[zaloguj się]
[pdf]

POCIECHA (1736) sb f

pociecha (1736), [pocecha (kaszub.)].

Wszystkie samogłoski jasne (w tym w a 2 r. błędne znakowanie); w -ciech wahania.

Fleksja
sg pl
N pociecha pociechy
G pociechy pociech
D pociesze pociechåm, pociech(o)m
A pociechę pociechy
I pociechą pociechami
L pociesze pociechåch
V pociecho pociechy
inne sg G a. pl A - pociechy

sg N pociecha (316). ◊ G pociechy (289). ◊ D pociesze (167). ◊ A pociechę (374) [w tym: -ą (8), -e (3)]. ◊ I pociechą (75). ◊ L pociesze (25). ◊ V pociecho (13). ◊ pl N pociechy (95). ◊ G pociech (67); -e- (10), -é- (3), -(e)- (54); -e- : -é- SiebRozmyśl (4:2); -é- też CiekPotr. ◊ D pociechåm (7), pociech(o)m (1) GrzegŚm. ◊ A pociechy (203). ◊ I pociechami (60); -ami (55), -åmi (2), -(a)mi (3); -åmi GrabowSet; -ami : -åmi RejPos (27:1). ◊ L pociechåch (39); -åch (26) LubPs, RejAp (7), RejPos (15), GrzegŚm, SkarŻyw, RybWit; -ach (13) GrabowSet (2), LatHar (5), SkarKaz (6). ◊ V pociechy (1). ◊ sg G a. pl A pociechy (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Ulga, ukojenie w smutku lub innej przykrości; przyniesienie ulgi (zwykle słowne); otucha, nadzieja; też: upomnienie, pouczenie (najczęściej od Boga); solacium BartBydg, Mącz, Calag, Calep, Vulg, Cn; consolatio Vulg, PolAnt, Calep, Cn; levatio, solamen Calep; allocutio, levatio doloris et aegritudinis Cn (806): OpecŻyw 191v; BartBydg 146; WróbŻołt rr2v; ROzmaytemi pociechami zwykłeś ty nawiedzac wierne ſwoie naſz miły panie RejPs 194, 101; Ty słowa maią być wybranym powiedane ktorzy vpádwſzy mogą żaśię [!] [...] wiarą powſtać ktorym téſz ta pociecha wielką ochłodę przynośi MurzHist F2, T2; MurzNT 78v, Luc 16/25; Boć to jest okrutna servitus nie tylko nagrodzenia krzywdy nie mieć od IchM, ale też ani tej pociechy, aby nam ukazali słusznie, że jej nie mamy. Diar 45; A ták ná końcu ieſt wielka pociechá/ iáko ſie cieſzyć mamy ſwiętą á możną obroną imieniá Páńſkyego. LubPs E3v, D marg, F3 marg, G2, G4v, K4v marg (15); KrowObr 113; Leop Thren 1/21; BibRadz Iob 6/10; Vacare culpa maximum est solacium, Być prożen wſzelakiego wyſtępu álbo nie być nić winien nikomu/ nie czuć ſie w niczym wielka yeſt pociechá. Mącz 472a, 400a [2 r.]; RejAp 3v, 37, 73v, 117v [2 r.], 135v; (marg) Vdręcżonego á ſtałego cżłowieká nádzyeiá. (–) Pátrzayże záſię pilno/ iáką tu Pan pociechę zoſtáwić á okazáć w tych przykłádzyech racżył/ káżdemu nędznemu cżłowiekowi/ á opuſzcżonemu od ſwiátá tego RejPos 162, 2 marg, 15 [2 r.], 15v [2 r.], 20v, 27v (28); Obácż iż poćiechę vkázuie tu Páweł pewną: A Antykryſt omylną GrzegŚm 10, kt, [A2], 4, 26 [2 r.]; BiałKaz B3, D2v, D3v; BudNT 2.Cor 7/3[4]; Calag 487a; KochPs 101; SkarŻyw 56 marg, 58, 114; WisznTr 3 [2 r.]; ArtKanc L12v; ZawJeft 20; Calep 248a [2 r.], 594b, 990a, b [2 r.]; GrochKal 7, 21 [2 r.]; GrabowSet H2v, O2v, Rv; LatHar 366, 579 żp, 628, 641; Wſzákże w tym ieſt nie máła poćiechá/ iż tá ſzáráńcza nie ſzkodzi trawie/ áni zielonym drzewam: to ieſt/ ludziom dobrym y pobożnym WujNT 861, Rom 15/5, 2.Cor 7/4; PowodPr 76; SkarKaz 38b, 38lb [2 r.], 383b marg, 384b marg, 385a marg (11).

