mi tę chwałę tzynićie/ kthora tylko ſámemu Pánu Bogu należy/ tedy moc Bożą ſromoćicie KrowObr 154; BielKron 255.

»chwałę da(wa)ć; chwała dawana« [szyk zmienny] (7; 1): HistJóz Dv [2 r.]; HistAl L2; OrzList gv; BielKron 44; RejAp 180; RejPosWstaw [1103]; Potym náſz Hetman z twarzą weſołą śpiéwáiąc Krzyknął/ zwyćiężcy ſwemu winną chwałę dáiąc. ZawJeft 14.

»mieć chwałę« = habere gloriam a. laudem Vulg (9): MIeyćieſz chwałę wſſythcy tácy wy ktorzy wnim trwaćie MrowPieś A4v; Leop Rom 4/2; Mącz 203b; HistRzym 21; RejPos 224v; WujJudConf 97; WerKaz 293; ArtKanc N12; WujNT Rom 13/3.

»chwałę odnosić (a. odnieść), chwały dostąpić« [szyk zmienny] (6 : 2): Seth á Sem v ludzi chwały doſthąpili [gloriam adepti sunt] Leop Eccli 49/19, Eccli 50/5; ReszHoz 124; chwałę odnośćie wſzyścy ludźie ſercá ſzcżerego. LatHar 161 [idem 438, 473, 610], 41, 438, 473, 610.

»chwały szukać, szukający« = quaerere gloriam PolAnt, Vulg; glorians PolAnt [szyk zmienny] (10 :1): TarDuch B5v; Leop 1.Thess 2/6; BibRadz Ioann 7/18, 2.Cor 5/12, 1.Thess 2/6; ModrzBaz 59; Biádę też tákowym opowiáda/ ktorzy chwały od ludźi ſzukáią NiemObr 115, 15; WujNT 322 marg, Ioann 5/44, 7/18.

»chwałą uczcić« (1): Krol go łáfkáwie opuścił/ Bárzo wielką chwałą vcżcił. BierEz G3v.

Wyrażenia: »docześna chwała« (1):koniecżniechmy thego nie w nádzieię iákiey docżeśney chwały vcżynili BibRadz I *4v.

»(nie)godny (a. (nie)godzien), dostojen chwały« = laude dignus, lauream adeptus Mącz; commendabilis, illaudatus, improbabilis, laudativus Calep [szyk 22 : 11] (32 : 1): dlá tego dziwnégo iego żywota/ dóſtoien był ij ieſt wielkié chwály OpecŻyw 47v; Nicżemnać yeſt głádkosć/ álé tá nyewyáſtá która ſie bogá boi godná yeſt chwały. GliczKsiąż P8; Abowiem thym więtſſey ten chwały godzien ieſt niżli Moizeſz [Amplioris enim gloriae iste prae Moyse dignus est habitus]/ im więtſſą cżeść ma Leop Hebr 3/3, l.Thess 1 arg; BielKron 68; Excellens omni genere laudis, Z káżdey ſtroney godny chwały. Mącz 46c, 88d, 186a; máło rzecży v Włochow widzę/ ktoreby były godne chwały GórnDworz Cv; nieprzyiacielem ieſt pan Boiánowſki białymgłowam/ gdyż y to w nich gáni/ co ieſt chwały wielkiey godno. GórnDworz Aa2, D7, D7v, G8v, Aa6v, Dd7v (11); ModrzBaz 2; KochFr 64; GórnRozm C2v, 13; Illaudatus ‒ Chwały niegodny, ani wſpomianánią. Calep 503b, 221b, 514a, 586b; GrochKal 3; KochPij C2v; KochFrag 22; WujNT 536; JanNKar D4; SzarzRyt D4v.

»ludzka chwała« = gloria hominum Modrz [szyk 4 : 2] (6): TarDuch B5v; WujJud 48v marg, Nn4; ModrzBaz 59; NiemObr 4; gdyż prawdziwa cnotá y ſławá nie potrzebuie ludzkiey chwały. Phil I2.

»chwała swa« [szyk 2 : 1] (3): Pychą y nádętośćią wielką będąc vnieſieni/ ſwą chwałę nád Boſką zacniey przekłádáli. BibRadz I 6c marg; Ty rzecży niektore ſą wymyſlne od Poetow Greckich/ bo oni miáry nie mieli chwale ſwey w piſániu BielKron 54v; WujNT 322 marg.

»chwała własna« = gloria propria PolAnt, Vulg (3): BibRadz Ioann 7/18; Ale iáko to oni z ciáłá/ chwały właſney w tym ſzukáiąc/ cżynili NiemObr 15; WujNT Ioann 7/18.

Szereg: »cześć, (a, i) chwała« [szyk 17 : 3] (20): WróbŻołtGlab A3v; Cżeść y chwałá [Honor et gloria] w mowie ſmyſlnego: ále ięzyk nieroſtropnego ieſt wywrocenie iego. Leop Eccli 5/15, Apoc 21/26; BielKron 40v, 44; KwiatKsiąż B2; Incenduntur omnes ad studia gloria, Sławá/ cześć/ y chwałá/ wiele ym dodáwa chući ku vczeniu. Mącz 167c, 186a, 203b, 274a; GórnDworz D5v, D7v, G8v; HistRzym 21; WujJud 48v, 53v; Vdręczenie y vćiſk czyniącemu źle/ á chwałá/ cześć y pokoy czyniącemu dobrze. SkarKaz 350a. Cf Wyrażenia przyimkowe.
Wyrażenia przyimkowe: »ku chwale« (5): Ktorzy go miłuią thy on rozſzyrza ku chwale. BibRadz Eccli 1/17.

~ ku chwale kogo (1): Bądźćieſz tedy poddáni wſzelkiemu ludzkiemu ſtworzeniu dla Páná: choćiaż krolowi/ [...] choćiaż ſtároſtam/ iáko przezeń poſłánym ku pomśćie złoczyńcow/ á ku chwale dobrze czyniących. WujNT 1.Petr 2/14.

ku chwale komu (2): Laudativum genus orationis, Rzecz komu ku czćy a chwale vcziniona. Mącz 186b; OrzQuin Mv.

Szereg: »ku czci a (i) (ku) chwale« (3): Laudem gloriamque alicuius versibus seu carmine celebrare, Ku czći á chwale cziey wirſze nieyákie ſpiſác. Mącz 45d, 186b; gdy co álbo Bogu/ álbo też y Rzeczypoſpolitéy/ ku czći y ku chwale koſztownie zbudowáli OrzQuin Mv. ~

»na chwałę [kogo]« (1): ná pomſtę iednák złocżyńcow/ lecż (ná) chwałę dobrze cżyniących [ad vindictam quidem malefactorum, laudem vero beneagentium]. BudNT 1.Petr 2/14.

b. W ujęciu biernym: posiadanie czci; decus, splendor Mącz (56): HistJóz D4v; WróbŻołt K7v, 61/8, 70/6, 88/18, ee3v; RejPs 162v, 169; LubPs Z, Z5v, hh4v; Leop Ps 108/1; tedy ile ieſt rzecż przyſtoyna ziednał ſobie v każdego chwałę y ſławną pamięc BibRadz I *4v, Hab 2/16, Eccli 45/2, 24; Summo splendore praediti, Wyſokiey chwały/ niepoſpolitey cnoty. Mącz 409c; WujJud 108 v; á oná wſzytkę chwałę z śiebie ſkłádáiąc/ ná P. Bogá ią wlewa SkarKaz 580b.

chwała kogo, czego (11): KrowObr 27; Leop Rom 2/29; Chwałá poſlednieyſza domu tego będźie więczſa á niż pierwſzego BibRadz Agg 2/10; KwiatKsiąż B4v; RejAp 186v; SkarŻyw A4v; GrochKal 16; WujNT Rom 2/29; Ku wynieśieniu chwały ſpráwiedliwych ludźi SarnStat 953; GosłCast 7. Cf Wyrażenia przyimkowe.

chwała komu (4): ſkąd cżeść y chwała ludziom pochodzi/ która mądremu człowiekowi po cznocie ieſt napirwſzą zapłátą. KwiatKsiąż E2. Cf Wyrażenia przyimkowe.

Wyrażenia: »chwała swoja« (1): iákobychmÿ wſzytcy [...] nie ſiebie/ ani ſwoie chwały/ miłowáli BudBib C3v.

»świecka chwała« (1): On mnimał by to ku ſwieckiey chwale ſzło BielKron 343.

Szeregi: »cześć, (a, i) chwała« = laus et gloria Vulg [szyk 10 : 4] (14) : Czeſzcz y chwala czlouyecza yeſth ſpoczeſnoſzczy ſwych rodzyczow PatKaz I 14; LubPs C; KrowObr 154; KwiatKsiąż E2; Mącz 79d, 185b, 186a; GórnDworz Dv, Kk4v; ZawJeft 27; y tákich czći y chwały świetność/ niemogłá w nim żalu y ſmętku [...] nigdy zatłumić OrzJan 36; GosłCast 7. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała i dostojność« (1): Omnia ad gloriam et splendorem revocanda sunt, Wſziſtki rzeczy máyą być ku pirwſzey chwale y doſtoynośći prziwrócone. Mącz 409c.

»chwała i godność« (1): przeto iż człowieká zacnieyſzego obecność/ cżęſtokroć zwykłą [!] chwałę y godność podleyſzych vmnieyſzáć KwiatKsiąż B4v.

»chwała a moc« (1): gdzye oná tu nikomu chwały/ á mocy/ y káżdey opátrznośći nie przywłaſzcża áni przypiſuie RejPos 304v.

»chwała, (albo, i) powaga« [szyk 3 : 3] (6): Florere authoritate et gloria in urbe, Mieć powagę y chwałę w mieście. Mącz 131b, 456d; RejAp 186, 186v [3 r.].

Wyrażenia przyimkowe: »dla chwały« (1): Ná káżdy dźień vmieram/ dla wáſſey chwały [per vestram gloriam] bráćia Leop 1.Cor 15/31.

»k(u) chwale« (5):

~ ku chwale kogo (1): iż on ma raz świát ſądźic [...] ku poháńbieniu niepobożnych/ á ku chwale wiernych. BibRadz Ps 75 arg.

k(u) chwale komu (3): ArtKanc N2Ov; lecz niewiáſtá ieſli zápuśći włoſy ieſt iey ku chwale [gloria est illi] WujNT 1.Cor 11/15, 1.Petr 1/7.

Szereg: »ku czci a (i) chwale« = in laudem et gloriam Vulg [szyk 1 : 4] (2): wielmożnoſć twoiá wiele ynych rzeczy ważnych ku czći á chwale twoiey poſlubyone maſſ mieć. March1 A2; WujNT 1.Petr 1/7. ~

Iron (1): Czyſta to będźie Krolewſka chwałá/ ieſli go Antykryſt [arcybiskup] koronował/ á ieſliże báłwochwálcá Polakom Krolá dał OrzRozm K2v.

2. Cześć religijna; oddanie czci Bogu; modlitwa; pokłon; ofiara; niekiedy też część ceremonii kościelnych, nabożeństwo; religio Mącz, Calep; adoratio, cultus Dei Mącz (2900): Przeklęci żydowie tey ſkargi przycżynę wzięli z oné chwaly/ ktorą mu dzieci żydowſkié w kwietną niedzielę dzialaly OpecŻyw 120, 17, 20, 72, 73v, 101 (12); OpecŻywSandR nlb 6; PatKaz I 8v; PatKaz III 99, 107v; WróbŻołt 25/8, 34/28, 70/8, 14, 103/34, 118/171; RejPs 26v, 42v, 49v, 52, 52v (39); SeklWyzn g2v; RejKup k3, ee3; Ieſliby ty więc (marg) chfálił (‒) wyrządzaiąc mi chfáłę pádł przedemną/ Wſzyſtki rzeczy twoie będą MurzNT Luc 4/7, s. 76, Ioann 17/5; KromRozm III A8v; Iáko Pan rozdawſzy wſzytko ſwoim wiernym/ nic zá tho od nich nye potrzebuie/ yedno chwaly. LubPs aa marg, C, C2, E4 [2 r.], F2v [2 r.], G2 (47); dziękuiemy Pánu Bogu/ offiáruiąc mu chwałę/ tho ieſt owoc warg náſzych KrowObr 178v, 12, 69, 152v, 154, 168, 171v, 213v; RejWiz 51v, 52; Leop Ps 28/9, 29/13, 50/17, 64/2, Is 35/10 (8); RejZwierz 106; Vmiłowałem Pánie mieſzkánie domu twego/ y mieyſce przybythku chwały twoiey. BibRadz Ps 26/8, I *4v, 12a marg, Ps 49 arg, 14, 23 (17); GrzegRóżn D3; SarnUzn Dv, F6v; Oto Apoſtoł powieda/ iż ná przodku y ná dokońcżeniu chwały ſwoiey mowią Alleluia RejAp 156, AA6, 10, 41, 49, 54 (13); RejPos 3v, 24, 72v, 84 [3 r.], 85v (18); BiałKat 31, 86, 203v, 228v; GrzegŚm 64; KuczbKat 295, 390; Dátán y Abiron [...] gdy ſie ſprzećiwili Moiżeſzowi á chcieli ſobie nowe chwały wymyſláć [...] iáko ie ogień ſrodze z niebá ſpadſzy palił RejZwierc 126; WujJud 54v marg, 58v [3 r.], 62 marg, 72, 106 (13); WujJudConf 58v, 176; RejPosRozpr b4v, c; RejPosWstaw 42, 42v, [1434]v; BudBib Ex 29/43, 1.Par 16/35, 2.Esdr 12/46, 4.Esdr 2/11, Eccli 15/9; Náprzod zá wiárą idźie chwałá. A chwałá nie ma być nikomu inſzemu wyrządzaná/ iedno ſámemu Pánu Bogu BiałKaz F3, Fv [2 r.], Gv; CzechRozm 9, 10, 29, 31v [5 r.], 32 (24); SkarJedn A7; Ięzyk móy także będźie ſzérzył/ pánie/ Twą ſpráwiedliwość: áni poprzeſtánie Twéy chwały wiecznie. KochPs 51, 30, 36, 41, 75, 76 (17);SkarŻyw 21, [237], 500, 531, 560; CzechEp 5, 36, 37, 86 [2 r.], 87 (13); NiemObr 112, 113 [3 r.]; KochMRot A3v; ArtKanc E14v, F4v, F19v, K14v, K16v (13); KmitaPsal A2; KochWr 23; ZawJeft 19; GrabowSet B4v, C, D, E2v, E4v (23); á rácż vcżynić ſobie ze mnie/ Kośćioł twoiey chwały. LatHar 570, 6, 26, 93, 94, 165 (18); Y będęć záwſze krzycżał ſtruny głośnymi Chwałę/ poki mię ſzcżątek miedzy żywemi. RybGęśli D3; nie czytáliśćie nigdy; Iż z vſt niemowiątek y ſących wykonałeś chwałę? WujNT Matth 21/16, s. 16 [2 r.], 103, Ioann 5/41, 8/50, 54 (23); JanNKarGórn G3v, G4v; SiebRozmyśl C, K4v; PowodPr 46, 53, 68; SkarKaz 85a, 118a, 119b, 242b, 244b [2 r.], 454b, 580b; Twe przykazánie oczy nam zábáwia Wdźięczną rádośćią/ y ſzczyrą vſtáwia Pánie twą chwałę/ ktorey nienáruſzy Stárość SzarzRyt A3v, B2, Dv.

chwała kogo, czego (321): OpecŻyw 179v; RejPs 151 v, 166v, 201, 212v; SeklKat N4v; MurzHist A3v; KromRozm III A6v; áby przez nas ſzłá ſłuſznie chwałá iego. LubPs F marg, A6v, B5, G3v, Iv, 14 (20); KrowObr 19[2 r.], 92, 95v, 131, 152v (11); Leop *A3v, AAa, Ps 27/7, 65/8, 144/5 (10); BibRadz I *6, 9d marg, 138c marg, 183d marg, Ps 33/2 (10); GrzegRóżn C2; SarnUzn D4v, D8v; Naydzieſz wielką chwałę ſmoká onego/ thák iáko y zá wiekow ſtárych bywáło RejAp 107, [14]v, 176; RejPos 50v, 116v, 202v, 204, 250 (14); BiałKat 98v, 156; KuczbKat 285; RejZwierc 42v, 186v; WujJud A2v, 16; ábyś dla twoiey y twego wiecżnego oycá chwały/ wygłádźił te báłwochwálſtwá/ błędy y bluźnierſtwá. WujJudConf 242v, 181; RejPosWstaw [412]v [2 r.]; BiałKaz Gv; CzechRozm 14v, 203, 214v, 215; KochPs 46, 94, 167, 169, 215; SkarŻyw 368, 397, 533; StryjKron 146, 400; CzechEp 47, 284, 286, 297, 319, 326; NiemObr 92, 106, 112, 121, 127, 152 [2 r.]; ReszList 188; ArtKanc C2; KochWr 24; LatHar 168, 444; WujNT 38, 81, 124, 195 marg, 324 (11); SiebRozmyśl H3v; PowodPr 13, 18, 40, 49, 51, 83; SkarKaz 244a, 454b, 581b, 609b; SkarKazSej 688a, 699a. Cf »chwała Boga«, »chwała Pana«, Wyrażenia przyimkowe.

chwała komu, czemu (540): BierRaj 19v; czokolwye ſyą chwaly dzyeye pannye maryey od naſz PatKaz I 1v; RejPs 121, 151, 220; GliczKsiąż Av; LubPs A2v, N4v marg, Ov, V5 marg, Y4 (10); KrowObr 56v, 171v, 220 marg, 248v; RejWiz 52 marg, 160, Cc4v; Leop Ps 28/2, l.Petr 4/11, 5/11, YY4v; Y wdzyęcżnieyſzaby chwałá/ z onych Pánu byłá/ Co nędznie w łykach krzycżą/ niż s tych co zátyłá. RejZwierz 104v; BielKron 274; GrzegRóżn D3; RejAp AA2v, BB8, 56, 156, 159, 160; áby ſie byłá ieſzcże owſzem więtſza chwałá onemu Pánu niebyeſkiemu ich działá RejPos 18v, 19v, 89v, 224, 226 [2 r.], 272v, 304v marg, 352v; BiałKat 76; RejZwierc 8, 149, 195v; CzechRozm 115; KochPs 11, 40 [2 r.]; SkarŻyw 188 [2 r.]; ArtKanc K15v, T11v; KmitaPsal A5v; GostGospSieb +4v; GrabowSet T3v; LatHar 76; WujNT 16, 21, 93, 1.Petr 4/11, 5/11, Apoc 19/1; SarnStat 4, 195; VotSzl A4v. Cf W funkcji równoważnika zdania, »bądź chwała Bogu«, »chwała na wysokości Bogu«, Wyrażenia przyimkowe.

chwała od kogo [w tym: komu (3)] (17): WróbŻołt P5v; RejPs 95; RejJóz A5v; wdzyęcżna chwałá páńſka od wiernych. LubPs G2v marg; BielKron 274; RejAp BB8, 55v, 198; RejPos 32v, 38v; RejPosWiecz3 99; RejZwierc 195v; WisznTr 29; ArtKanc O, T11v; LatHar 106; SkarKaz 353b.

W funkcji równoważnika zdania optatywnego [komu; w tym: chwała Bogu Ojcu a. Bogu a. Ojcu (180); z czego (6), za co (3); ze zdaniem przyczynowym: że (4), iż (2)] (285): Oſanna/ to ieſt/ chwála ſynowi Dawidowému OpecŻyw 71v, 161v [2 r.]; Chwała oyczu y ſynu y duchu ſwiętemu. TarDuch A4, A5v, A8, E4; WróbŻołt 142/21; Chwała bogu oycu y ſynu. etc. RejPs 23, 16v, 17v, 26v, 29, 30v (129); RejJóz M6, P7v; RejKup p6v; LubPs P2v, ffv marg; Sámemu mádremu [!] Bogu przez Iezuſá Kryſtuſá ktoremv cżeść/ y chwałá/ na wieki wiekom. Leop Rom 16/27, 1.Tim 1/17, 2.Tim 4/18, 1.Petr 5/11, BBB3; Mącz 109b; LeovPrzep F3; RejAp 6, 9, 55v [2 r.], Dd2, Ee2v [3 r.]; PaprPan V2; SkarJedn 270; Chwałá tobie Zbawićielu moy/ iżem ſię ſtał godnym ćierpieć co dla imienia twcgo. SkarŻyw 363, 21, 28, 31, 41, 83 (24); ArtKanc A12, D19v, G13, 15, N16v (8); GrabowSet F3v, N4v; LatHar 16, 46, 59 [3 r.], 61, 62 (65); Bogu chwałá zá niewyſłowiony dar iego [Gratias Deo super inenarrabili dono eius] WujNT 2.Cor 9/14, s. 16 [2 r.], Rom 2/10, s. 545 marg, Rom 11/36, 16/27 (20); WysKaz )?(3; SarnStat 896; SkarKaz 205b, 489b; PaxLiz C3; SkarKazSej 683b; Chwałáſz tobie Goſpodnie iedyny RybWit C2.

W charakterystycznych połączeniach: chwała się dzieje (9), stała się (2); chwałę brać (2), krzyczeć (2), mie(wa)ć (24), mowić, objawi(a)ć (2), odnieść (odnosić) (4), ofiarować (5), opiewać (2), opowiadać, (opowiedzieć, opowiadający) (11), przepowiedać (2), rozmnażać (2), rozsławiać (2), sławić (2), śpiewać (śpiewający) (7), wymawiać, wyrządzać (7), wysławi(a)ć (wysławować) (15), wyśpiewawać, wywyższać, wziąć (13), zwielbić; chwałą błogosławić, chlubić się, przyozdobion, uczczony, uwielbić (uwielbiony) (6), wsławiony, wynosić (wynoszony) (4), wysławiać (wysławować) (2), wywyższać (2), wyznawać (3); w chwale chlubić się (2), wywyższać (wywyższyć) (2); z chwałą chwalić, wywyższać, wyznawać (3); chwała (pana) Chrystusowa (14), godna (5), Jezusowa, matczyna (=Matki Boskiej), można (2), niebieska, ojcowska (= Boga Ojca) (2), poczciwa (2), (po)winna (30), powinowata (3), prawa, prawdziwa (14), słuszna (3), stworzycielowa, święta (68), wdzięczna (15), wieczna (70), wiekuista (11),wielka (17), wielmożna (3), wierna (3), wyrządzana (2); chwała imienia (29), imieniowi (12); z zaimkiem oznaczającym Boga: chwała jego (187), m(oj)a (18), sw(oj)a (100), tw(oj)a (94); dom chwały (8), przybytek (3).

Frazy: »bądź (a. niech(aj) będzie) chwała Bogu itp.« [w tym: komu (103), z czego (13), za co (11), ze zdaniem dopełnieniowym: że (4), iże (2), bo (1), bowim (1), gdy (1)] [szyk zmienny] (105): OpecŻyw 21 v, 71v [2 r.], 161v, 177v, 185, 190v; TarDuch Ev; GlabGad P8v; WróbŻołt 103/31, 148/14; zaczo bacz czeſcz a chwała bogv mylemv yzem zaſye oſthal panem zyemy LibLeg 10/62; RejPs 146v; RejJóz A5, N3v, P8; SeklKat A2v; RejKup dd6y; Niechże ſwięta chwałá Páńſka na wieki wiekow będzye LubPs X6, ffv, gg3v; GroicPorz mm4; KrowObr 190v, 220, 243; Stego wſſyſthkiego chwałá bądź Pánu Bogu [Per omnia benedictus Deus] Leop 2. Mach 1/17, Gal 1/5; BibRadz I *7, l.Tim 1/17; BielKron 31, 137, 412; RejAp 7 [2 r.], 31v, 53, 155, 156, 198; RejPos 18, 47v, 61; RejPosWiecz_3 99; GrzegŚm 55, 67; RejPosWstaw 22v; CzechRozm 5; Pánu bądź chwałá/ v którego były Ważné mé prośby KochPs 39, 50; SkarŻyw 4, 70, 131; CzechEp 64; NiemObr 142; WerKaz 306; WisznTr 29; ArtKanc A18v, Al9v, B6v, Cv, C4 (33); PaprUp D2; ActReg 12, 54; GrabowSet P4; KochFrag 29, 48; LatHar 17, 20, 44, 106, 635, 751; WujNT Ddddddv; SarnStat 1020; SiebRozmyśl F4v; Nie nam Pánie/ nie nam/ ále imieniu wielkiemu twemu bądź cześć y chwałá y pokłon od wſzytkiego ſtworzenia na wieki wiekow. SkarKaz 353b.

»chwała (bądź a. niechaj będzie) na wysokości, na niebie (Bogu) (a na ziemi pokoj)« [w tym: komu (16)] [szyk zmienny] (20 : 1): OpecŻyw 17 [2 r.]; MurzNT Luc 19/38; Chwałá bądź na wyſokośći Pánu Bogu/ á na zyemi pokoy/ w ludzyoch dobra wola. RejPos 18, 19v; Chwałá Bogu ná niebie, Anieli ſpiewáli/ Pokoy ludźiom ná źiemi, mile zwiáſtowáli ArtKanc B3, B4v, B17v, B18, C9; LatHar 86, 347, 402, 530, 531 (8); Chwałá ná wyſokośći Bogu: á ná źiemi pokoy [Gloria in altissimis Deo, et in terra pax] ludźiom dobrey woley WujNT Luc 2/14, Luc 19/38; SiebRozmyśl F4v.

»pełne są niebiosa i ziemia chwały twojej itp.« (3): CzechEp 286; LatHar 94; choć wſzędźie ieſt/ y niebo y źiemiá pełná chwały iego. SkarKaz 455a.

Zwroty: »chwałą chwalić, ma być chwalon« [szyk zmienny] (7 : 1): OpecŻyw 185v; ktorymy czyą chwalamy mam chwalycz PatKaz I 8v, 18v; PatKaz II 22; SarnUzn H4v; Ale thą chwałą nie ma być chwaloná/ [...] która przyſłuſze ſámemu imieniowi Páńſkiemu. RejPos 304v; WujJud 53v, 264.

»chwałą czcić, cześć czynić« [szyk zmienny] (3 : 1): OpecŻyw 182; LubPs S4v; ludzie ſwięći [...] poználi Kriftufá Páná [...] gdy go tą chwałą cżćili/ która ſámemu Pánu Bogu należy. RejPos 3v, 3v.

»(od-, wz-)da(wa)ć, (wz)dający chwałę; chwała się oddawała; chwała (ma być a. niech będzie) (od)da(wa)na; odda(wa)nie chwały« [w tym: Bogu (61), Panu (40), Panu Bogu (45), imieniowi (11), (je)mu = Bogu (130), tobie (a. ci, a. -ć) = Bogu (61), jako) Bogu (a. Panu) (9); za co (19), z czego (3), prze co (1), ze zdaniem dopełnieniowym: iż (9)] [szyk zmienny] (476 : 2; 1; 6; 5): BierEz G2v; wól ij oſiel poklęknąl/ panu ſwému chwálę dál. OpecŻyw 20, 11, 12, 15, 16v, 17v (26); PatKaz II 23V, 50v, 51v, 52, 58 (12); PatKaz III 96v, 106; będą z radoſcią ſpiewáć/ á chwałę panu bogu będą dawać [clamabunt, etenim hymnum dicent]. WróbŻołt 64/14, 28/9, P5v, 64/2, 94/6; RejPs 84v, 88, 105, 142, 144 (14); KromRozm I [H3] marg, [H3]v, N4v; MurzNT Matth 28/17, Luc 4/8; KromRozm III B4; BielKom G4; LubPs D, F2v [2 r.], G4, G4v, H (32); KrowObr 14v, 80v, 92, 121, 152, 212v; RejWiz 52, 157; I żali vmárłym cudá cżynić będziefz/ cżyli Lekárze będą w ſkrzeſſáć/ a chwałę thobie dawáć [aut medici suscitabunt et confitebuntur tibi]? Leop Ps 87/11, Gen 22/5, Deut 30/17, Ios 7/19, l.Reg 15/30, 4.Reg 21/3 (25); BibRadz I *2, *5, Gen 24/26, l.Reg 6/5, 3.Esdr 9/8 (11); BielKron 42v, 43, 95v, 111, 133 (9); GrzegRóżn Ov; OrzQuin O3v, Y; SarnUzn C3v, H4v, 117; ábyś nikogo inego nie chwalił iedno iednego Bogá/ á żadnemu inemu ſtworzeniu ábyś chwały nie dawał RejAp 110v, AA2 [2 r.], BBv, CO, 9 [2 r.], 9v [2 r.] (90); RejPos 9, 18 [2 r.], 19v [3 r.], 21, 25v (50); RejZwierc 190v, 199, 199v, 200, 205 [5 r.], 266v [2 r.]; WujJudConf 72, 236; RejPosWstaw [212]v, 111; BudBib Bar 2/15 [17]; HistHel ktv; BiałKaz G [2 r.], Gv, G2v; CzechRozm 17, 66, 102, 107v, 174v (9); Króleſtwá świátá tego páná wyſławiayćie/ Pánu chwałę powinną/ y wdźięczny pſalm dayćie. KochPs 99, 32, 39, 49, 71, 94 (23); pokutę cżyniąc zá grzechy náſze Bogu/ chwałę dáći/ w miłośći y w pełnieniu woley S. iego. SkarŻyw 358, 58, 285, 358, 583 marg; MWilkHist H4v; CzechEp 11v, 79, 107, 138, 239 (13); NiemObr 106, 117, 118, 132; ReszList 161; Chwalmyż BOgá [...] w ſwym ſercu rádośnie chwałę mu wzdáwáiąc/ Z ták wielkiego dáru Syná wćielonego ArtKanc A4v, B4, B6, B6v, B18, D13v (27); ZawJeft 17; ActReg 57; GostGosp 1; GrabowSet H3v, I, L2v, M4v, N2v (13); LatHar +4, 2, 13, 15, 32 (29); RybGęśli C; WujNT przedm 25, 27, s. 5 marg, Luc 17/18, 18/43 (21); SiebRozmyśl F4v [2 r.], G [3 r.], G2, H4, I, L; KlonKr F4; PowodPr 52; ktoż ſię ma rádowáć z odkupienia [...] Syná Bożego/ y zá nie chwałę iemu oddáwáć? SkarKaz 634b, 456a; CiekPotr 62 [2 r.]; CzahTr B2v, C3, L; GosłCast 18, 19; ZbylPrzyg B2v.

»chwałę sprawować« [szyk zmienny] (22): LubPs G2 marg; kthoremu był Ninus zbudował koſćioł w Bábilonie/ á chwały Boſkie pod tym imieniem Iowiſzá Bele ſprawowáli iemu. BibRadz I 136a marg. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwałę (u-, na-)czynić; chwały czynienie« [w tym: Panu (7), Bogu (3), Panu Bogu (4), imieniu (2), (je)mu = Bogu (8), tobie (a. -ć) = Bogu (5); za co (3)] = adorare, confiteri Vulg [szyk zmienny] (79; 1): OpecŻyw 38v, 180, 189v; PatKaz II 50v; PatKaz III 153; abych my nigdy nieprzeſtali chwały rozliczney czynic ſwiętey wielmoznoſci twoiey. RejPs 129; wymyślali niezliczonych Bałwánów [...] i naczynili ięm rozlicznych chfáł [...] iako ſyny palić [...] ſamych ſiebie rzezać MurzNT 73v; LubPs B6v, Hv, Pv marg, P2v marg, P5v marg (18); Leop 2.Par 20/18, Ps 29/10, 98 arg, 9, Eccli 35/10, Is 27 arg, 13; BibRadz Ps 25/7, 2.Mach 8/27; BielKron 11, [852]v, 90, 114, 200v; RejAp 159v; RejPos 181, 182, 311; BiałKat 18v, 46 [2 r.], 273v; RejZwierc 202v; WujJud 184v, 241v; BiałKaz Gv; SkarŻyw 497; ArtKanc B3; LatHar 353. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwałą ukoronować, (jest) (u)koronowany« = gloria coronare Vulg, PolAnt; gloria coronatus Vulg [szyk zmienny] (10 : 14): Chwálą ij tzcią vkoronowales go mily panie/ ij poſtawiles onę nadewſſytki vcżynki twoie. OpecŻyw 189, 187; Leop Hebr 2/7, 9; BibRadz Hebr 2/7, 9; RejPos 166; CzechRozm A2v, 8v, 12, 12v, 33 (10); CzechEp 272, 286, [402]; CzechEpPOrz **4; Widzimy Ieſuſá/ dla boleśći śmierći czćią y chwałą vkoronowánego. WujNT 688, Hebr 2/7, 9.

»chwałę wieść« (4): [Joatan] Bożą chwałę wiodł według zakonu/ wſzákże gornych ołtarzow niechał ſpokoiem przećiw Moiżeſzowym vſtáwom BielKron 88, 205v, 232v, 323.

»wyzna(wa)ć chwałę; wyzna(wa)nie chwały« [szyk zmienny] (22; 9): Bo iuż w pyekle trudno náleść cżłowyeká tákyego/ Ktoryby wyznawał chwałę imyenyá twoyego. LubPs B5, Cv, G3v, K2v marg, Q3, T3v (22); zmey dobrey woli będę wyznawał chwałę iego [ex voluntate mea confitebor ei]. Leop Ps 27/7; RejAp AA4; pewnieć on thákież y vſtá y ięzyki náſze będzye ſpráwić racżył/ ku wyznawániu ſwiętey chwały ſwoiey RejPos 299, 156, 206, 304v marg; KochPs 169; ArtKanc T4; CzahTr Kv.

Wyrażenia: »chwała boża (a. boska), Boga, bostwa« [szyk 304 : 26] (314 : 15 : 1): ieſtli chwály bożé zamieſſ- káwámy/ [...] ſluſſno nas wypędzi pán Iezus ſ koſciola ſwégo OpecŻyw 58, 38v, 53v, 58, [162]v, 167, 171; PatKaz III 112v, 145v, 149v [2 r.]; KlerPow 3; MetrKor 46/46, 117, 175; To pienie poczina koſćioł ſwięty przed záczęćim iney chwały bożey RejPs 140v; SeklWyzn e3; RejKup bb6v, bb7; KromRozm I A4, D3v, P, Pv, [P2]; MurzNT 18v, 93v; KromRozm III 16; náuká ſámá yeſt tákowe dobro/ ktore ſam Bog wynálaſl/ y która nas naprzod Bożey chwały/ myernosći/ á zacnosći vmyſlu náucżyłá GliczKsiąż H, A3, E7v [2 r.], E8, PO; LubPs B5 marg, B6v marg, G4 marg, P, aa4 (8); KrowObr A, 36, 118v, 191 v; OrzList fv, f2v, f3; wroćili ſię wywyżſzáiąc chwały Boże áż ku niebu [et benedicebant Deum in coelum Vulg] BibRadz 1.Mach 4/24, I 3a marg, Gen 4 arg, I 3c marg, 108d marg, 136a marg (10); Ceſarz [...] roſkazał/ áby zaſię po Rzymſku Boża chwałá byłá w kośćielech BielKron 230, 49v, 88, 200v, 201, 205v (9); GrzegRóżn A2v; Mącz 60a, 325d, 419d; BiałKat 46; RejPos 304; BielSat G, L4v; HistLan F5v; KuczbKat 295 [2 r.], 300, 390 [2 r.]; WujJud A2v, B2v, 47v, 53 żp, 75v, 107v; WujJudConf 12v, 13v, 15, 48v, 51v, 213v, 234v; RejPosRozpr c [2 r.]; RejPosWstaw 42, [1102]v; BudBib B3, C3v; BudNT a5; CzechRozm 72 [2 r.], 81, 106v, 181v, 190v (15); SkarJedn 402; SkarŻyw A2, 21, 80, 283, 348, 471, 532; CzechEp 27, 58, 161, 200, 264, 287, 366; NiemObr 4, 5, 23, 66, 150; BielSen 14; Calep 908a; OrzJan 94, 124; LatHar +9, 61; RybGęśli C3; Obácz iáká ieſt władza y poważność kośćiołá Bożego/ około chwały Bożey: á miánowićie w kánonizácyey świętych/ y w vſtáwowániu świąt ich WujNT 9; Bo vmiłowáli chwałę ludzką/ więcey niż chwałę Bożą [quam gloriam Dei]. WujNT Ioann 12/43, s. 233, 248, 287, Ioann 4 arg, s. 477 marg (15); ſześć groſzy płáćić máią/ onému kośćiołowi zá dźieśięćinę/ gdźie ſłucháią chwały Bożéy [ubi audiunt divina JanStat 230]/ y prziymuią kośćielné świątośći. SarnStat 187, 3v, 192; PowodPr 18, 51, 52, 53, 59, 75, 82; Abyſmy ich nie odrażáli od zbáwienia ich/ y chwały Bogá iednego. SkarKaz 312b, 316a, 453a, 456b, 457a [2 r.], 576a, 634a; SkarKazSej 682b, 698b, 700a. Cf »ceremonije i chwała boża«, »nabożeństwo i chwała boża«, »chwała boża i pobożność«, Wyrażenia przyimkowe.

»godzien (a. godny, a. godzień), dostojny (jest) chwały« [szyk 42 : 18] (58 : 2): Scząſnaſz yeſt ſzwyąta dzyeuyczo marya a kozdey chwały doſtoyna PatKaz I 8v; Prorok wyznawa iáko ieſt wielkiei chwały godno wielmożne imię páná náſſego RejPs 161v, 23v, 95, 105v, 119, 134 (12); KrowObr 42, 69v [2 r.], 173, Vuv; RejAp 50v, 55; BiałKat 333v; KuczbKat 225; KochPs 197, 215; CzechEp [416]; ArtKanc E19; GrabowSet Y; O Szcżęśliwa Márya/ y chwały wſzelkiey nagodnieyſza LatHar 486, 458, [540] [4 r.], [541] [6 r.], 542 [4 r.], 543 [6 r.], [544] [5 r.], 545 [5 r.]; WujNT 760.