pociecha czego [= skąd] (8): BiałKat 91; GrzegŚm [A]v; CzechEp 126; NiemObr 79; ReszPrz 92; Abowiem cokolwiek nápiſano/ to ku náſzey náuce nápiſano: ábyſmy/ przez ćierpliwość y poćiechę piſmá nádźieię mieli. WujNT Rom 15/4; SkarKaz 1b. Cf »pociecha nadzieje«.

pociecha od kogo, od czego (5): LubPs G marg, aa3v marg; RejPos 138v; Bądz dobrey myſli/ iutro (powiáda) otym cżáśie wnocy/ przydz do mnie/ á ia ćiebie memu Pánu ſtáwię/ od ktorego pewien poćiechy będzieſz/ iákiey ći będzie trzebá. SkarŻyw 171; LatHar 671.

pociecha z czego [= w czym] (2): BierEz G4v; Bo tu znaydzieſz pociechę z vpadku káżdego/ Y iáko ten Pan ſtrzeże káżdego wiernego. RejAp AA6.

pociecha z kogo, z czego [= skąd] (33): przydáie poćiechę Zydom z náwrocenia záś do Ieruzálem Leop Is 18 arg; SarnUzn H6v; S cżytánia káżda pociechá. RejAp 3v marg, Ff; SkarKaz 244a, 416b, 551b marg. Cf »pociechę brać«, »pociechę mie(wa)ć«, »odnieść pociechę«.

pociecha komu, czemu (W przen) (70): MurzHist R3; A thák tu ieſt wielka pociechá tym ktorzy w ćirpliwośći krzyż ſwoy noſzą/ idąc zá Pánem ſwoim. LubPs B3, B5 marg, B5v, Cv marg, G3 marg, Iv (24); Leop Ps 51 arg; Iákaż thu pociechá wiernemu/ gdy nań iáki krzyż/ álbo vćiſk/ boleść/ álbo przeſládowánie przypádnie/ iż tego iſt/ że [...] RejAp 45, 102v, 126v; RejPos 26v, 74, 110v marg, [136]v, 221v (9); BiałKaz D2; SkarŻyw A2, 135; WujNT 44; SkarKaz 350b, 386a [2 r.], 387a. Cf »stała się pociecha«; »pociecha utrapionemu«; »ku pociesze«, »na pociechę«, »za pociechę«.

pociecha przeciw komu, (na)przeciw(ko) czemu (15): Pociechá przećiw bluźnirzom. LubPs F3 marg; ZAcna á poważna pociechá cżłowieku káżdemu náprzećiw zgorſzeniu LubPs K, 14, Nv; KrowObr 109v; Przećiwko niedowiárſtwu w przygodach pociechá. RejPos 48; to ieſt poćiechá nie máła/ przećiwko grzechowy/ iż gdy pożywąmy ciáłá Páńſkiego mamy żywot wiecżny/ do ktorego żąden grzech zmázány niewchodźi BiałKaz B2v, B2, B3v, B4 [2 r.], C2, D2 [2 r.].

pociecha na co (4): LatHar [249] marg; Lecz ná ſámę śmierć náſzę y miłych náſzych/ nawiętſza ieſt ochłodá y poćiechá: zeſzćie dobre Kátholickie z Sákrámenty kośćielnemi SkarKaz 384b, 381b marg, 384b.

pociecha nad kim (1): iż kto go [Boga] nabárziey miłuie/ [...] tego on też nawięcey miłuie/ temu theż nawięcey odpuſzcża/ nád tymże też nawiętſza pociechá/ ſtraż/ opieká/ y ſtáránie iego. RejPos [308]v.