»ofiara, obiata chwały« [szyk 27 : 1] (27 : 1): ſynu Dawidow/ [...] tobie będę ofiarował o biatę [!] chwały á gimienia pańſkiego będę wzywał. TarDuch E3v; Immola deo ſacrificium laudis [...] Ofiaruy ty panu bogu ofiarę chwały WróbŻołt 49/14, 49/14, 23, 106/22, 115/17; KromRozm II 12v, 13; LubPs N3, N3v, Y5, aa2; KrowObr 191v, Vu3v; Leop Ps 49/14, 23, 106/22; ofiáruiemy Bogu ofiárę chwały [offeramus hostiam laudis per omne Deo]/ tho ieſth/ owoc warg náſzych wyznawáiących imieniowi iego. BibRadz Hebr 13/15, Ps 115/17; WujJudConf 233; BudBib Eccli 35/2; LatHar +8 [2 r.], 99; WujNT Hebr 13/15, s. 801, 841, 853. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała pańska, Pana« = gloria a. laudatio Domini Vulg; laus Domini PolAnt [szyk 64 : 6] (57 : 13): RejPs 144, 217, 224v; RejJóz E5v; LubPs G2v marg, K2v marg, M4v marg, Pv marg [2 r.], Tv (14); Leop Ps 144/21; BibRadz Ps 101 arg, Is 60/6, Prov 3 arg; KochZg A2; RejAp AA4; RejPos A3v, 217v, 305v; RejZwierc 187 [3 r.]; WujJud 218v; KochPs 156, 215; Z Weſelem y z rádośćią wſzyſcy záſpiewaymy/ ſzcżyrą chwałę Páńſką śmiele pocżynaymy ArtKanc K18v, Lv; KochWr 23, 25; LatHar 62 marg, 507; WujNT 2.Cor 3/18; Przyidą z Sábby złoto y kádźidło nioſąc/ y chwałę Páńſką opowiádáiąc. SkarKaz 516b, 244a. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»(po)zwi(e)rzchnia (a. zwirzchowna), zewnętrzna chwała« [szyk 6 : 2] (7 : 1): O Ceremoniach/ y vſtawach koſcielnych/ zwierzchniei chwały bożei. SeklWyzn e3; będzyeſz miał oſobliwą pociechę s tych [...] Pſalmow/ iż kędy przipomina zewnętrzne chwały/ á cżynienie dzięk Teſtámentu nowego LubPs Xv, S4v marg, X2 marg; WujJud 54 marg; RejPosRozpr b4v; CzechRozm 195v; WujNT 319.

Szeregi: »chwała i (a, ni) błogosławieństwo« [szyk 4 : 1] (5): Błogoſłáwieńſtwo y chwałá/ y mądrość/ dzię- kowánie/ cżeść/ moc y zwycięſtwo Bogu RejAp 66, 7, 53v, 97v, 128v.

»chwała i bogomodlstwo« (1): bo na ſtárość ſwą Sálomon/ przez Pogáńſkié Niewiáſty był zſzálóny: że ich Bogóm chwałę y bogomódlſtwo cżynił. BiałKat 18v.

»ceremonije, (i) chwała boża« [szyk 1 : 1] (2): MurzNT 73v; A przetoż trzebá ie wodźić do Zborow świętych ná kazánia/ áby poznawáły ſpoſob chwały Bożey y Ceremonie święte [ut ritus et caeremonias cognoscant] ModrzBaz llv.

»chwała ani chłuba« (1): Anyeli [...] od nas żadney chwały ani chłuby tu nie potrzebuią RejAp 55v.

»cześć, (a, a(l)bo, ani, i) chwała; cześć z chwałą« = gloria et honor Vulg, PolAnt [szyk 598 : 55] (652; 1): Doſtoienes panie boże naſs wziątz chwálę ij cżeſtz/ bos ty wſſytko ſtworzyl. OpecŻyw 189v, 17v, 21, 24, 30, 37v (18); PatKaz II 24, 50v, 51, 58 [2 r.], 69v, 75v; GlabGad P8v; KlerWes A; WróbŻołt 28/2 [2 r.], 3; LibLeg 10/62; RejPs 30, 79, 81, 90v, 96 (9); RejJóz A5, C3, M6, P7v; RejKup k3, Tv, dd6v; KromRozm I [H3]v, N4v, O4v, P; KromRozm III D2; MrowPieś A4; BielKom B2v; GliczKsiąż A3; Lubyeżną cżeść wdzyęcżną chwałę wy zyemſkye niſkośći Vcżyńcye Pánu ſwoyemu też zá ſwe zacnośći LubPs ff3v, A6, B6v, D, F, F2v (17); GroicPorz mm4; KrowObr A2, B3v, 2v, I4v, 19 (32); y vcżynyli mu cżeść á chwałę [et adoraverunt eum] Leop 2.Par 20/18, *A3v, l.Reg 15/30, 4.Reg 21/3, Ps 98 arg, 3.Esdr 9/6 (25); BibRadz I *2, *5, *7, Hebr 2/7, l.Tim 1/17 (9); OrzRozm M3v; BielKron 13, 29, 43, 133, 141v, 376v, 412; GrzegRóżn D3; OrzQuin O3v, Y; SarnUzn C3v, G4v, H7; RejAp AA2v, BBv, CC, 1, 6 (57); RejPos 13v, 32 v, 38v, 47v, 61 (28); BiałKat 76, 333v; GrzegŚm 67; KuczbKat 280, 385, 415; RejZwierc 1v, 18, 195v, 199v, 266v [2 r.]; WujJud B4v, 53 [2 r.], 120, 176 marg, 241v marg, L12v; WujJudConf 19, 230v; RejPosWstaw [212]v, 22v, [1102]v, 111; BiałKaz Gv, G2v; CzechRozm A2v, 8v, 12, 12v, 33, 52v (11); KochPs 176; SkarŻyw 31, 41, 80, 83, 127 (11); MWilkHist I; CzechEp 64, 79, 270, 272, 286 (11); CzechEpPOrz **4; NiemObr 5, 92, 105, 106, 112 (10); ReszList 161; WerKaz 306; ArtKanc B3, B6v, E6, F19, F4 (20); K temu zágrayćie w Cymbały/ Pánu wſzelkiéy czći y chwały. ZawJeft 17; ActReg 12, 54; GostGosp 1; GrabowSet E, L2v, N4v, P4, V4, Xv; ſtáray ſię [...]/ ábyć żaden dźień nie vpłynął/ bez oddawánia cżći y chwały ſpániáłemu máieſtatowi Troyce przenadoſtoyniejſzey LatHar 2, 13, 17, 32, 43, 44 (87); WujNT przedm 38, s. 16, 21, 38, 81 (40); WysKaz 36; SarnStat 4, 195, 896; SiebRozmyśl G; SkarKaz 118a, 316a, 353a, 637b; SkarKazSej 683b, 698b, 699a, 700a. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała, (i, a, abo) dzięki(-a) (a. dziękowanie, a. dziękczynienie); dzięki(-a) z chwałą« [szyk 13 : 5] (15; 3) :tako żádná godzina niecháy niebędzie ktoreé by mu dzięki ij chwály niedzialál. OpecŻyw 64v; PatKaz III 149v; RejPs 159; LubPs aa2v; BielKron 11; RejPos 220v, 298, 311; BiałKat 348v; KuczbKat 225; A táka ſpráwá [...] ieſt ofiárą práwą/ ofiárą chwały ábo dźiękcżynienia WujJudConf 236; CzechRozm 12; Bym mu dał z chwałą dźiękę/ Otworzył mi drogę GrabowSet V2v; WujNT 837; CiekPotr 62. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała i kochanie« (2): ([...] y vydzyely oną tayemnyczą w ſkrytoſzczy ſercza boſkyego o w wyelykyey chwale y kochanyu boſkyem) oth początku przebyuayącz PatKaz II 50v, 83.

»chwała i miłość« (1): Ku tobie iáſny odraz [!] chwały y miłośći/ O Pánie SzarzRyt B3v.

»moc(ność) [a. możność), (i) chwała« [szyk 7 : 4] (11): BibRadz I *6; GrzegRóżn L3; RejAp 7; ArtKanc M15, N2; vczynił nas kroleſtwem y kápłany Bogu y Oycu ſwemu/ iemuż chwałá y moc [ipsi gloria, et imperium] ná wieki wiekow. WujNT Apoc 1/6, przedm 12, s. 24 marg, 1.Petr 4/14, 5/11, s. 881 marg.

»chwała, (i, a) modlitwa (a. modła)« [szyk 14: 7] (21): OpecŻyw 21v; yeſteſz mahvmeth mvſtapha. Boza chwała y modlithwa naczie nyech bandzie. MetrKor 46/46 [idem (2)] 46/117 175; WróbŻołt 94/2, 6, 118/108; KromRozm II 12v; KromRozm III B4; RejAp 156v; RejPos 89v, 198; BiałKat 46; KuczbKat 300; WujJud 53v; SkarŻyw 21, 471; w nich [w Psalmach] ſię do niego wiernych chwały y modlitwy zámykáią CzechEp 284; WujNT 850; ZbylPrzyg B2v. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»nabożeństwo, (a, i) chwała boża« [szyk 5 : 3] (8): BielKron 330v; Pietas Bogoboyność/ Pobożność/ Nabożeńſtwo/ Boża chwałá/ chuć ku bożey służbie y ku ſwym ſtarſzym. Mącz 30lc, 35lb; RejPosWstaw 42; CzechRozm 241; Bo inſze chwały Boże y nabożeńſtwá procz ofiáry/mogły bywáć ná inſzych mieyſcách. WujNT 318; SkarKaz 580b. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała, (a, albo, i, ani) ofiara (a. ofiarowanie)« (6): Bo tám o chwale bożey á ofyárowányu/ co Grekowye liturgin właſnye zową/ zmyenkę cżyni KromRozm III 16; LubPs Xv; BielKron 151 v; RejPos 181; KuczbKat 80.Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała i panowanie« (3): áby we wſſyſtkich rzecżách byłá cżeść Bogu przez Iezuſá Chryſtuſá/ ktoremu ieſt chwałá y pánowánie [cui est gloria et imperium] ná wieki wiekow. Amen. Leop 1.Petr 4/11, 1.Petr 5/11; WujNT 1.Petr 4/11.

»chwała i (a) poczciwość« [szyk 1 : 1] (2): RejPos 166; á iákoby ſie miał ſpráwowáć/ áby wżdy y Pan miał chwałę y pocżćiwość z niego RejZwierc 4v.

»chwała i (abo) pokłon« [szyk 5 : 1] (6): OrzQuin Y; Záden onego Ciáłá nie pożywa/ áż mu pierwey chwałę y pokłon vcżyni. WujJud 241v; WujJudConf 62; SkarŻyw 70; WujNT 16 [2 r.].

»chwała boża i pobożność« (2): KołakSzczęśl A2v; Dyabeł [...] odráźił ludźi od chwały Bożey y pobożnośći PowodPr 52.

»sława i chwała« [szyk 2 : 2] (4): Ktoremu cześć náuk/ [...] ſławá y chwałá ná wieki wiekom. LeovPrzep F3; SkarŻyw 120; ArtKanc E5. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»służba i chwała« [szyk 10 : 7] (17): OpecŻyw 58; LubPs dd3v; OrzList fv, f2v; Mącz 419d; CzechRozm 106v; SkarŻyw A2; CzechEp 81; A k temu nas vczy/ że ſię mu zwierzchnia ſłużbá y chwałá nie podoba/ ieſli nie z Duchá/ z prawdy á z ſercá pochodzi. WujNT 319, 233, 287; áby [...] ſłużbę świętą twoię y chwałę rozmnażał SkarKaz )( 2v; SkarKazSej 683b. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała i (ani) sprawiedliwość« (3): KrowObr C2; Otworz ocży twe Pánie/ y obacż ifz ći vmárli w grobiech [...] nie będą tobie oddáwać chwały ani ſpráwiedliwośći [honorem et iustificationem Vulg], BudBib Bar 2/15 [17], Bar 2/16 [18].

»chwała, (a) wielmożność« (2): RejPos 347; ktoremu służy sławá y cżeść y moc ná wieki/ y chwałá á wielmożność z oycem wiecżnym [...] ná wieki wiekow. SkarŻyw 119.

»chwała, wysławianie« (2): Tobie przyftoi chwałá/ tobie wyſławiánie LatHar 561. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała i wzywanie« (2): To prawdá/ iż chwałá oná y wzywánie ktorym był vcżćion Iezus Chriftus zá dni ćiáłá ſwego/ byłá chwałą y wzywánim po więtſzey cżęśći źiemſkim CzechRozm 195v.

Wyrażenia przyimkowe:»dla chwały« (41): BibRadz II 141a marg; w dálekich á głębokich puſtyniach láſow dla ſpokoyney chwały Chriſtuſowey wiele Chrzeſćian mieſzkáło StryjKron 150; SkarKaz 6b; SkarKazSej 663b.

~ dla chwały kogo, czego (20): PatKaz I 1v; Diar 48; DiarDop 103; KrowObr 237v; RejPos 214; CzechRozm 220v; KochPs 181; Y przeto y ony klaſztory pánieńſkie dla chwały Bogiń ſwych mieli. SkarŻyw 71; CzechEp [414] [2 r.]; NiemObr 5, 113; GrabowSet 12v; LatHar 89, 434, 571, 624; WujNT 310; SkarKaz )( 3. Cf »dla chwały Boga«.

Wyrażenia: »dla chwały bożej (a. boskiej), Boga« (13 : 1): iż małżeńſtwá nye dla cżego inſſego sſtawáyą ſie/ yedno dla chwały Bożey GliczKsiąż P6v; KrowObr 32; BielKron 113v; Teyże też [muzyki] vżiwáią w koſciele dla chwały Bożey GórnDworz H2v; BudBib bv; CzechEp 100v, 324; LatHar 134; WujNT 56, 233, 526; PowodPr 53; SkarKaz 45a; SkarKazSej 667b.

»dla pańskiej chwały« [szyk 1 : 1] (2): Ze v śiebie náukę gruntownieyſzą maćie. Tám ſye ſtaẃćie/ ieſli nie roſtérku prágniećie: Ale telko dla Páńſkiey chwały ſpór wiedźiećie. KochZg A4; WujJud 190.

Szeregi: »dla czci a (i) chwały« (7): DiarDop 103; KrowObr 32; ábyſmy zá pomocą iego/ y żywotow właſnych dla cżći á chwały iego nieſzcżędźieli. NiemObr 5, 113; WujNT 233, 310 [2 r.].

»dla sławy a chwały« (1): Bo theż Pan cżáſem y dla ſławy á chwały ſwey karze wierne ſwoie RejZwierc 174.

»dla służby i chwały« [szyk 1 : 1] (2): CzechRozm 100v; Sześćdzieśiąty [owoc przynoszą]: wdowy y wdowcy/ w tym ſtanie trwáiący dla ſłużby y chwały Bożey WujNT 56. ~

»do chwały« (4):

~ Wyrażenie:»do chwały bożej« (4): á Krol [...] obiecał połowicę imienia nieiákiego S. Medárdowi/ ná wychowanie ſług do chwały Bożey w kośćiele onym ktory zbudowáć miał. SkarŻyw 528; ReszHoz 118; PowodPr 74; SkarKaz 453a. ~

»k(u) chwale« = ad gloriam, in gloriam, in laudem Vulg (404): OpecŻyw 140, 179v, 180v; PatKaz III 153; Media nocte ſurgebam ad confitendum tibi: [...] Wpołnoci wſtawałem ku chwale twoiey miły panie WróbŻołt 118/62; RejPs 72, 91v, 135, 146v, 172, 197, 219; RejKup cc4; KromRozm I P3; KromRozm II h3; KromRozm III E8; MurzHist Q2; LubPs M4, N4v, O2, Q2v marg, Q3 (9); KrowObr 67; Leop Rom 9/23; OrzQuin Aa5v; RejPos 191v [2 r.], 195v, 198, 198v, 204v (9); RejZwierc 210v; BudBib c3v; CzechRozm 173; CzechEp 87, [416]; NiemObr 6; ArtKanc I3; GrabowSet T4v, X2; kośćioł co rok wznawia podobne Ceremonie [...] ku chwale Chriſtuſowey. WujNT 89, Rom 9/23, 2.Cor 1/20; WysKaz 3; CzahTr B2v; SzarzRyt C4.

~ k(u) chwale kogo, czego (117): czokolvye może bycz vyſlovyono czlouyeczymy ſlouy to yeſt nyedoſtateczno ku chwale tey myley panny PatKaz I 13v; PatKaz II 21; KłosAlg A4v; WróbŻołt 7/18, 43/9, 121/4; RejPs 50, 153, 153v, 199, 200v, 202v, 224; SeklKat D2, E2, F; LubPs A6, H4v, Y4, Z5v marg, dd4 marg; KrowObr 169v, 170; RejWiz 38; Leop 2.Par 7/6, Rom 3/8; BibRadz I *3v, Rom 3/8; BielKron 24v [2 r.], 56, 318v; LeovPrzep D; RejAp 110v, 119; HistRzym 38v; Acż ieſt iemu wdzięcżne ſpołecżne zebránie wiernych iego/ a zwłaſzcża w domu ku chwale iego zbudowánym RejPos 24, 27, 42v, 43, 53v, 54v (30); GrzegŚm 6; HistLan F5v; KuczbKat 385; RejZwierc 2, 254v, 257v; WujJud 181; RejPosWstaw 42; CzechRozm A6v, 88v, 163, 194, 213, 214v; cżęſto ſię modlić/ áby Bog záchował lud ſwoy ku chwale imienia ſwego [ad gloriam nominis sui]. ModrzBaz 114; StryjKron 146, 161; CzechEp 167; CzechEpPOrz *3v; NiemObr 104; ArtKanc B6, M18v, P19v; LatHar 21, 620; WujNT przedm 27, s. 38, Rom 3/7, Eph 1/6, 12, 14; SarnStat 3, 4, 370, 986, 1067, 1086; SiebRozmyśl M2v; SkarKaz 120a. Cf »ku chwale Boga«, »ku chwale Pana«.

k(u) chwale komu, czemu (65): abychmy [...] naſladowali co nam przyſtoi a właſnie przylezy ku chwale ſwiętemu imieniowi twemu RejPs 87v, 89v, 97 marg, 199; LibMal 1544/84; SeklKat E2, T2; MrowPieś A3; GliczKsiąż B, G5; LubPs A2, A5v, B, V5 [2 r.], Y6 [2 r.] (12); Leop Ier 33/9; BibRadz I *6, 111a, 1.Petr 1/7; Perſowie Koniá palili ku chwale Słońcu BielKron 24v, 5v, 13, 14, 24v [3 r.], 25v (13); Mącz 9a, 213d; GórnDworz T3v; HistRzym 99v; RejPos 24v, 61v, 166, 173, 192 (12); BiałKat 148v; RejZwierc 187; WujJud 234v; BudBib Eccli 49/14; SkarŻyw 16; ArtKanc kt, N11; GrabowSet M4v, X2v; do więtſzych rzecży ku chwale Pánu Bogu wſzechmogącemu/ á ku wiecżney ſłáwie W. M. [...] godnieyſzym ſługą być vśiłuię. KołakSzczęśl A2v.

Zwroty: »k(u) chwale (na-, po-, u-)czynić« = in gloriam facere, facere ad laudandum Vulg [szyk zmienny] (20): PatKaz III 145v; LubPs gg3v; Leop 2.Par 7/6; BibRadz I 111a marg; BielKron 16, 26v, 51, 63v, 76; Prot C2; RejPos 65v, 237; Prawdá ieſt/ winnichmy cżynić dobrze ku chwale Pánu Bogu WujJud 234v; CzechRozm 50, 88v, 213; Choćia tedy iéćie choćia piiećie ku chwale Bożey wſzytko cżyńćie. KołakSzczęśl C; WujNT 135, 600, 1.Cor 10/31.

»k(u) chwale sprawować (się) (a. sprawić), sprawiony (a. sprawian)« [szyk zmienny] (10 : 10): KłosAlg A4v; RejPs 199; LubPs aa, ee3; RejWiz 52v; BielKron 24v; że thá iego niemoc nie ieſth śmierthelna/ ále ieſt ſpráwiona ku chwale Bożey RejPos 352v, A3, 44, 47, 83, 166 (11); RejZwierc 257v; ná oſtátek Florze [...] Koſćioł zbubowáli [!] [...] niewſtydliwe rzeczy ſpráwuiąc iáwnie ku iey chwale StryjKron 145; ArtKanc K11v.

Wyrażenia: »k(u) chwale bożej (a. boskiej), Boga, bostwa« = in gloriam Dei PolAnt [szyk 99 : 1] (94 : 5 : 1): PatKaz I lv; PatKaz III 145v; LibLeg 8/132v; WróbŻołt 121/4; RejPs 140v, 156v, 175, 215 marg; SeklKat Gv; DiarDop 103; GliczKsiąż F7v; WY ktorzy [...] Przynośicie duſze ſwe ku chwale Bogá ſwego LubPs gg6, H4v marg, O3 marg, T2v, dd2v, ff2, gg3v, hh2; GroicPorz av, o3v; KrowObr 139; Leop Ps 66/1; niektory Etyopcżyk [...] przyiechał był ku chwale Bożey do Ieruzálem [qui venerat adoraturus in Hierusalem]. BibRadz Act 8/27, I 43c marg, 9Ia marg, 203c marg, 2.Cor 4/15; przetho wſzytki Płánety y Gwiazdy ku zachodu ſłońcá ſie śćiągną ku chwale Boſkiey BielKron 465, 11, 11v, 12v, 13, 29 (27); OrzQuin E2; RejAp 78, 141v; RejPos 24, 203 marg, 352v; BielSat G4v; KwiatKsiąż [C2]; WujJud 181v, 212; RejPosWstaw [412]v [2 r.]; BudBib b3; BudNT a5; Potym mu Sceptrum złote w práwą rękę włożył/ Iábłko w lewą/ by páńſtwo k chwale Bożey mnożył. StryjWjaz C3; CzechRozm A2v, 1v, 24, 100v, 101v (12); ModrzBaz 59; SkarŻyw 47 marg; CzechEp 206; NiemObr 6; ReszHoz 140; KołakSzczęśl C; będąc nápełnieni owocu ſpráwiedliwośći przez Ieſuſá Chriſtuſá/ ku chwale y czći Bożey [repleti fructu iustitiae per Iesum Christum, in gloriam et laudem Dei]. WujNT Philipp 1/11, s. 26, 99, 108 [2 r.], 135, 159 (17); SarnStat *8, 3, 1020. Cf »ku bogomodlstwu a chwale bożej«, »ku chwale bożej i ku nabożeństwu«, »ku posłudze a chwale boskiej«.

»k(u) chwale pańskiej, Pana« [szyk 31 : 3] (28 : 6): RejPs 216; Vdaycyeſz ſie vſtá me yuż ku Páńſkyey chwale LubPs ffv, A6, O5v, P marg, aa2v marg, aa4 marg, ff3v [3 r.]; RejZwierz 105v; BibRadz Ps 35 arg, 134 arg; BielKron 74; SarnUzn A3; RejAp AA2; RejPos 32v, 47, 202v, 207, 228v (11); BiałKat 136; RejZwierc 64v, 187; WujJudConf 181; Byſmy [...] żyli w ſpráwiedliwośći: Ku chwale Páná ſwego ArtKanc K6; Lody/ śniegi/ y roſy/ Ku wiecżney chwale Páńſkiey/ nieśćie głoſy. GrabowSet V4v; WujNT 2.Cor 8/19.

Szeregi: »ku bogomodlstwu, (a) chwale bożej« (2): ktore rzeczy náuká Kryſtuſowá nawyęcey záleca/ w rzeczach duchownych á ku bogomodlſtwu á chwale bożey należących KromRozm III F2v, F3.

»k(u) czci, (i, a) (ku) chwale« = in gloriam et laudem Vulg; in laudem et honorem PolAnt; ad laudem et gloriam a. et honorem, ob reverentiam JanStat [szyk 130 : 4] (134): RejPs 188v; LibMal 1544/84; SeklKat F, T2; MrowPieś A3; y rodzicy [...] nyech dzyeci karzą [...] áby ſnich co dobrego mogło vrosć/ coby było ku czći/ y ku chwale pánu Bogu GliczKsiąż G5, B; LubPs A2, A5v, A6, B, H4v (14); SeklPieś 20; BibRadz I *6, 1.Petr 1/7; Cerery ku cżći á chwale palono Swinię/ iż iey zboże rádá pſowáłá BielKron 24v, 5v, 11, 12v [2 r.], 13 [2 r.], 14 (21); repono, offero, oblationem facio, Inde αυαθημα, oblatio, sacrificium, Offiárá/ którą pogáńſtwo Bogóm á báłwanóm ſwym ku czći á chwale záwieſzawáli w ych bożnicách. Mącz 9a, 185b, 213d; SarnUzn A3; RejAp AA5; GórnDworz T3v; HistRzym 99v; RejPos A3, 27, 34v, 42v, 44 (45); BiałKat 136, 148v; KwiatOpis A2v, B3, [C2]; KuczbKat 240; RejZwierc 1v, 2, 36, 113v, 187, 254v, 255; WujJud 212; RejPosWstaw 42; ArtKanc kt, M18v, N11; GrabowSet X2v; LatHar 21, 44, 620; WujNT przedm 27, s. 26, 38, 99, 108 [2 r.] (9); SarnStat 3, 4, 370, 986, 1067; SiebRozmyśl M2v.

»ku chwale i dziękowaniu« (2): Namowá ku wierney chwale y dzyękowániu. LubPs ffv marg, ff4v.

»ku chwale bożej i ku nabożeństwu« (1): á wſzyſtkich náoſtátek ku chwale Bożey y ku nábożeńſtwu wzbudzáią. WujJud 47v.

»ku posłudze a chwale boskiej« (1): Chodził ten Helkaná według vſtáwy zakoná do Sylo/ gdzye był dom Boży/ ku poſłudze á chwale Boſkiey. BielKron 62.

»ku chwale i ku sławie« (1): Aby ćię dał wysſzym náde wſzytki narody/ ktore pocżynił/ ku chwale/ y ku sławie/ y ku vcżćiwośći BudBib Deut 26/19. [Ponadto w innym połączeniu strukturalnym 1 r.].

»ku uczciwości i chwale« (1): przełoży cię nád iny lud kthory ſtworzył ku vcżćiwości y chwale ſwoiey. BielKron 44.

»ku chwale i ku wysławianiu« (1): ábyſmy zacnymi cnotámi náſzymi pobudzáli ludźie ku chwale y ku wyſławiániu Boſkiego Imieniá KuczbKat 385. ~

»na chwałę« (88); WróbŻołt 103/31; RejPs 218v; Leop Eccli 49/14; Rozum/ vrodę/ y ine przypadki/ ná chwałę ſwą Pan dáwáć racży. RejPos 201v marg, 30; CzechRozm 227; SkarŻyw 4; LatHar 27, 72, 147; WujNT 322; Od ćiebie wſzytko/ y do ćiebie niech ſię ná chwałę twoię obraca wſzytko. SkarKaz 353b, 456a, 458a.

~ na chwałę kogo, czego (24): Dáwid wſtáwſſy iąl ſpiéwatz/ na chwálę dziewice Marié OpecŻyw 180; PatKaz II 23v; PatKaz III 107; RejPs 121 v, 217v, 220; RejWiz 182v; BielKron 273; RejPos 222v, 348v; SkarŻyw 278, 312, 538; ſchadzamy ſię [...] ná prawdźiwą chwałę imienia Páńſkiego NiemObr 23; ReszPrz 26; LatHar 45, 72, 93, 348, 508; WujNT przedm 27, s. 348 marg, 700; PowodPr 43.

na chwałę komu, czemu (18): PatKaz II 19; RejPs 104v, 191v, 201 marg; HistAl Mv; BielKron 266v; GórnDworz V4; RejPos 53, 278v; á ná chwałę bogom ſwoim/ zbudowáli koniá wielkiego z drzewá/ y pięknie gi vmálowáli RejZwierc 167v, 186; SkarŻyw 52, 63, 253, 325; tákże wſzytkim Bogom ktorych máią 15. ná chwałę po kuflu piwá wypiją bez dotykánia rak [!] StryjKron 161; ále do kilku ſet lat potym/ wierni Chriſtyánie/ domow ná chwałę Bogu/ oſobliwych nie budowáli NiemObr 23; WujNT 615.

Zwrot:»na chwałę czynić, uczynion« [szyk zmienny'] (3 : 1): RejPs 157v; SkarŻyw 455; Ołtarz z źiemie zbudowawſzy. Czyniłem ná nim ofiárę Ná cżeść y ná chwałę twoię. MWilkHist G; WujNT 615.
Wyrażenia: »na chwałę bożą (a. boską), Boga« = pro gloria Dei Vulg (17: 2): RejPs 168 marg; DiarDop 104; BibRadz I *4v; RejPos 157; KuczbKat 295, 300; Oczko 4v; SkarŻyw 1, [237], 422, 497; LatHar + 9, 72; ięzykow ſwych ná chwałę Bożą y ná zbudowánie bliznich vżywáiąc WujNT 186, Ioann 11/4; SkarKaz 577b. Cf »na chwałę boską, modlitwę«, »na służbę i chwałę bożą«.

»na chwałę pańską, Pana« (3 : 1): Ześcye ſpołecżne ná chwałę Páńſką/ płátne v Páná. RejPos 349v marg, 237; SkarŻyw 567; Dawidowi [...] dał Gád Prorok pokutę roſkázuiąc mu/ vt extruat altare Domino żeby zbudował ołtarz ná chwałę Páńſką. WysKaz 30.

Szeregi: »na cześć, (a, i) (na) chwałę« (25): PatKaz II 19, 23v; pan Bog [...] poſila ducha zewnętrznego [...] powiadaiącz iemu to czo ſie iemu zda na cżeſć y na chwałę ſwoię GlabGad L7; RejPs 104v marg, 191v, 220; BielKron 273; Herkules [...] hnet/ ná cżeść á chwałę Iowiſzewi bogu/ támże w tym kráiu/ gry/ ábo ćwicżenia Olimpijſkie poſthánowił GórnDworz V4; RejPos 53, 222v; RejZwierc 186; SkarŻyw 52, 63, 193, 312; MWilkHist G; ReszPrz 26; LatHar +9, 45, 72, 92 [2 r.], 93 (9); [tę pracę] na więtſzą cześć y chwałę iego [...] ofiáruię. WujNT przedm 27, s.347 marg.

»na chwałę i na dziękowanie« (1): Co iż ná chwałę y ná dziękowánie Pánu Bogu [...] czynili WujNT 615.

»na chwałę boską, modlitwę« (1): Ráno wſtáią ná chwałę boſką/ modlitwę y ſpiewánia SkarŻyw 363.

»na chwałę i na ofiarę« (1): áby byli ſobie yćzynili [...] przybytek/ do ktoregoby ſie mieli ſchodzić ná chwałę iego/ y ná ofiáry ſwoie wedle zwycżáiow ſwoich. RejPos 348v.

»na służbę i chwałę bożą« (2): KuczbKat 350; Nakłády ná nabożeńſtwo/ ná ſłużbę y chwałę Bożą vczynione/ ſą vczynki dobre WujNT 114. ~

α. Psalm, hymn religijny, pieśń pobożna; cantio, hymnus, laus, paean Mącz (25): WróbŻołt V; LubPs gg; Chwałá Dawidowá. BibRadz Ps 144/1; á przyſthoynemi chwałámi wyſławiayćie go/ tak w pioſnkách vſtnych/ iáko y na Arfach. BibRadz Eccli 39/18[20]; Hymnus, latine laus, cantio, Chwałá/ dziękowánie. Mącz 160c, 272c; GrzegŚm 25; ArtKanc B2v.

chwała kogo (4): Leop Sap 18/9; A będziećie ták mowić w chwałách wáſzych [et collaudate canticum Vulg] BudBib Eccli 39/19, Ps 106/12; ModrzBaz 132.

W charakterystycznych połączeniach: wysławiać chwałami; chwała(-y) anielskie, Dawidowa, jego, moja (2), przystojne, ranne, swa, wasza, wieczorne; ojcow chwały.

Zwroty: »chwalić w chwale« (1): GOtowe ieſt ſerce me Boże/ gotowe ſerce moie: ſpiewáć y chwálić będę w chwale moiey [cantabo et psallam in gloria mea]. Leop Ps 107/2.

»śpiewać (a. wyśpiewywać), piać chwałę; śpiewać w chwale« = laudes canere Vulg, Modrz; collaudare, decantare laudes, psallere voce psalmi Vulg; cantare laudem PolAnt [szyk zmienny] (10 : 1; 1): Adiutor meus tibi pſallam [...] Wſpomożycielu moy thobie ia będę chwałę ſpiewał WróbŻołt 58/18, 103/33; Leop 2.Par 20/22, Ps 97/5, 107/2, Sap 18/9; Wypuſzcżayćie wonność/ á śpiewayćie chwały [et collaudate canticum Vulg] BibRadz Eccli 39/17[19]; BudBib Ps 106/12, Sap 18/9, Eccli 39/39 [41]; ModrzBaz 55v, 132.

»chwałę uczynić« (1): Leop Matth 26/30 cf »hymna abo chwała«.

Szeregi: »hymna abo chwała« (1): A Himnę ábo chwale Bogu vcżyniwſſy [Et hymno dicto]/ wyſli ná gorę oliwną. Leop Matth 26/30.

»pieśń i chwała« (1): A na ten cżás gdy zácżęli pieśń y chwałę [clamore et laude/ tedy Iehowá nápuśćił rozruch ná ſyny Hámmonowe BudBib 2.Par 20/22.

»chwały lub Psałterz« (1): Chwały lub Pſałterz ná liśćie 291. BudBib c4v.

»chwała i śpiewanie« (1):Paean, Cwała [!]/ Cześć [...] Miáſto wſzelákiey chwały y ſpiewánia ku czćy bogóm bywáyącego. Mącz 272c.

β. Kosztowności, naczynia kościelne (1):
Wyrażenie: »chwała Pana Boga« (1): iż Ksiądz Biskup złupił kościoły z chwały Pana Boga Diar 59.
a. Religia; kult; prawdy i zasady wiary (250): RejPs 92; RejKup o2v; MurzHist Mv; A rácż z zyemye wytráćić pogańſtwo wſſetecżne/ Ktorzy byli chwałę twą Pánye zátłocżyli/ A wſſytki wyerne twoye ſrodze wytráćili. LubPs C3, A4 [2 r.], F4v, P, R3v, S3 (13); KrowObr 153; Leop Ps 84/10, Ioann 5/44; BibRadz I 3a marg, 383c marg; BielKron 13v; Lecż iż Pan wiernych ſwych nigdy opuśćić nie chce/ pobudza przedſię ludzi pocżćiwe ku obiáſnieniu chwały ſwoiey/ á dodawa im Duchá ſwego ſwiętego RejAp AA3v, 114; á pobiliſcie wſzytki Proroki/ ktorzy wam powiedáli o tey nowey chwale á o thym nowym zbáwicielu RejPos 24, 198v, 290v, 323, 350v; WujJud 207 [2 r.]; WujJudConf 243; BudBib Sap 18/8, 4.Esdr 1/38; NiemObr 84; ReszPrz 47; ArtKanc G17; Obierayćieſz ſobie tedy Po1acy/ ábo P. Bogá/ y cáłą chwałę/ y opiek zakonu iego/ [...] ábo niewolą Pogáńſką PowodPr 81, 15, 81.

chwała kogo, czego (54) :RejPs 70v, 99v; MurzHist B2; MurzNT 111; zborzmy przybytki Bogá nawyzſſego/ A wytráćmy tu z zyemye wſſytkę chwałę yego. LubPs R3, R2v, R3v, hh5; RejZwierz 107v; BibRadz I *2v, Eccli 39/12; BielKron 196v; SienLek 196; RejAp 150; RejPos C4v, 72, [226], 228, 252, 314, 314v; WujJud 3, 231; BudBib c4; SkarŻyw 358; CzechEp 101; Phil [S5]; PowodPr 44; SkarKaz 116b; SkarKazSej 699a. Cf »chwała bałwanow«, »chwała (Pana) Boga«, »chwała Pana«, Cf Wyrażenia przyimkowe.

W charakterystycznych połączeniach: chwałę brać, objaśniać, odmienić (4), opowiedać, (po-, ze-)psować (4), potępić, potłoczyć, (po-, za-)tłumić (5), roznaszać, stroić, szczycić, wkładać, wygładzić, wytracić, wyrzucić (2), wywrocić (wywracać) (2), wyznać, zacimiać, zatłoczyć, zgwałcić (2), zhańbić (2), zmyślać, zniszczyć, zwiastować; chwały bronienie, chwycić się, (na)uczyć (2), objaśnienie (3), omieszkanie, postanowienie, przywrocenie, szukać, szukający, wywyższenie (wywyższanie) (2), zatłumienie; miejsce chwały, nieprzyjaciel chwały; sprzeciwiać się chwale; ku chwale pobudzać, ponukać, przywieść (przywodzić) (4); na chwałę obrocić; trwać na chwale; o chwałę frasować się, starać się, zastawiać się, zastawienie się; od chwały odrywać (2), odwrocić się (2); przy chwale zachować; w chwale rość, zachować się; w chwałę udać się (2); z chwały złupiony; chwała fałeszna (fałszywa) (3), jego (28), kościoła, marna, niepobożna, nowa, obrzydła, omylna (2), (Pana) Chrystusowa (5), pilna, plugawa, praw(dziw)a (22), prożna, stateczna, sw(oj)a (7), święta (13), tw(oj)a (10), wieszcza, wielka, własna, wymyślona (2), zła, złościwa.

Zwroty: »chwały czynić« (1): HistAl Kv cf »bałwochwalska chwała«.

»rozmnażać, (po)mnożyć chwałę, rozmnożenie chwały itp.« [szyk zmienny] (34): OpecŻyw 67; RejPs 204v; MurzNT 93v; Kiedyby Wiláncyuſzowe kxięgi były/ iáko ſą Ieronimowe/ tak mi ſię zda/ iżby dáleko 1epſze były/ y ku rozmnożeniu chwały Bożey pożytetznieyſze KrowObr 216v, 33, 186v; Leop Eccli 50/20; BielKron 86v, 99, 139v, 144; SienLek 196; RejPos C4v, 43, 72, 252, 314; WujJud 54, 126v, 230v; WujJudConf 54; CzechRozm 215v; SkarŻyw 306, 355, 356; CzechEp 101; ArtKanc K16v, Lv; Phil [85]; SarnStat 3, 166, 192, 195; Która [Dziewica przeczysta] mu roſkazáłá chwałę Bożą mnożyć KlonWor 47.

Wyrażenia: »chwała bałwanow, bałwańska« (5 : 2): RejPs 202; Iáka ieſt obrzydła chwałá báłwánow przed oblicżym Bożym LubPs V5 marg, S4, aa marg; RejAp 83v [2 r.]; chytro Chrześćiáńſką prawdę y wyznánie iey gubił/ y do chwały báłwáńſkiey przymuſzał. SkarŻyw 392.

»bałwochwalska chwała« (1): wiele mąk podeymuieſz/ ile bogow álbo bałwochwálskich chwał cżyniſz. HistAl Kv.