pociecha nad kim [= w smutku po kim] (3): Druga ieſt poćiechá náſzá nád vmárłemi/ Nieśmiertelność duſz náſzych. iż ći ktorzy vmieráią ná ćiele/ żyią ná duſzy SkarKaz 383b, 385a, 386a.

pociecha o kim, o czym (13): Pociechá nadobna o zmartwiwſtániu wyernych. LubPs aa2 marg; dawa tám záſię o nim [Chrystusie] wielką pociechę Duch ſwięty RejAp BB2v, BB4; A thu bierzcie pociechę wſzyſcy nędznicy ſwiátá tego o wſpomożeniu ſwoim/ á o tym Pánu ſwoim RejPos 256v, 110, 207v marg, 212, 256, 285v (10).

pociecha w czym (50): LubPs R6v; Abowiem to pociechá ieſt w káżdey przygodzye/ Gdy ſie więc ieden dowie o drugiego ſzkodzye. RejWiz 158v, 175; Leop Ps 51 arg; BibRadz I 316b marg; RejAp BB3, 55v, 119v; Náuká pocyechy w niedoſtáthkoch náſzych. RejPos 19v marg, 20, 74 marg, 76, 138, 139 marg, 289v; BielSat G3v; RejZwierc 189, 198v, 200, 200v, [203]v, 263; KarnNap D3; lepiey tobie bez oká/ ręki y nogi/ to ieſt/ bez świeckiey y nawiętſzey w grzechu poćiechy SkarŻyw 4, 26, 384, 517 marg; NiemObr 45; BielSen 17; WujNT 44, 635; Nie vyźrzyſz/ ktoby znáiomym ſię licżył/ Albo/ w vćiſku/ poćiechy vżycżył. GrabowSet Q2; WujNT Cccccc2v; SkarKaz 488b marg, 517. Cf »pociecha w frasunku«.

pociecha w czym [= wskutek wysłuchania czego] (1): A ieſlić ſie kęs odwlecże pociechy twoiey/ im dłużey cżekáſz/ tym więtſzą á choynieyſzą pociechę odnieſieſz w prośbach ſwoich. RejPos 76.

pociecha w kim, w czym [= od kogo, skąd] (7): Bo w tym [Bogu] wſſytki pocyechy y wſſytki me rádośći/ Ten yeſt ſam pośilenyem moyey nędzney młodośći. LubPs M; RejPos 17, [77]v, 269v, Ooo2 marg; GórnTroas 63; W krzyżu y w vtrapieniu ieſt poćiechá. WujNT Zzzzz3v.

pociecha czyja [w tym: pron poss (139), G sb i pron (78), ai poss (5)] (223): OpecŻyw 30, 191v; MurzHist Gv, T2v; MurzNT Luc 6/24, k. 218v marg; LubPs Bv marg, B3v marg, Fv marg, H3v marg, L4 marg (14); KrowObr 69; RejAp BB4, 22v, 52, 61v, 70 (19); RejPos 10, 17, 20 [2 r.], 26v [2 r.], 30 marg (72); GrzegŚm 4, 28; A maſz pewny dekret iego pociechy ſwoiey o onym mámotrátnym ſynu vcżyniony RejZwierc 178v; Pewnie Anyoł Páńſki/ ktory tobie ieſt ná ſtraż á ná pociechę twoię dány/ doprowádzi cie do káżdey pociechy twoiey y do oycá twego niebieſkiego RejZwierc 199, 200v; BiałKaz B3v, Cv; CzechRozm 24v; KochPs 180; SkarŻyw 114, 115; KochTr 9; WisznTr 4; LatHar 237; WujNT Luc 2/25, 6/24, s. 423 marg, 437 marg, 2.Cor 1/5; SiebRozmyśl H4; PowodPr 85; Mieyſce też ono kośćiołá Sálomonowego/ miáło oſobne á wielkie przywileie do poćiech ludzkich/ ktorych żadne inne ná on czás nie miáły SkarKaz 40b, 240b, 381a [2 r.], 383b, 385b, 385 (10); SzarzRyt C3v. Cf »pociecha smętnego«; Wyrażenia przyimkowe.