»chwała boża (a. boska) (praw(dziw)a), (Pana) Boga (a. bogow, a. bożkow)« = claritas Dei Vulg; religio Dei Modrz; cultus divinus JanStat [szyk 124 : 14] (121 : 17): OpecŻyw 67; RejPs 157v; KromRozm I F3v; MurzHist B2, H3v; MurzNT 73v [2 r.], 76, 93v, 108v [2 r.], 111 [3 r], 116; ale to jest scandalum albo uczyć fałecznie odwodząc od chwały bożej lud krwią jego sobie odkupiony, albo cierpieć takowych, ktorzy odwodzą. DiarDop 104; GliczKsiąż H3; LubPs D2v marg [2 r.], S6v marg, dd6 marg; prawdziẃą chwáłę Boſką zhánbił/ y pothępił KrowObr 53v, 56, 186v, 216v, 227v; RejWiz 52 marg, Cc8v; Leop 1.Tim 1/11; Náucza kthorym vmysłem pogáni mieli ſię chwyćić chwały Bożey. BibRadz Is 60 arg, I *2v, *3v, 3c marg, 251a marg, Ps 69 arg (11); BielKron 86v, 99, 139v, 144, 170 (14); GrzegRóżn H, Ov; SarnUzn B7v; RejAp 30; RejPos 50v [2 r.], 79; BiałKat 216; WujJud 4v, 34, 54, 126v, 140; WujJudConf 40, 54; RejPosWstaw [413]; BudBibKaw A3v; BudNT przedm dv; CzechRozm 44v, 70v, 71v, 89, 107v (12); ModrzBaz 23v; SkarJedn 366; SkarŻyw 230, 306, 356, 583; CzechEp 26, 47 [2 r.], 50, [405]; NiemObr 5; WerKaz 296; ArtKanc K18v, Lv [2 r.]; ZawJeft 5; Y odmienili chwałę nieśmiertelnego Bogá WujNT Rom 1/23, s. 136, 2.Cor 4/6; WysKaz 42; SarnStat 3, 4, 166, 178, 192 (9); PowodPr 14, 26, 40, 59; SkarKaz 120a, 313b, 421a, b; gdyż oni iuż ſpogánieli y ſturczeli/ [...] boſtwo Syná iego/ y kośćioł ś. iego bluźniąc/ y chwałę Bozką pſuiąc? SkarKazSej 686a, 666b, 700b; KlonWor 47. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»korona chwały« (1): Oycu mamy dáć koronę chwały HistRzym 100v.

»(praw(dziw)a) chwała pańska, Pana« [szyk 20 : 1] (20 : 1): MurzHist M2; MurzNT 111 marg; Iż niebo y zyemyá pierwey przeminąć muſzą/ á ſłowá y chwałá Páńſka nigdy nye przeminie. LubPs X4 marg, B3v marg, F4v marg, R2v, Z marg, aa4; BibRadz I 111b marg; RejAp 113v; ktorzy ſie byli zeſzli do tego/ roznaſzáiąc thę chwałę Páńſką po rozlicżnych kráinach onych. RejPos 297, 43, 50v, 347; WujJud 3, 230v; Aby chwałá prawdziwa/ Páńſka wyniſzcżáłá. HistHel B3; KochWr 25, 26. Cf Wyrażenia przyimkowe.

Szeregi: »kościoł i (abo) chwała« [szyk 5 : 2] (7): ZAmyka w ſobye ten Pſalm Prorocką modlitwę zá ludem Bożym/ y zá koſciołem iego/ ábo zá chwałą Páńſką/ náprzećiw pogánom LubPs R2v; SkarŻyw 358; WujNT 848; WysKaz 42; SkarKaz 421b; SkarKazSej 666b, 686a.

»modła. albo chwała« (1): naprzednieyſzy ſobie grzech á omierzienie Pan pocżyta tych ktorzy ſie vnoſzą zá inſzymi modłámi álbo chwałámi báłwánow RejAp 83v.

»nauka a chwała« (2): LubPs A4; Ktorego kroleſtwá moc/ vrząd/ y obroná nie ieſt ćieleſna/ [...] ále tylko[...] w ſłowie Bożym/ náuce zbáwienney/ á w chwále Bożey należy. CzechRozm 255.

»chwała i (a) prawda« (4): Iedni iawnie a niężbożnie/ boſką iego chfałę j práwdę niebieſką/ iako możem tłumiąć MurzHist B2; RejPos 347; BudBib c4; NiemObr 5.

»religija (a. religio) i (to jest) chwała« (3): BielKron 207v; ktorzy [...] żárzliwość o religią y o chwałę Bożą/ máią zá ſzaleńſtwo. WujNT 136; odeymuią mu/ ábo hámuią Confederácią/ religią y chwałę Bożą PowodPr 59.

»chwała, (i) służba« [szyk 1 : 1] (2): To ſpolnego máią iż ſie o chwałę/ ſłużbę/ boiaźń/ y miłośc Bożą/ ſpolnie ſtáráią CzechRozm 89, 197v.

»wiara a (i) chwała« [szyk 6 : 2] (8): BiałKat 333v; WujJud 4v; WujJudConf 34, 40; ktorzy namyſlnie młodź od prawdziwey wiáry á chwały Bożey odrywáią RejPosWstaw [413]; ále áby záwżdy iednomyślna iedność między námi trwáłá/ [...] iáko iedná chwałá Boża y Wiárá ieſt chowána [sicut idem cultus, et religio fidei observatur JanStat 757] SarnStat 999; PowodPr 44; SkarKazSej 699a.

»chwała i zbor« (1): Bo moie przedſięwzięćie nie to było áni ieſt/ żebychſię zgłádka/ albo dworną polſzcżyzną miał [...] popiſowáć/ Vmysł zaiſte moy tylko ten był [...] żebym wtem chwale Bożey/ y zborowi iego [...] posłużył BudNT przedm dv.

Wyrażenia przyimkowe: »dla chwały« (1):
~ Wyrażenie: »dla boskiej chwały« (1): Skarbu dla Boſkiey chwały nie litował. KlonKr D2. ~

»ku chwale« (17): chcąc ią ieſzcże więcey przywieść ku omylney chwale/ á ku zwirzchnośći ſwoiey. RejAp 113; GrabowSet Q4v.

~ ku chwale kogo (4): RejPs 145, 150; Kyedy ſye ku chwale Báál ſproſnye przyłącżyli LubPs Y3. Cf »ku chwale bogow«.

Wyrażenia: »ku chwale pańskiej« [szyk 1 : 1] (2): RejPs 201; Náuká piękna iáko ſie ku Páńſkiey chwale przypráwiáć mamy. LubPs P3v marg.

»ku (prawdziwej) chwale bożej (a. boskiej), bogow« (9 : 1): też ćżłowieka ku chwale bożey przywodzi. WróbŻołt vv4; KromRozm III P; LubPs T3; KrowObr 94; Nápomina ie Iozue ku prawdźiwey chwale Bożey BibRadz Ios 23 arg, Deut 13/6, Ps 74 arg; á iżby też wſzyſcy potym dla tego ku chwale Boſkiey pobudzeni byli. KuczbKat 425, 115; CzechRozm 95. ~

»na chwałę« (2): A wſzákoż potym y tego gdy go ſobie ludzye obroćili ná chwałę/ á pokłádáli w nim nádzyeię ſwoię/ poruſzyłeś Duchem ſwym ſwiętym onego krolá ſwiętego RejPos [226].

~ Wyrażenie: »na chwałę bożą« (1): áby był ná chwałę Bożą y pożytek bliźniego cżuynieyſzy ReszList 165. ~

3. Sława, chluba, rozgłos, dobre imię; laus BartBydg, Mącz, Calag, Calep; honor BartBydg, Mącz; existimatio, gloria, laurea, plausus, praeconium Mącz (383): March1 A3; tak yſz ſyą o yey cznoczye chwala roſzlala byla yako o ſybyllach PatKaz III 122v; BartBydg 160; FalZioł I 155b; GlabGad Ov; WróbŻołt 7/6; A przeto opuſć ſmyſl wyſokoſći twey á skłoń ſie málucżko od chwały twey/ vſtępuiąc wielkoſći Alexandrowey HistAl E8, C4v, C5v, C7, Dv, F4v (9); GliczKsiąż H6v; LubPs B6, N2v, P6 marg; GroicPorz B [2 r.]; OrzList e4v; RejZwierz 108; BibRadz Ps 7/6, Hab 2/16, Eccli 10/5, Philipp 4/8; zábijeſzli ſąśiádá/ winę pokupiſz zábijeſzli Tátárzyná/ chwałę mieć będźieſz: á czemu? bo owo brát/ á owo nieprzyiaćiel Koronny. OrzRozm L, V3v; KwiatKsiąż B4v, E2, H2, 1v, M (10); Fultum gloria imperium Pánowánie s chwałą złączone. Mącz 139a; Longe lateque diffusa laus Pompeii, Dáleko y ſzeroko słynie chwałá Pompeiuſowá. Mącz 185c; Studio laudis trahi, Chwałą być łektan/mrzeć ná chwałę. Mącz 460d, 34d, 85d, 95b, 111b, 129c (51);Prot E[2 r.]; GórnDworz G6v, Q5v, Q6v, Ee3, Kk8; HistRzym 128 [2 r.]; RejPos 118v; RejZwierc Bv, 115 [4 r.], Aaa3; WujJudConf 10, 13v; RejPosWstaw [414]v; BudBib Ps 148/14, Sap 8/10, Eccli 9/14[16], 15/10, 39/38 [40], 49/18[ 19], Esth 14/14[15]; CzechRozm 60; PaprPan Cc4; ModrzBaz 29, 58v, 59, 133v; Calag 144b, 338a, 339a; SkarŻyw 162, 352; KochFr 54; WisznTr 29; KochPam 80; WSi ſpokoyna/ wśi weſoła/ Który głos twéy chwale zdoła? KochSob 69; KochTarn 78; ZawJeft 25, 38, 40; Gloriosus ‒ Sławni, wielkiey chwały. Calep 458b, 516b, 586b [2 r.]; KochFrag 46; WyprPl Cv; á niewiáſtá ieſt chwałą mężową [mulier autem gloria viri est]. WujNT 1.Cor 11/7, s. 187, Rom 9/4, s. 630, 2.Cor 6/8; KlonKr Fv; SkarKaz 350b; CzahTr H4; SkarKazSej 705b.

chwała kogo, czego (35): BielŻyw 131; LubPs M3; mężoboyce/ [...] Prorokowie fáłſzywi/ ktorych brzuch Bogiem ieſt/ á chwałá ich w poſromoceniu KrowObr C3; bo dla zacnośći tych kxiąg/ wſſeláka chwałá ich niżſſa ieſt. Leop *B4v, *B4v, Eccli 49 arg [3 r.], 50 arg [2 r.]; RejZwierz 107v; BibRadz Ps 49/18, Os 4/7, Rom 2/29; KwiatKsiąż B4v, F3, P3; Mącz 19d, 217d; GórnDworz I4v, Z5v; RejPos 323; RejPosWstaw [1432]; BudBib Eccli 44/13; BiałKaz B4v; StryjKron 220; Tym twóy dźiad Firléy/ Mikołáiu ſłynie: A póki Wiſła/ póki Nieper popłynie/ [...] Chwałá trwáć będźie iego ſpraw/ y mocy. KochFrag 30.Cf »chwała walki«, »chwała zwycięstwa«, Wyrażenia przyimkowe.

chwała od kogo (8): HistAl Dv; GroicPorz A4v; RejZwierc 152v; BudNT k5; ModrzBaz [38]; ktorzy ſię w chwale iedni od drugich kochaćie WujNT Ioann 5/44, 1.Thess 2/6; Ktorzy w ſześćinaſtu lat kopije kruſzyli/ Z Turki/ od ktorych záwſze chwałę odnośili. CzahTr H.

W charakterystycznych połączeniach: chwałę brać (2), mie(wa)ć (16), odnieść (odnosić) (4), osięgnąć (6), otrzymać (3), przyczytać, przydać, przypisać, przysądzić, utracić, wziąć, zasłużyć (3); chwały dostać (2), dostąpić (2), dożyczać, nabywać, naruszyć, pomnożyć, prαgnąć, przydać; mrzeć na chwałę; chwała ciemna, mężowa, m(oj)a (4), nasza, nieprzyjacielska, nieskończona, nieśmiertelna, nie- zliczona, obiecana, pirwa (2), prawa (2), prawdziwa (10), przedniejsza, przystojna, sławna, stała, staradawna, sw(oj)a (18), świetna, tw(oj)a (10), wasza, wieczna (5), wielka (17), wojenna (2), wszystka (3), wysoka, żadna (3); chwała białychgłow, domu, krolowej, ludu, mężow, narodu; chwała od ludzi (2), przed ludźmi (2); chciwość (chciwy) chwały (2), uczestnik (5), wieczność; łakomy na chwałę (2).

Zwroty: »chwałę czynić; uczyniona chwała« (1; 1): Abowiem iáko cznota á zaczna ſława ryczerſtwa/ ſwoim ſprawcam wielką chwałę zwykła czynić/ także też y tegoż rycerſtwa wyſtępkj á zła ſprawa/ cżęſtokroć hetmanom bywa przypiſana. KwiatKsiąż O4, Q2v.

»dać chwałę« [szyk zmienny ](4):Bo dáli Kroleſtwo ſwoie inſſym/ á chwałę ſwoię [Dederunt [...] gloriam suam] obcemu ludu Leop Eccli 49/7; Mącz 45b; NiemObr 119 [2 r.].

»za chwałę (sobie) poczytać, mieć, bywa poczytano« [szyk zmienny] (1: 1: 2) : Sami nie kradną [...]/ wſzakoż łupem á drapieſtwem z ludzi poſtronnych żyć za chwałe ſobie maią y rzecż pobożną. MiechGlab 23; ieſzcze tho ſobie poczytáiąc zá chwałę/ gdy tyráńſtwo nád człowiekiem/ ktory też ieſt ſtworzeniem Bożym/ okázuią GroicPorz hv; KwiatKsiąż B3v; Mącz 495d.

»szukać chwały« [szyk zmienny] (12): Kto ſám od ſiebie mowi/ wláſne chẃály ſſuká OpecŻyw 66v; Querere vel captare plausum, Szukác chwały. Mącz 303c, 19c [2 r.], 35b, 479a, 483c, d; Calag 144b; ReszPrz 64, 65; OrzJan 95; WujNT 1.Thess 2/6.

»chwałą wychwalować« (1): ieden poeta rozlicżnimi chwałami wychẃalował Allexendra przed Dyogeneſem BielŻyw 74.

»chwały żądać, (po)żądający« [szyk zmienny] (2 : 2): BielŻyw 93; Ieſtli wzroſt będzie wyſoki [...] Dawa znać cżłowieka ſmiałego, mocnego, pyſznego, ſrogiego, y chwały żądaiącego. GlabGad M2v, N4; Mącz 19c.

Wyrażenia: »chwała ludzka« [szyk 7 : 3] (10): SeklKat Tv; Captator aurae popularis, Pilnuyąci á łakomy na chwałę lucką. Mącz 35c, 35b; SkarŻyw 497; ZawJeft 40; W cżym náſládowan być ma on Lizánder Lácedemońſki/ ktory ſie brzydził chwałą ludzką. Phil 12; WujNT Ioann 12/43, s. 448, 664. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»sławna chwała, chwałą sławion« (1 : 1):a będę chwałą sławion y záwołánim dla Fáráoná [et glorificabor in Pharaone] y dla wſſyſtkiego zaſtępu iego. Leop Ex 14/4; RejZwierz 107v.

»świecka chwała« [szyk 4 : 3] (7): MurzNT 88v; Ale Alekſzy wiáruiąc ſie świeckiey chwały wyſzedł od tąd HistRzym 124; RejPos 85v, 224; SkarŻyw 14; ArtKanc O14v,S11v.

»chwała walki, waleczna« (1 : 1): Muliebris certaminis laus penes Lucretiam est, Chwałę walki niewieściey Lucrecia otrzimáłá. Mącz 289c, 374c.

»własna chwała« = laus sua Mącz [szyk 4 : 1] (5): OpecŻyw 66v; Mącz 461d; HistLan F5v; WisznTr 5; Ztądże/ choćiaś wáſzá kró: M. domá co mądrze/ albo więc ná woynie co ſczęśliwie ſpráwił/ nigdyś przećię nieſzukał właſney chwały OrzJan 95.

»chwała zwycięstwa« (5): RejPs 144; thak iż nie pogani ale Grekowie w chwale zwycięſtwa będą zalecani HistAl B5; Reservaré palmam alicui, Chwáłę zwicięſtwá komu prziſądźić.Mącz 274a, 396d; StryjKron 220.

Szeregi: »bogactwo, (a, albo) chwała« [szyk 2 : 1] (3): RejPs 73v; Abowiem bogactwa/ chwała/ piękność/ vroda/ przyaćiele/ roſkoſzy/ odmienne a zachwiałe rzecży ſą KwiatKsiąż A4. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chełpa i chwała« (1): w niwczym inſzym chełpy y chwały nie pokłádam/ iedno w krzyżu Páná náſzégo BiałKat 266.

»chłuba a chwała« [szyk 1 : 1] (2): ábychmy [...] niechcieli nád nim vżywáć zwirzchnośći ſwoiey/ a chłuby á ſwieckiey chwały ſwoiey RejPos 85v, 224.

»cześć, (a, i) chwała« = gloria et honor Vulg [szyk 12 : 3] (15): BielŻyw 117; GlabGad N4; SeklKat Tv; Leop Apoc 21/24; OrzRozm D2v, P4; BielKron 117; Habeant hanc palmam ex innocentis cruore, Niechay máyą zwicięſtwo cześć y chwałę z niewinny krwie. Mącz 274a, 111a, 274a, 348d, 479a; GrabowSet V4. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała i imię« [szyk 1 : 1] (2):á ták ſie mu imię y chwałá mnoży. HistAl E; KwiatKsiąż H2.

»korona albo chwała« (1): Meritus lauream linguae Cicero. Cicero mimo ynſze zásłużił koronę álbo chwałę wymowy. Mącz 217d.

»chwała i dobre mniemanie« (1): á tego dokłádam iż ku nábyciu prawdziwey chwały/ y dobrego mniemánia v káżdego/ a łáſki v thego páná ná czyim dworze będzie/ potrzebá tego Dworzáninowi/ áby ſiebie [...] vmiárkowáć [...] vmiał GórnDworz I4v.

»chwała i nieslachetność« (1): przez chwałę y nieſláchetnośc [per gloriam et ignobilitatem’]/ przez niecżeść/ y przez dobrą ſlawę/ iákoby zwodnicy áno prawdziwi/ iákoby nie znáiomi/ áno znáiomi Leop 2.Cor 6/8.

»chwała, (i) poczciwość« (4): Abowiem niektorzi chwałam y poczcżiwośćiam/ a drudzy dáreczkámi y łagodnośćiami máią być prziwabiáni KwiatKsiąż E4v; Ehr. Chwałá/ et poććiwość. Gloria. Decor gloriae. Calag 141b; Calep 458b [2 r.].

»sława, (i, a) chwała« = laus et gloria Modrz [szyk 7 : 7] (14): Ale chłopyętá co zá chwałę á ſlawę dobrą odnoſſą od ludzi s tego ſwego dworáckyego ſzkołowánya GliczKsiąż H6v; áni też zaiżrżi prziwoitey sławy y chwały dobrze zásłużonym. KwiatKsiąż G2; Senescere fama dicitur aliquis, Gdy komuś ná sławie y chwale ſchodźy. Mącz 382b, 85d, 206d; RejPos 273v, 323; RejZwierc 152v; CzechRozm 241; ModrzBaz [38]; StryjKron 220; Calep 458b; OrzJan *56; PaxLiz E2.

»chwała, (a) wysławianie« (2): Ventum popularem querere in re aliqua, Cwały [!] a wysławiania ſzukać v poſpolitego człowieká. Mącz 483d, 109b.

Wyrażenia przyimkowe: »dla chwały« (10): Bowiem cnotá dla ſiebye iście nie dla chwały/ Ma być od nas ſzukaná RejWiz 91 v; BielKron 334v; KwiatKsiąż Bv; Cupiditate gloriae volitare, Nie poſiedzieć s pokoyem dla chwały/ stáráyąć ſie o słáwę. Mącz 505d, 307d; HistRzym 35; BudBib Eccli 20/11; SkarJedn 91.
~ Wyrażenie: »dla ludzkiej chwały« (1): á ſpowiádaſz ſie ze wſzech grzechow ktoremiś grzeſzył przećiw pánu Bogu/ á przez záwárte okienko/ to ieſt nie dla ludzkiey chwały/ ále ku twemu pocieſzeniu. HistRzym 48.
Szereg: »dla chwały albo bogactwa« (1): Walcżą też przećiw poſtronnym ſąſiádom nie dla iákiey chwały albo bogáctwá/ ále mſzcżąc ſie ſwoich ſtárſzych zbitych BielKron 447.~

»ku chwale« (13): więcey ſie raduy z vcżynionego dobrodzieyſtwa niż z przyiętego, bowiem pierwſza rzecż tobie ku chwale/ á wtora ku potępie będzie. BielŻyw 51; BielKron 225; Vir ad dignitatem et gloriam natus, Ku doſtoynościam y chwałóm vrodzony. Mącz 241b, 96a; GórnDworz G4, Bb6; WujNT 108; SzarzRyt A2v.

~ ku chwale czego (3): BielKron 158v; KwiatKsiąż F3; kśięgi nápiſał o wielkiey ich pobożnośći [...] iákoby ku chwale narodu ſwego Zydowſkiego. WujNT 125.

Szeregi: »ku czci a (i) chwale« (2): około ktorego ſłupá Rycerſtwo rozmáite gry ſpráwiáło ku cżći á chwale krolowey/ pogáńſkim obycżáiem. BielKron 158v; ZawJeft 47.

»ku gańbie i ku chwale« (1): accipitur tamen in utramque partem, in bonam scicet et in malam, To yeſt ku gańbie y ku Chwalie. Mącz 101d. ~

α. Pismo pochwalne, sławiące; elogium Mącz; encomium Calep (5): Krolu Alexandrze/ obfitſzeby chwały o thobie piſany być mogły nizli vcżynił Homerus y o tych ktorzy miáſto zburzyli Troiáńskie HistAl Dv; His laudationibus historia rerum nostrarum facta est mendosior, Tymi ták zbytnemi chwałami Hiſtoriá dzieyów náſzych ſtáłá ſie fáłſziwſza/ Podeyźrzańſza. Mącz 215d, 101d; GórnDworz K5v; Calep 362b.
a. Niesława; zła, złudna, marna sława; gloria ventosissima Mącz (37): Leop Philipp 3/19; Chwałá fałſzywa. RejZwierc 115 marg [idem ] Aaa3.

chwała kogo, czego (3): Chwała wſsetheczney białey głowy RejJóz C7v marg; Márna chwałá bogactw yego tá też bárzo tanye LubPs N2v; KrowObr 77v.

Wyrażenia: »marna chwała« (4): Dáymi ſie okázaniá marné chwály wyſtrzédz OpecŻyw 132v; WróbŻołt K7; KromRozm I E2v; LubPs N2v.

»prożna chwała« = inanis gloria Modrz, Vulg; gloria falsa a. ventosissima, inanis rumor Mącz [szyk 73 : 2] (75): BierEz K2; OpecŻyw 37v; Słyſzeliſmy iże thy będąc podnieſiony w pychę/ y przez prożną chwałę powyſzſzony/ zebrałes łotrzyki HistAl C3v, C4, C5v, 08, E; MurzNT 76; GliczKsiąż F; OrzList c3v; BibRadz I 183d marg, II 4c marg [3 r.], d marg, 42b marg, 93b marg, 98b marg; GrzegRóżn A2v; Philodoxus, Pyſzny/ Lákomy ná prożną chwałę.Mącz 95b, 19c, 104d, 234d, 277c, 298a (9); HistRzym [2], 134v; RejPos 44v, 219v; BiałKat 36; HistLan F5v; RejPosWstaw [212]; PaprPan R4v, S3v, T2, Yv; tedyć niewiem komuby lepiey miáłá być porucżoná ſpráwá około praw/ iedno onym/ [...] ludźiom [...] ná vrzędy niełákomym/ á prożney chwały [aura popularis] niełápáiącym. ModrzBaz 57v, 58; SkarJedn 103, 245, 246; SkarŻyw 57, 212, 328; PaprUp D3v; LatHar 129; WujNT 26, 98 marg, 217, Gal 5/26, Philipp 2/3, Cccccc3; SkarKaz 83b; Zebyś ſię z támtąd wroćił prawdźiwym Pielgrzymem. Nie z chłubą/ nie z nikcżemnym prożney chwały dymem. KlonWor 53. Cf Szeregi, Wyrażenia przyimkowe.

Szeregi: »prozna chwała i ambicyja« (1): A nie przez innego/ iedno prze prozną chwáłę y ámybicyą [!] Cárogrockich Biſkupow SkarJedn 177.

»bogactwo, prozna chwała« (1): Ieden [kocha się] w mądrośći/ drugi w náuce/ drugi w bogáctwiech/ drugi w prożney chwale. KrowObr 189v.

»pycha, (i) prożna chwała« [szyk 3 : 1] (4): tákowa by byłá pychá y prożna chwałá ludzka/ iżby też nie bogom ále mocy ſwey wſzythko przywłaſzcżáli HistAl G, G8; LubPs hh5v; KrowObr 7v.

»pycha, nadętośc i prożna chwała« (1): Pychę nádętoſc by y prożną chwałę bogowie záwżdy w nienawiſći mieli HistAl E6v.

Wyrażenia przyimkowe: »dla chwały« (13):
~ Wyrażenia: »dla marnej chwały« (1): nie z vporu/ áni dla márney chwały/ ále w pokorze ieden drugiego zacnieyſzym nád ſię máiąc ReszPrz 93.

»dla nędznej chwały« (1): nieták iáko poſpolićie cżynią niektorzi/ co dla nędzney chwały/ o málucżkie rzecży łápáią przycżyn niebezpiecżeńſtwá [qui gloriolae causa pro rebus leviculis occasiones aucupentur periculorum] ModrzBaz 62.

»dla prożnej chwały« [szyk 10 : 1] (11): BierRozm 17; KromRozm I M2v; OrzQuin Aa3v; RejZwierc 115; BudBib Sap 14/14; ábo iáko przewrotni dla zyſku ſwego y prożney chwały to cżynią. SkarJedn 32; SkarŻyw 172; ReszHoz 120; WujNT 27, 98, Yyyyy. ~

»ku chwale« (1): á ſobie ku piekielney chwale/ one dni w niecnoty iákie mogą bydź wymyślone obroćił. PowodPr 52.

4. Majestat, potęga, wspaniałość, okazałość, świetność, moc; decor, gloria, laus, magnificentia, maiestas Vulg (540):
a. Majestat nadprzyrodzony (521): ijż bog wſſechmogący będątz niezmierzoné chwály/ ſtál ſie iako robácżek wzgardzony OpecŻyw 16, 5v, 184 [2 r.], 184v, 185v, 186v; PatKaz II 19; PatKaz III 107, 131v; TarDuch C7; WróbŻołt 16/15, 25/7, 91/11; RejPs 27, 99v, 146v, 149; RejJóz C3; MurzHist T4v; Spádnie ſtrách ná krole zyemſkie á chwały twey lękánie LubPs X3v, N, Nv,O2v, 03, 05 (11); KrowObr 212v; RejWiz 179; Leop 1.Reg 4/22, Ps 16/15, 107/6, Is 48/9, Rom 9/23, 1.Petr 5/1, BBB3; RejZwierz 107v; BibRadz Ex 14/4, 17, 18, Ps 89/16, Is 66/5, Eccli 45/3, 1.Petr 1/11; będzyeſz ſtał ná opoce/ á gdy poydzie chwałá moiá/ położę cię w roſpadlinie ſkáły/ y przykryię práwicą moią/ áż minę y rękę odłożę BielKron 35, 35; GrzegRóżn D3, Mv, M2; SarnUzn Ev [2 r.]; opowiáda drugie przyśćie Syná Bożego w mocy chwały ſwoiey LeovPrzep E4v; HistRzym 50v; RejPos 41v, 85v, 228; KuczbKat 55, 95, 110, 275; RejPosRozpr b4; RejPosWstaw [213]; BudBib Ex 15/11, 33/22, Iob 37/22, Eccli 45/3, 49/10; CzechRozm 194v, 195; Y będą ſye ćiebie wſzytki kráie bały/ Y wſzyſcy królowie lękną ſye twey chwały. KochPs 152, 31, 71; SkarŻyw 52, 131, 252, 258 [3 r.], 463; MWilkHist K2; y rękomá dotykali/ oney chwały/ to ieſt/ pełnośći boſtwá w ćiele iego CzechEp 144, 170 [2 r.], 189, 190, 210, 315; NiemObr 10, 43, 86 [2 r.], 87, 92 (11); ArtKanc N4; GrabowSet N4v, O, P3v; LatHar 24, 86, 106, 197, 224 (10); KołakSzczęśl B4v; Y tym pierwſzym cudem począł obiáwiáć chwałę ſwoię. WujNT Ioann 2 arg, Ioann 1/14, 2/11, 12 arg, 17/22, 24 (18); WysKaz 5, 11; SiebRozmyśl K4v; tu widzenie krolá w chwale ſwoiey SkarKaz 122b, 122b, 205a, 244a [2 r.], 245a, 489b; Tobie Seraph miłośći práwey płomień czyſty/ A twey chwały dwor znáczy Firmáment ogniſty. SzarzRyt B2v.

chwała kogo, czego (144): OpecŻyw 90, 182v; PatKaz II 25v, 36v, 46, 52v, 78v; et ſuper coelos gloria eius. Abowiem wyſoko ieſt nad wſzytki ludzie pan bog á nad niebioſa ieſt chwała iego. WróbŻołt 112/12, 88/18; RejPs 33, 73v [2 r.], 95v, 102, 133, 145v, 168; MurzNT Luc 9/26, 32; KromRozm III A7v; LubPs V3, V6 [3 r.J, Z4; KrowObr 213; Leop Ps 65/2, 1.Petr 4/13, Apoc 18/1; BibRadz Is 6/3, 59/19, 60 arg, 2, Agg 2 arg (8); SarnUzn E, Ev; RejAp 94v, 113v; RejPos 3, 273v, 294, 357; BiałKat 181 [2 r.]; KuczbKat 1, 45, 55; RejPosRozpr b4; BudBib Ps 78/4, 105/2, Is 63/7, Esth 14/8, 2.Mach 2/8; CzechRozm 120, 174v; A kto wymowi moc Bożą y wysłowi chwałę iego? SkarŻyw 91; CzechEp 210; NiemObr 108, 109, 112; ReszHoz 136; ArtKanc F13v, TI7v; GrabowSet R2v; LatHar 13, 106, 130, 202, 328 (15); WujNT Mar 8/38, s. 230 marg, 304, Ioann 1/14, 9 arg (12); Wldomie y w oczách ludźi onych/ [...] w niebo wſtąpił P. IEZVS, w wielkiey chwale Anyołow y duchow oycow świętych SkarKaz 244a, 4b, 83a, 208a, 489b. Cf »chwała Boga«, »chwała bostwa«, »chwała jasności«, »chwała krolestwa«, »chwała majestatu«, »chwała Pana«, »chwała wielmożmości«.

W charakterystycznych połączeniach: chwała się (p)okazuje (ukazuje) (15), stanie się, nie ustanie, wzejdzie (2); chwałę objawi(a)ć (3), oglądać (4), opisować (wypisować) (5), (o)powiadać (opowiedzieć, wypowiedzieć) (8), oznajmić (3), rozmnożyć, rozsławić, uj(ź)rzec (7), widzieć (widać) (20), wysławiać (wysłowić) (2), wyśpiewawać, wyznawać; ogarnąć (ogarniony) chwałą (2); do chwały (do)prowadzić (2), dostać się, przy(j)ść (2), przywieść; patrzeć na chwałę (2); oblec się w chwałę; w chwale ukazać (się) (2), wstąpić, wywyzszony, wzięty; z chwałą doprowadzić (przyprowadzić, doprowadzony) (3), iść, (po)niesiony (2), przebywać, przyjęty, wstąpić, zstąpić; chwała dziwna (2), można, niebieska (3), nieśmiertelna, niewymowna (2), niewypowiedziana (2), niezmier(zo)na (2), ojcow(sk)a (5), Pana Chrystusowa (6), prαwdziwa, synow(sk)a (2), świetna, święta (7), wieczna (14), wiekuista (2), wielka (29), wszel(a)ka (6), wsz(ytk)a (17), wysoka (2); chwała Chrystusa Pana, Ducha, Jehowy (2), Krolowej niebieskiej, mocy (możności) (3), nieba i ziemie, Ojca (6), Trojce; Bog chwały, bogactwo (5), cherubin, moc, objawienie (2), obliczność (3), Ociec (3), okazanie (3), przyjście, Syn, wieczność, wielkość (4),wysławianie, wysokość, wyznawacz, wyznawanie; z zaimkiem oznaczającym Boga: chwała moja (9), sw(oj)a (33), tw(oj)a (42).

Zwroty: »być, będący w chwale« [szyk zmienny] (6 : 2): OpecŻyw 9; LubPs Z5v; Leop AAA4v; RejAp 14; RejZwierc 195v; NiemObr 112; LatHar 87; á iżby wſzelki Ięzyk wyznawał iż Pan Ieſus Chriſtus ieſt w chwale Bogá Oycá [in gloria est Dei Patris]. WujNT Philipp 2/11.

»napełnić chwałą, napełnić się chwały; pełen (a. napełniony) chwały; chwała napełnia« [szyk zmienny] (1 : 1; 5; 1): OpecŻyw 181; PatKaz II 43v; LubPs 03; Leop Eccli 42/16; BibRadz Is 6/3, Agg 2/8; zákrył obłok wſzytek dom Boży/ á chwałá Páńſka nápełniłá gi BielKron 35v; Podwyż ſię nád wſzytkie niebá Pánie/ y wſzytká źiemiá niech ſię nápełni chwały twoiey. SkarKaz 244b.

»okazać (a. ukazać) się w chwale, z chwałą« [szyk zmienny] (5 : 2): TarDuch C7; Okazałeś ſie tu w chwale w niewymowney ſławnośći/ Przyoblokłeś ná ſie świátłość iák odzienie koſztowne LubPs X5v, X3v; RejAp 186v; LatHar 168, 389; SiebRozmyśl C4v.

»przy(j)ść w chwale, z chwałą; przychodzący z chwałą« = venire in gloria PolAnt, Vulg (7 : 2; 1): MurzNT Luc 9/26; Gdy tedy przyidźie Syn cżłowieczy w chwale ſwey/ [...] tedy ſiędźie ná ſtolicy chwały ſwey BibRadz Matth 25/31; RejPosWstaw [218]; LatHar 91; WujNT Matth 16/27, Mal 8/38, s. 159, Mar 13/26, Bbbbbb3; SkarKaz 4b.

»siedzieć (a. usieść) w chwale« (5): WujJudConf 23v; RejPosWstaw [1102]v; Thy ná práwicy Bożey śiedźiſz w chwale Oycá. ArtKanc T17v; LatHar 573; SiebRozmyśl E3.

»wniść (a. wstępić, a. wstępować) do chwały, w chwałę« = intrare in gloriam PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (16 :1) : Wſſak to muſil cirpietz Kryſtus/ a tak wnijſtz do chwály ſwé. OpecŻyw 168, 174v; BielŻywGlab nlb 9; MurzNT Luc 24/26; LubPs Z4; BibRadz Luc 24/26; RejPos 1I1v, 116v, 136 marg; KuczbKat 435; MWilkHist Kv; NiemObr 90; Pan [...] wſtąpił w niebo do ſwey chwały świętey/ gdźie Aniołow ſą wielkie zaſtępy. ArtKanc G17, C17, Kv, L8v; WujNT Luc 24/26.

Wyrażenia: »chwała boża (a. boska), (Pana) Boga« = gloria Dei PolAnt, Vulg; gloria, gloria Domini Vulg [szyk 44 : 1] (34 : 11): OpecŻyw 68; PatKaz II 83v; BielŻywGlab nlb 9; RejPs 145v; MurzNT 31; LubPs T2v, dd6 marg; KrowObr A2, 116v; Leop Tob 3/24, Eccli 42/16, 49/10, Ez 43 arg, Act 7/55, AAA4v; BibRadz I 356b marg, 381a marg, Bar 5/2, Apoc 21/23; Oto chwała Boża vkázuie ſie w obłoku. BielKron 31, 38, 40v, 41 [2 r.], 41v; RejPos 22v, 353v; KuczbKat 390 [2 r.]; RejZwierc 174; WujJudConf 71; RejPosWstaw [213], [1102]v; SkarŻyw A3, 21 [2 r.], 121; NiemObr 109, 120; pátrząc pilnie w niebo/ vyźrzał chwałę Bożą/ y Ieſuſá ſtoiącego po práwicy Bożey. WujNT Act 7/55, Philipp 2/11, Tit 2/13, s. 805 marg; SkarKaz 244b. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała bostwa« (5): OpecŻyw 9; RejPs 205v; Vmiłowałem Pánye pyękność domu twego/ Wktorim wiecżnie przebywaſz s chwałą boſtwá ſwego. LubPs G2, F2v; RejAp AA5.

»jasność chwały, chwała jasności« = splendor gloriae PolAnt, Vulg (8 : 1): BibRadz I 356b marg, Hebr 1/3; BiałKaz E4; CzechRozm 54; Syn/ powiáda/ ieſt iáſność chwały/ y słowo iſtotne ktore było ná pocżątku v Bogá SkarJedn 282; LatHar 657; y ieſt płodem myśli iego/ [...] y iáſnością chwały ábo świátłośći iego. WujNT 304, 753, Hebr 1/3.

»korona chwały« [szyk 2 : 1] (3): á chce podobno/ áby ſie złomiło przymierze moie/ á koroná chwały iego/ áby vpádłá ná ziemię. RejPs 133; BibRadz Bar 5/2; LatHar 312.

»krol chwały« [szyk 38 :1] (39): O krolu wſſe chwály/ iakos ty dzis zeſromotzon tym żaloſnym poſmiewanijm OpecŻyw [123]v, 19, 36v, [162]v; PatKaz II 43v; RejPs 35 [3 r.], 67; LubPs F4 [3 r.]; KrowObr 100v [3 r.], 173v; RejPos 29 [3 r.], 175; SkarŻyw 121; Ktory ieſt wſzytkich mocy pan Ten też krol/ wiecżney chwały ſam. MWilkHist D4v, D4 [3 r.], D4v [2 r.], E2v, E3v; ArtKanc R18v, T9v, T17v; LatHar 145, 191, 269, 362, 390, 573, 681.

»chwała (wielmożności) krolestwa (niebieskiego), krolestwo chwały« = gloria (magnificentiae) regni Vulg (17 : 2): OpecŻyw 1, 14, 92, 178; Káżdy nyechay zna chwałę kroleſtwá twoyego/ Gdyż nyet krolá ná ſwyecye thobye podobnego LubPs ff, Z4, ff; Leop *A3v, Ps 144/11, 12; HistRzym 66; RejPos 110, 207, 347v; Ieſt też y ono Kroleſtwo chwały Bożey/ o ktorym ſłyſzymy iż Pan Chriſtus v S. Mátheuſzá ták mowił KuczbKat 390, 390 marg; LatHar 602, 657; WujNT 551.

»chwała majestatu, majestat chwały« (5 : 5): A rozmáytemi ſlawami będą wyſláwowáć wielmożnoſć twoię/ á nieznoſną chwałę máieſtatu twego RejPs 205, 214; RejAp 14; RejPos 144; Máchomet [...] wſzyſtek Máieſtat chwały Chryſtuſá páná podeptał BiałKat 181, 181; KuczbKat 15; ArtKanc T17; LatHar 328, 573.

»pan chwały« = Dominus gloriae Vulg (11): PatKaz II 48v, 57; KrowObr C3; CzechRozm 159 [2 r]; KochPs 144; Dziwuy ſię á zdumieway/ iż ſię z tobą prochem/ y błotem zrownał Pan chwały SkarŻyw 2; NiemObr 112; GrabowSet T4; WujNT 1.Cor 2/8; SkarKaz 82b.

»chwała pańska, pana« = gloria Domini Vulg, PolAnt; maiestas Domini Vulg (17: 3): LubPs D4, M3 marg, R5v, dd6v, ff4; I vkazáłá ſie wſſyſtkim chwałá Páńſka. Leop Num 16/19, 2.Par 7 arg, 2, Ez 2/1; BibRadz Ps 144 arg, Is 60/1, Hab 2/14; BielKron 35v; RejAp 185, 186; A iáki tám był ſtrách y okazánie chwały Páńſkiey RejPos 349, 269; CzechRozm 120; NiemObr 83; LatHar 262.

»stolica (a. stolec) chwały« — thronus gloriae PolAnt (3): doſtoynas mietz podle ſyna twégo milégo/ ſtoletz chwály od wiekow tobie zgotowány. OpecŻyw 184; LubPs hh2v; BibRadz Matth 25/31.

»chwałą ukoronowany« (4): iż on więcey Pápieżowi [...] vfa/ niżli [...] Iezuſowi Chriſtuſtuſowi [!] cżcią y chwałą od Bogá vkoronowánemu CzechEp 16; NiemObr 107, 120 [2 r.].

»wielmożność chwały, chwała wielmożności, wielmożna chwała« = magnifica gloria PolAnt, Vulg (8 : 3 : 3): WróbŻołt Y5; gdy tu ſtąpiſz w wielkiey wielmoznoſci chwały twoiey ku rozeznawaniu kazdey ſprawiedliwoſci RejPs 99v, 23, 95v, 102, 134, 144v (10); BibRadz 2.Petr 1/17; żeby lud Chrześćijáńſki/ [...] z boiáźnią y z ſtráchem przyſtępował ku rozmyślániu chwały iego wielmożnośći. KuczbKat 10; WujNT 2.Petr 1/17.

Szeregi: »bostwo, (i) chwała« (4): LatHar 371; WujNT 375; w Kanie Gálileyſkiey: gdźie ſam boſtwo y chwałę ſwoię ziáwił SkarKaz 514a, 16Ia.

»cześć, (i, a) chwała« [szyk 7 : 2] (9): SeklKat F3; KrowObr A2; RejPos 222; Ciebie obeſzłá wkoło cześć/y swiétna chwałá KochPs 154; CzechEp 16; NiemObr 107, 120 [2 r.], 166.

»chwała, (i, a) dostojność (a. dostojeństwo)« (6): PatKaz II 77; KrowObr 213, 213v; BibRadz Bar 5/6; Lucyper iáſny/ ktory chćiał być rowny Bogu/ y przywłaſzcżył theż ſobie chwałę á doſtoyność Bożą HistRzym 93; RejZwierc 195v.

»chwała i godność« (1): Chwałą y godnośćią vracżyłeś go Pánie. LatHar 437.

»chwała, (i, abo) jasność« [szyk 3 : 1] (4): WróbŻołt 118; KuczbKat 95; LatHar 202; Nie iednáka będzie ćiał świętych iáſność ábo chwałá/ ále rozmáitá/ według rozlicznośći zaſług. WujNT 620.

»chwała i krolestwo« (2): BiałKat c; Y obiecał niektorym vkázáć tę chwałę y kroleſtwo/ ktorym ſię iemu krzyż y praca płáćić będźie SkarKaz 122a.

»łaska, (i) chwała« (6): PatKaz III 87, 97; Tam ſpániáłe one Anyelſkie Chory/ [...] łáſką y chwałą/ ktorą ſą od Páná Bogá opátrzone LatHar 595, 130, 262, 342.

»chwała, (a, abo, i) majestat« = gloria Vulg [szyk 9 : 4] (13): RejPs 97; MurzNT 183v marg; Leop l.Reg 4/21; RejPos 91, 148v; BiałKat 181; KuczbKat 35; RejZwierc 9v; Abowiem gdy z wielką chwałą á Máyeſtatem ſwoim Boſkim sſtąpić racżył ná onę gorę RejPosRozpr b3v; NiemObr 109, 166; LatHar 371, 377.

»moc (a. możność), (i, a) chwała« = efficacia a. potestas et gloria PolAnt [szyk 15 : 7] (22): SeklKat P; A tedyć virzą ſyna człowieczego/ á on idźie w obłokách z mocą wielką i chfáłą MurzNT Mar 13/26; LubPs T5, V6 marg; KrowObr 33, 117; Leop Ps 144/12; BibRadz Luc 21/27; Moiżeſz y Aaron pádli ná zyemię [...] vkazáłá ſie moc y chwałá boża ná domu Bożym przed wſzytkimi. BielKron 40v, 467v; RejAp 52, 113; RejPos 304v; KuczbKat 55; RejZwierc 174; RejPosRozpr b4; BudBib Ps 78/4; BiałKaz Fv; NiemObr 100; LatHar 351; WujNT Mar 13/26; SkarKaz 83a.

»chwała i ochędostwo« (1): Ochędożże ſię theraz zacnoſćią y wielmożnoſćią/ á oblecz ſię w chwałę y w ochędoſtwo [gloriam et decorem indues te]. BibRadz Iob 40/5.

»chwała i okrasa« (1): Włożyłzs [!] na ſię miły panie chwałę y okraſę WróbŻołt 103/1.

»chwała i (a(l)bo) sława« [szyk 3 : 2] (5): RejPos 269; Y mieſzkáłá świátłość Iehowy (marg) Właſnie/ chwałá/ álbo slawá. (‒) ná gorze Synáyſkiey BudBib Ex 24/16; WujNT 1.Petr 1/11; SkarKaz 83a. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»chwała, (a, i) wielmożność« = gloria Vulg, PolAnt [szyk 10 : 6] (16): WróbŻołt 70/8; RejPs 205; LubPs ff; Leop 2.Par 7 arg, 2, Ez 2/1, 43 arg; Ochędogę chwały y wielmożnoſći twoiey [Decorem gloriae potentiae tuae]/w dźiwnych twych ſpráwách roſpráwowáć będę. BibRadz Ps 144/5, Is 60 arg, Ier 33/9, Agg 2 arg; RejAp 52; RejPos 208v; NiemObr 107; LatHar 328, 484.

»chwała, (i) wszechmocność« [szyk 2 : 1] (3): SeklKat F3; ktora to práwicá/ ácżkolwiek ſpolną cżeść chwały y wſzechmocnośći Boſkiey známionuie/ iednák y mieśce pewne w ſobie zámyká WujJudConf 71; WujNT 375.

Wyrażenia przyimkowe: »dla chwały« = propter laudem PolAnt (3): Pan dla chwały ſwey potłumił ſprzećiwniki. LubPs M4 marg; BibRadz Is 48/9.
~ Szereg: »dla sławy i chwały« (1): záchowayże ie w imię twoie (marg) dla sławy y chwały twoiey. (‒) WujNT Ioann 17/11. ~

»ku chwale« (1):

~ Wyrażenie: »ku boskiej chwale« (1): O rácżże to vcżynic ku ſwey BOſkiey chwale ArtKanc K4v. ~

Iron (1): Pomyſlże w czo ſie obroći/ bo w robaki/ zyemię/ á w ſmierdzący proch. Otoż maſz chwałę ſwoię/ otoż pychá ciáłá twego RejPos 228v.

W przen (3): ták y on świećił w kośćiele Bożym. Iáko tęcżá gdy ſwieći miedzy mgłámi chwały [inter nebulas gloriae]. Leop Eccli 50/8, Eccli 50/11; LatHar 447.
α. Majestat boży ukazany jako zasłona dymna (słup) (8):
Wyrażenia: »blask chwały« (1): á ſień nápełnioná ieſt bláſku chwały Páńſkiey. Leop Ez 10/4.

»chwała Boga« (1): á chwałá Bogá Izráelſkiego ſtánęłá nád nimi z wierzchu. BibRadz Ez 10/19.

»chwała pańska« (7): y nápełnił obłok ſień ſrzednią wewnątrz. A podnieſiona ieſt chwałá Páńſka nád Cherubiny do progu domowego Leop Ez 10/4, Ez 3/12, 10/4; BibRadz Ez 10/4 [2 r.], 18; Y vkazáłá ſie chwałá Páńſka iáko dym w koſciele. RejAp 77v.

b. Majestat zewnętrzny, świecki; gloria Vulg (19): OpecŻyw 70v; OpecŻywSandR nlb 3; HistAl L7v; a wżdyć wám powiedám/ że i Solomon ze wſzego pańſtwa swoiego/ niebył tak ſtroiny (marg) wſzyſtkiei chwáły ſwoiei nie był przyodźiewán (‒) iako iedna ſtych. MurzNT Luc 12/27, s. 23v marg; Leop Eccli 50/14; BibRadz Bar 5/3; RejPos 217; SkarŻyw 224.

chwała kogo, czego (5): OpecŻyw 38; MurzNT Luc 4/6; Leop Luc 4/6; Dyabeł [...] vkazał mu wſzytki kroleſtwá ſwiátá thego y wſzytkę chwałę ich RejPos 69v; SkarKaz 123b.

W charakterystycznych połączeniach: chwałę dać (2), okazać; dać w chwałę; z chwałą pokazać się, przyjechać (2); chwała cesarska (4), tw(oj)a (2), wielka (4), wsz(ystk)a (4).

Wyrażenie: »korona chwały« (1): A będzie koroná chwały twoiey w ręku Páńſkich/ y wſzytki przypráwy kroleſtwá twego w ręku Bogá twoiego. RejPos 3.
Szeregi: »chwała i krolestwo« (1): y przywiedziono go przed oblicże iego y dáł mu [...] zwierzchność y chwałę y Kroleſtwo CzechRozm 124.

»moc i chwała« = auctoritas et gloria PolAnt; potestas et gloria Vulg [szyk 2 : 1] (3): záprawdę by poznał iáko wielka chwałá y moc náſzá ieſt HistAl C7v; Damći tę wſzyſtkę moc/ i chfałę tychto rzeczy. MurzNT Luc 4/6; Leop Luc 4/6.

»wielmożność i chwała« (l): A iáko ſię Sálomon Sábie krolowey z ſwoią wielmożnośćią y chwałą pokazał SkarKaz 122b.

W przen (1): ZWlecż że ſię Ieruzálem z odźienia płacżu y z żałoby twoiey/ á oblećż [!] ná ſię miáſto ſzáthy zacnosć chwały [indue te decore et honore [...] sempiternae gloriae Vulg] BibRadz Bar 5/1.
5. Szczęście wieczne, raj, królestwo niebieskie (w pojęciu chrześcijańskim); futura a. aeterna gloria Vulg (355): OpecŻyw 1, 135, 180, 184v, 185, 186; PatKaz III 107, 107v; WróbŻołt T8, Y3; a tak [...] doſtąpilibychmy onego beſpiecznego mieſzkania chwały twoiey RejPs 85, 32v [2 r.], 107v, 188v; LubPs Y2v; KrowObr 171; BibRadz Prov 21/21, s. 351b marg, 2.Cor 4/17; BielKron 19; Coż nam dáley Pan w tym przybytku ſwoim tey chwały ſwoiey y w tey nowey oſiádłości ſwoiey obiecowáć racży? RejAp 176, 65; RejPos 113v, 226v; GrzegŚm 14, 38; KuczbKat 35, 95; WujJud 70v; RejPosWstaw [1102]; ktory nas wezwał ku chwale ſwey: ku żywotowi/ y nieſmiertelnośći. CzechRozm 225, 32; SkarŻyw 21, 51, 227, 511; NiemObr 87; nátury náſze ſzkárádźimy/ łáſkę vtracamy/ chwáły pozbywamy/ y wpadamy w wiekuiſte zátrácenie. WerGośc 204; ArtKanc 13, N4v, T; GrabowSet Q2; LatHar 65, 93, 148, 390, 476, 738; WujNT 84 [2 r.], Mar 10/37, s. 551 [3 r.], 595, 2.Cor 4/17, s. 631 (13); SiebRozmyśl A3; Abo iż w chwale ná widzeniu Bogá ieſzcze nie ſą SkarKaz 635b, 6b, 636a.

chwała kogo, czego (46): OpecŻyw 16v, 160; RejPs 121; Tám wſſyſtko ſtworzenye wybáwyone będźye od nyewoley zákáżenya/ ku wolnoſci chwały ſynow bożych KromRozm III D2; LubPs O2v; KrowObr 104, 171v; Leop Hebr 3/6; BibRadz Bar 4/36 [37], Apoc 22 arg; BielKron 467; RejPos 113, 186v, 190v, 238v, 301v; GrzegŚm A4; CzechRozm 28v; Zámiłowáłám Pánie ozdobę domu twego y chwáłę mieſzkánia twoiego. SkarŻyw 142, 168, 598; ſtárego Adámá ábyſmy zewlekli/ á iuż od złośći ſwych weſpoł z nim powſtáli/ żebyſmy ſię do iego chwały doſtáli. ArtKanc N4; LatHar 422, 434, 604, 676; WujNT 364, Rom 5/2, 8/21, s. 582, 1.Cor 15 arg (9). Cf »chwała Boga«, »chwała krolestwa«, Wyrażenia przyimkowe.

chwała komu (2): á thedy chwałá káżdemu będźie od Bogá. BibRadz 1.Cor 4/5 [idem] WujNT 1.Cor 4/5.

W charakterystycznych połączeniach: chwałę dostać, mieć (2), (od)da(wa)ć (5), oględać, otrzymać, pożywać, wysławiać, zasłużyć (zαsługiwać) (6); chwały domieścić, (domieszczenie, domieszczony) (10), dosta(wa)ć (4), dostąpić (2), używać (pożywać) (5); do chwały się dostać (6), policzać, powołać, powstać, przenieść, przypuścić, wstąpić, wzdychanie (6), wezwać (wzywać, wezwany) (6); ku chwale powołać, wezwać; w chwale domieścić, okazać się (2), powstać (2), pożywać, przebywać (przebywanie) (3); chwała błogosławiona, niewymowna, święta (3), wielka (3), wszystka; chwała nadzieje (2), świetności, żywota; dziedzic chwały (7), godny (2), jasność (2), mieszkanie, nadzieja (4), przybytek, przyście, światłość (2), uczesnictwo (uczęsność) (3), uczestnik (8),wysławianie; nadzieja o chwale; z zaimkiem oznaczającym Boga: chwała sw(oj)a (29), tw(oj)a (28).

Zwroty: »brać do chwały« (1): á zwłaſzczá przy śmierći przychodźi Pan IEZVS. y bierze ie do chwały ſwey SkarKaz 243a.

»krolować, krolowanie w chwale« [szyk zmieny] (5 : 1): OpecŻyw 154; HistRzym 91v; RejPosRozpr C; By twe Słowo pádáło w nas iák w dobrą źiemię: abyſmy z niego owoc ſtokrotny dawáli/ á po śmierći w chwale twey wiecżnie krolowáli. Amen. ArtKanc K18; LatHar 673; WujNT 159.

»przy(j)ść (a. wniść itp.) do chwały, ku chwale, w chwałę, na chwałę« [szyk zmienny] (18 :3: 2 :1): abyſmy z ſprawiedliwymi wdzień ſądny ſtoiątz na prawicy prziſſli do wiecżné chwály. OpecŻyw [192]v, 16, 150, 160; RejPs 37v, 84; BielKron 467v; LeovPrzep b2; RejAp 159v; HistRzym 116v, 117v; gdyż nie káżdy kto zánim woła fáłecżnym głoſem/ Pánie Pánie/ wnidzie do chwały iego RejPos 190v, 113, 186v; RejPosWiecz_3 99; GrzegŚm 14; KarnNap A2v; poydziewá záraz ná chwałę zgotowáną bráćie miły SkarŻyw 532, 245, 342; ReszList 151; WujNT Zzzzz3v; WysKaz 13; SzarzRyt D.

»przywieść (a. doprowadzić itp.) do chwały, ku chwale, w chwałę, na chwałę« = in gloriam adducere Vulg [szyk zmienny] (14 : 3 : 3 : 1): a augelowe [!] bozy wyedly yą wchwalą wyeczuą [!] y wyeczne weſzelye. PowUrb + 3v; OpecŻyw 173v, 174v, 182; WróbŻołt R2v; RejPs 130v, 168; Thy grzechy náſze otzyść/ y przywiedz nas do chwały wietzney. KrowObr 177; Leop Hebr 2/10; BibRadz Hebr 2/10; kthory thák bárzo prágnął pozyſkáć ſobie á przywieść do chwały ſwey ſwiętey/ nędznego á vpádłego cżłowieká RejPos 187; WujJud 152; ArtKanc F10, G14v; Ták mnie do chwały/ gdźieś ſam ieſt/ wprowádźiſz/ Ták mnie/ w rząd Duchow wielebnych/ poſádźiſz GrabowSet X3v; LatHar 40, 226, 312, 550; WujNT Hebr 2/10; SkarKaz 119b.

»w chwale, chwałą (u)koronować« (1 : 1): A w ten cżás ie w chwale ſwey iuż vkoronuieſz/ Y ćiáłem vwielbionym á iáſnym dáruieſz ArtKanc O16v; Pan BOg [...] gotow/ wdźięcżnemu á pilnemu/ dárow ſwoich przycżyniáć/ y one w tobie tu łáſką zdobić/ á w niebie chwałą nieśmiertelną koronowáć. LatHar 674.

»wziąć (a. przyjąć) do chwały, ku chwale, w chwałę; wzięty do chwały« = suscipere in honorem Vulg [szyk zmienny] (6 : 3 : 1; 3): bo iá ciebie nieopuſſcżę/ aliż cie do ſwé chwály wezmę OpecŻyw 166v, 151; RejPs 102; RejPos 194; duſzá śćiáłá do żywotá/ do chwały y zapłáty bywa pirwey wźiętá. GrzegŚm A4; RejZwierc 167v; CzechRozm 28v, 194; SkarŻyw 329; ArtKanc B4; LatHar 237; BOG to zna/ bierząc k wadze w ſwe niechybne ſzale/ A mnie (przydźie cżas) przyimie k ſwey bezbiedney chwale RybGęśli C3; WujNT Rom 15/7.

»w chwale żyć« [szyk zmienny] (3): LubPs O2v; Wyrwi nas z Szátáńſkiey śiły/ byſmy w chwale twoiey żyli ArtKanc S18, I3v.

Wyrażenia: »chwała boża (a. boska), Boga, bostwa« = gloria Dei Vulg [szyk 15 : 1] (11 : 3 : 2): RejPs 168; SeklWyzn g4v; HistAl K; LubPs O2v; Leop Rom 3/23; RejPos 113; RejPos Wiecz3 99; Kroleſtwo łáſki muśimy pirwey mieć/ á potym też chwały Bożey. KuczbKat 390 marg; RejPosWstaw 21v; SkarŻyw 62; LatHar 667; WujNT Ioann 11/40, s. 538 marg, 571 marg; SkarKaz 636a. Cf Wyrażenia przyimkowe.

»korona, wieniec chwały« [szyk 7 : 1] (7 : 1): OpecŻyw 187v; KrowObr 4v; Leop 1.Petr 5/4; RejPos 227v; á miey dobrą nádzieię/ żeć ieſt záchowaná Koroná wiecżney chwały KarnNap Fv; NiemObr 43; LatHar 242; A gdy ſię okaże on Arcypáſterz/ odnieśiećie nie więdnący wieniec chwały [gloriae coronam]. WujNT l.Petr 5/4.

»chwała krolestwa« (7): a iſz bychmy [...] niebyli odrzuceni od wiekuiſtey chwały krolewſtwa twego. RejPs 76; RejPos 124v, 187; KuczbKat 390; RejPosRozpr c; LatHar 277, 626.

»chwała niebieska« = gloria coelestis Vulg [szyk 37 : 10] (47): OpecŻyw 16, 174v; PatKaz I 182; Racżył nam dać dziedzicżtwo ſwoie Dziedzictwo, to ieſt chwałę niebieską. WróbŻołt 46/5, E8, R2v, kk5, tt2; Ktorzy ſie kwápią do chwały niebieſkiey/ máią ſie obieráć w cżyſtośći ſerdecżney Leop 1.Ioann 3 arg; LeovPrzep b2, K; GrzegŚm 14; KuczbKat 140; WujJud 152; KarnNap B3, C2, D, E, E2, F; SkarŻyw 595; ArtKanc B6; LatHar 42, 312, 365, 410, 411 (21); WujNT 582, 2.Tim 2/10; SkarKaz 119b, 205b.

»chwała nieśmiertelna« [szyk 2 : 2] (4): KuczbKat 190; LatHar 674; WujNT 529; KTo ták ná tym świećie żyie/ [...] temu zátrzymánia iákiego dla weſzćia do chwały nieśmiertelney/ obáwiáć ſię nie potrzebá. WysKaz 13.

»chwała pańska« [szyk 2 : 1] (3): RejPs 204v; RejAp 159v; Przybliżać ſię iuż dźień białły/ káżdy cżłowiek w wierze ſtały/ powſtań do Páńſkiey chwały. ArtKanc T3v.

»przyszła chwała« = futura gloria PolAnt, Vulg [szyk 11 : 3] (14): PatKaz III 139; WróbŻołt B7v; Abowiem rozumiem iż nie ſą rowne vtrápienia ktore cżaſu tego ćirpimy przyſzłey chwale/ kthora ſię nam obiáwi. BibRadz Rom 8/18, II 143c marg; BiałKat 28v; KuczbKat 140; WujJud 221; SkarŻyw 582; LatHar 103, 381, 604; WujNT Rom 8/18, 2.Cor 5 arg; SarnStat 986.

»wieczna, wiekuista chwała« = gloria aeterna Vulg, PolAnt [szyk 84 : 45] (100 : 29): PowUrb +3v; OpecŻyw 14, 21v [2 r.], 145, 151, 153v (9); PatKaz I 2v: WróbŻołt Bv, N4, aa4; RejPs 37, 76, 102, 122v, 130v(8); SeklWyzn b3, g4v; SeklKat V3; RejKup ee5v; MurzHist F; LubPs B4, C marg, T2, Z2; SeklPieś 31; KrowObr 104, 104v [3 r.], 172v, 177; Leop 1.Petr 5/10; BibRadz 2.Tim 2/10; z ktorym [kapłanem] też dáie nam poſpołu ſpráwiedliwość/ wolność/ miér/ pokoy/ y wiekuiſtą po śmierći chwałę ſwą. OrzQuin X4v; HistRzym 91v, 116v, 117v; RejPos 47v, 124v, 178, 187, 227v, 238v; RejPosWiecz_3 99; BiałKat 103v; áby ćiáłá weſpołek z duſzámi ſwoimi/ ſłuſzney zapłáty wiecżney chwały álbo też męki doſtały KuczbKat 60, 160; WujJud 113v, 152; CzechRozm 28v, 194; KarnNap A2v, C2, E2, Fv; SkarŻyw 62, 245, 329, 342; ReszList 151; WerKaz 306; ArtKanc B4, 14, T17v; GrabowSet A3v, I, I2v; á trwáiącego w cnoćie/ do chwały wiecżney prowádźi. LatHar 226, 40 [2 r.], 184, 192, 199, 202 [2 r.] (25); WujNT 159, 2.Tim 2/10, Rom 8 arg, s. 551 [2 r.], 555 (12); SiebRozmyśl D, I3v, M2v; Zá cżym cżłonki tego kośćiołá [...] ſą ſyny Bożymi/ y ſpolnemi z Pánem Kryſtuſem dźiedźicámi chwały wiecżney. PowodPr 16. Cf Wyrażenia przyimkowe.

Szeregi: »chwała a błogosławieństwo« (1): tak ſprawuy to zebranie ſwoie: iakoby nas przyprowadzic raczyl w tey ſpolecznoſci tam gdzie by iuſz wiekuiſte pozytki bral ſtey trzody ſwoiey wiecżney chwały a błogoſlawieńſtwa ſwego ſwiętego. RejPs 146.

»krolestwo i chwała« = regnum et gloria Vulg [szyk 4 : 1] (5): bylibyſmy godni niegdy zá iego łáſką y miłośierdźim/ sſtáć śie vcżeſtniki chwały y Kroleſtwá niebieſkiègo. KuczbKat 45; KarnNap A2v; NiemObr 86; WujNT 1.Thess 2/12, Cccccc3v.

»łaska a (i) chwała« [szyk 4 : 1] (5): PatKaz I 18v; WróbŻołt 118/77, pp5; GrabowSet L2v; przetoż y świętych Bożych [...] nigdy z Chryſtuſem Pánem/ dawcą łáſki y chwały/ nie rownamy. LatHar [+11].

»chwała i nieśmiertelność« (1): rácż nákoniec P. Iezu [...] koroną chwały y nieśmiertelnośći ozdobić ſługę twego LatHar 242.

»chwała i radość« (1): y otwarza mu Pan chwałę y rádość SkarKaz 8b.

»chwała i szczęśliwość« [szyk 2 : 1] (3): KuczbKat 160; vcżynił nas vcżeſtnikámi chwały ſwey y ſzcżęśliwośći LatHar 485, 233.

»chwała i świetność« (1): iż po śmierći áni bogáctwá/ áni zacność rodzáiu do chwały y świetnośći prawdźiwey/ nic nie pomagáią WysKaz 44.

»uwielbienie i chwała« [szyk 1 : 1] (2): iáko miał przez mękę ſwą wnidź do vwielbienia ſwego/ y do chwały wiecżney. LubPs Z2; SkarKaz 635a.

»wesele i chwała« (1): á iż vczynki z łáſki pochodzące záſługuią niebo/ y więtſze ábo mnieyſze w nim weſele y chwałę. WujNT 584.

»chwała i zbawienie« [szyk 1 : 1] (2): ieſt też vpominkiem przyſzłey náſzey chwały/ y zbáwienia wiecżnego. WujJud 221; KarnNap C2.

»zmàrtwychwstanie i chwała« (1): potym też na wtorym prziſzciu da owoc drugi zmartwychwſtania y chwały wiecżney. WróbŻołt Bv.

»żywot wieczny, (i) chwała« [szyk 3 : 1] (4): bo ſtey vyary doſtąpuyemy vzytku zyuota vyecznego y chwaly nyebyeſkyey PatKaz I I5v; MurzHist N4; KarnNap D; WujNT 529.

Wyrażenia przyimkowe: »dla chwały« (2):
~ Wyrażenie: »dla wiekuistej chwały« (1): Aták niechay miły pánie będzie błogoſłáwiono od ćiebye zebránie to/ á wielká obfitoſć wtey oſiádłoſci twoiey y dla wiekuyſtey chwáły twoiey y dla wiernych twoich RejPs 191.
Szereg:»dla chwały i dobra wiecżnego« (1): á tu dla Páná ſwego/ ktory dał krew zá was/ dla chwały y dobrá wiećżnego [!]/ ktory was pewnie nie minie/ żáłuiećie ſię? SkarŻyw 46. ~

»ku chwale« (11): ále powiedamy mądrość Bożą w táiemnicy/ onę zákrytą/ ktorą Bog przenáznáczył przed wieki ku chwale náſzey. WujNT 1.Cor 1/7.

~ Wyrażenia: »ku chwale bostwa« (1) : iż ſtráćili miłego á wdzyęcżnego towárzyſzá ſwego/ ktory był ſpráwion/ ſtworzon/ á zgotowan ku wiecżney chwale ſpołu z nimi/ onego wiekuiſtego Boſtwá RejPos 342v.

»ku wiecznej chwale« [szyk 8 : 2] (10): RejPs 126, 129, 138v, 143v; ma ten koſcyoł wſobye złe y dobre/ wezwáne y wybráne/ przeźráne ná potęmpyenye/ y zrządzone ku chwale wyeczney. KromRozm III D2v, C6v; KrowObr 169; RejAp 67v; RejPos 342v, 355v.

Szereg: »ku czci a ku chwale« (1): aby nas tak nienalaſl: iako niepotrzebnych ktorzyby mieli być wyrzu- ceni z ſwiętey ſpołecznoſci ktorą ty ſobie ku czci a ku wiecżney chwale zoſtawic będzieſz raczył RejPs 143v. ~

»na chwałę« (3):

~ Wyrażenie: »na wieczną chwałę« [szyk 2 : 1] (3): á ſtráſzliwe rzeczy ſpráwowáć będzie ręká boſtwá twego co tobie wſſytko ná wieczną chwałę wynidzie. RejPs 67v, 161; KromRozm III C8v. ~

6. Zalety, zasługi; laudes Mącz; gloria PolAnt, Vulg (25): OpecŻyw 4v, 8; MIedzy wielkoſcią chwály ij też tznot rozmaijtych/ pannę doſtoyną ſwiętą Cecylią piſmo chwáli s té tznoty OpecŻywPrzedm C3; OpecŻywSandR nlb 2; PatKaz I 1; PatKaz III 88; BielŻyw 92; LudWieś B4; TEdy Anná modliłá ſie ták mowiąc/ Rozweſeliło ſie ſerce me w Pánu/ á chwałá moiá przezeń ieſth wywyżſzoná BibRadz 1.Reg 2/1, Philipp 3/19; Exequi laudes Brassicae longum est, Wyliczáć wſziſtki chwały Kápuſtne/ czarney álbo Broskwie długo by było. Mącz 385c; ModrzBaz 130; WujNT 1.Petr 2/20; WysKaz 26.

chwała kogo, czego (8): OpecŻyw 47; PatKaz I 1 [2 r.]; KromRozm II 12; KuczbKat 400; ModrzBaz 102; Táć ieſt chwałá wiáry (Auguſtyn S. mowi) iż to wierzymy/ czego nie widzimy. WujNT 777, Philipp 4/8.

chwała w czym (3): KrowObr 240, 242v; ktorych koniec/ zátrácenie: ktorych Bog/ ieſt brzuch: y chwałá w ſromoćie ich [et gloria in confusione ipsorum] WujNT Philipp 3/19.

W charakterystycznych połączeniach: chwała się dzieje, jest (3), ukazuje się, wysławia się; chwałę mieć, wyliczać; chwała Jozefowa (2), kapustna, moja, wielka (2), własna, wysoka (2); pilność chwały, wielkość.

7. Ozdoba, duma, zaszczyt, radość, dobrobyt, weselenie się; gloria Vulg, PolAnt (65): OpecŻyw 8v; Iáką chwałę máią wierni káznodzyeie/ gdy podbiyą pod moc ſłowá Bożego zacne krole y kſiążętá. LubPs ff4v marg, V5; á Wikárij iego w roſkoſzách żywie y chwały tego ſwiátá vżywá? KrowObr 11v; Leop Prov 28/12, Ioann 5/44; BibRadz I 281a marg, Iob 20 arg, Eccli 9/14, Bar 5/4, 1.Cor 15/31; RejPos 72v; BudBib Eccli 14/26[27], 4.Esdr 1/36; CzechRozm 168; Nie długą miáłá z zacnych łupow chwałę. KochSz B4v; LatHar 423; Boiaźń Páńſka chwalą ieſt y chełpliwośćią y weſelem KołakSzczęśl B4; WujNT Eph 3/13; SkarKaz 208a; SzarzRyt B2 [2 r.].

W charakterystycznych połączeniach: chwałę cukrować, mieć (2); oznajmić, ukazować; chwały szukać, używać, zajźrzeć; napełnić chwałą; w chwale mieszkać; chwała jego (jej) (3), moja, przerzeczona, wasza (2), wielka (3); chwała ludu, ludzi, pobożności, żywota.

Szeregi: »chwała i bogactwo« [szyk 1 : 1] (2): ktho będzie tzuł poránu ku mnie/ náydzie mię/ á ſemną ſą bo- gáctwá y chwałá. KrowObr 163v; BudBib Eccli 24/19[23].

»chwała i łaska« (1): Iam rośćiągnęłá gáłęzi moie iáko Terebint/ á gáłązki moie ſą gáłązki chwały y łáſki. BudBib Eccli 24/18 [22].

»chwała i pociecha« (1): A to ich nawiętſza chwałá y pociechá/ iż tu pátrzą ná pocżćiwe żywoty á ſpráwy náſze RejAp 56.

a. Przedmiot chluby, radości; gloria Vulg (39): Przeto wſtępuy wyſſéy chwálo wſſytkich ſwiętych/ nadzieio wſſytkich ludzi grzéſſnych OpecŻyw 184, 26, 185 [2 r.]; ty yeſth chwala yeruzalem PatKaz I 18v; PatKaz III 99v; TarDuch A2v, D7; WróbŻołt ff3; LubPs 02, X2 marg, Y6; KrowObr 162v, 166v, 175v; BielKron 31; RejPos 56, 305; O Márya ozdobo narodu ludzkiego/ y chwało dworu niebieſkiego LatHar 505, 103, 221, 223, 237, 484; NIEVVIASTA z mężem ná początku od Bogá ſtworzona. [...] Przetoż mąż ieſt głową iey. [...] A oná chwałą iego. WujNT Aaaaaa2v, Luc 2/32, 2.Cor 8/23, Col 1/27; SiebRozmyśl Gv; SzarzRyt B3v.

W charakterystycznych połączeniach: chwała Chrystusowa, izraelska (2), jego, kościelna, m(oj)a (6), nasza (4), wdzięczna, wieczna; chwała błogosławionych, domu niebieskiego, kościoła, ludu (5), sprawiedliwych, tego świata (2), świętych (2), wybranych.

Szeregi: »moc i chwała« (3): LubPs aa3v, gg2v; Moc moiá y chwałá Bog [Fortitudo mea et laus Dominus]/ y zoſtał mi zbáwienim BudBib Ex 15/2.

»chwała, (i) wesele« [szyk 5 : 1] (6): bos ty [mnie byl] [...] [ch]wála moia/ wſſytko mé weſelé OpecŻyw 147v, 189; PatKaz III 124v; LubPs 03; Abowiem wy ieſteśćie chwałá náſzá y weſele [gloria nostra et gaudium]. WujNT 1.Thess 2/20, s. 707.

8. Fraza: »chwała (Panu) Bogu« = to dobrze; Bogu dzięki; o factum bene Mącz, Cn; salva res est Mącz; optimum est, o bene quod, bene hercle factum, bene habet, o lepidum diem, gratia magna Iovi! Cn [szyk zmienny] (52): RejRozpr F2; RejJóz B3v; Naſſi gorą chwala bogu RejRozm 391; RejKup i4v, x6; MurzHist K3v; KromRozm III N8v; RejWiz 54v; Chwałá Bogu [benedictus Dominus] ſtáliſmy ſie bogátemi Leop Zach 11/5; RejFig Bb7v; RejZwierz 105v; OrzRozm E2; o factum bene, O chwáłá Bogu/ dobrze ták/ dobrze ſie ſtáło. Mącz 256a, 353a, 366b; OrzQuin A4v; BielSat B4; CzechRozm 38v; SkarJedn 241, 400; SkarŻyw 98; MWilkHist C; CzechEp 82; RzeszPrz 6; BielRozm 2, 13; GórnRozm I2v; ActReg 113; WujNT 288; SarnStat 454; Iákoſz ſię miewaſz? (‒) Dobrze; Pánu Bogu chwałá. CiekPotr 90, 5; GosłCast 56; PaxLiz E3v; SkarKazSej 706b.

Ze zdaniem dopełnieniowym [że (9), iż (6)] (15): Kachno chwala bogu yſzem thego nyevczinil. LibMal 1543/76v; RejWiz 109; OrzRozm N; WujJud 109, 156v, 209v; CzechRozm 6v; SkarJedn 288; SkarŻyw 311; lecż chwáłá Pánu Bogu/ iż nie tákich ludźi pan Bog ſędźiámi poſtánowił NiemObr 113, 42, 82; Chwałá Bogu/ że té kráie/ Nioſą inſzé obyczáie KochSob 67; WujNT Rom 6/17, s. 404.

Iron (1): W ſzpiżárni nic chwáłá Bogu/ Nie máſz/ á wżdy ſłábo w brogu. RejZwierc 234v.

Parafraza frazy utartej: »chwała diabłu« (1): Chwała diabłu miła pani Strzezmy ſie tak ſiebie ſami Bo kiedy kruk kruka kluie Pewnie głodne lato czuie RejJóz D2.

*** Bez wystarczającego kontekstu (3): Splendor per translationem, Doſtoyność/ powagá/ chwałá/ cześć/ cnotá pánowánie/ okazáłość. Mącz 409c, 286b, 323d.

Synonimy: 1. cześć, godność, moc, powaga; 2. błogosławienie, błogosławieństwo, chluba, cześć, dziękowanie, moc, nabożeństwo, pobożność, pokłon, sława; α. hymn, pieśń, psałterz; a. kościoł, reliija, wiara; 3. cześć, sława; a. ambicyja, chełpa, chełpliwość, chlubienie, chłuba, pycha; 4. dostojność, godność, jasność, majestat, moc, sława, wielmożność, wszechmocność; 5. łaska, nieśmiertelność, zmartwychwstanie; 7. pociecha, moc, wesele.

Cf CHWALEBNOŚĆ, CHWALENIE

DM