pociecha czyja [= od kogo] [w tym: pron poss (10), G sb i pron (10), ai poss (5)] (25): MurzHist H, O3; RejPos 267v, [308]v, Ooo2; GrzegŚm 5, 9; KochPs 142; Wedle wielkośći boleśći w ſercu moim poćiechy twoie Pánie vweſelili duſzę moię. SkarŻyw 291; w tym ćię potwierdzáiąc y vpewniáiąc cżęſtymi ſwemi poćiechámi/ ktoremi łáſkę ſwą/ y przychylność oycowſką ku tobie pokázuie. LatHar 676, 31, [249], 366, 469; WujNT 437 marg; SkarKaz 552b. Cf »pociecha boska«, »pociecha Ducha Świętego«.

W połączeniach szeregowych (36): PatKaz III 124; MurzHist O3; LubPs Bv marg; Misericordia solet supplicibus et calamitosis occurrere, Nędznym á vtrapionym oſtáteczna pociechá y łáſká s miłoſierdziem złączona. Mącz 74d; RejAp 55v, 102v; BLogoſłáwiony then Pan á Zbáwiciel náſz/ tu nam ná zbáwienie naſze á ná wſzytki pociechy y náuki náſze od Bogá Oycá zeſłány RejPos 121v; Pátrzayże gdy ná cię iáki ſmętek/ fráſunk/ ábo vpadek iáki żáłośćiwy przypádnie/ ſkądże pociechá/ ſkądże nádzyeiá/ ſkądże pewnieyſzy rátunk tobie przypáść może/ iedno s ſłowá á z obietnic Páńſkich. RejPos 167, 101v, 116, 147v, 166, 169v (11); RejZwierc 90v; WujJudConf 84; SkarJedn 356; SkarŻyw A2, ReszPrz 92; LatHar +++v, 96, 235, 247, 288 (11); WujNT 751; Zacna y Bozka rzecz ieſt/ namilſzy bráćia/ zbáwienne czynienie (to ieſt vczynki dobre) poćiechá wielka wiernym/ podporá nádźieie/ obroná wiáry y lekárſtwo grzechu. SkarKaz 350b, 552b.

W przeciwstawieniach: »pomsta (5), (prze)strach(y) (5), smutek (a. smętek) (3), frasunk(i) (3), męka(-i) (2), płacz (2), pogrożka(-i) (2), bieda, bojaźń, boleści, fałeszny żywot, gromienie, groźba, karanie, kłopoty, mizeryje, nędze, pokusy, stłumienie, troski, trwoga, upadek, utrapienia, złe, żałość ... pociecha; cierpieć, dolegać, lękać się, płakać ... pociechę mieć (a. baczyć, a. widzieć); co smęci i trapi ... pociecha« (42): MurzHist K2; MurzNT Luc 16/25; Choć Pan karánye dopuśći zá grzech/ ále iednák pocyechy wiernego nye odeymuie LubPs H3v marg, K5 marg, Z3v; Leop Ps 51 arg, Is 57 arg; BibRadz Is 19 arg; Coż dáley ten Apoſtoł ſwięty po thym płácżu ſwoim o pocieſze ſwoiey powiáda? RejAp 52, 61v, 87, 96v, 117v marg, 121, 159, Ee4; A iżbyś ták rzekł/ á tylkoż tego iż ſie iedno thą nádzyeią będę cieſzył/ á mnie zewſząd przedſię dolega/ á pociechy niſkąd przedſię ná tym ſwiecie nie bacżę? RejPos 138v, 26v, 167, [249]v; GrzegŚm 28; CzechRozm 248v; Iáko mię bárzo troſki moię ſuſzyły/ Ták mię wdźięczné poćiechy twoie chłodźiły. KochPs 142; SkarŻyw 227, 243, 298; GórnTroas 60; GrabowSet C2, C3, F3v; LatHar 202; KołakCath C; KołakSzczęśl A4; WujNT Luc 16/25, 2.Cor 1/5, Yyyyy3; á miáſto poćiechy śleſz á dopuſczaſz ná mię co mię ſmęći á trapi SiebRozmyśl E4v, F; SkarKaz 351a marg, 488b [2 r.].

W tłumaczeniu imienia (1): Bo naprzod imię iemu ći Apoſtołowie [...] tákie dáli Bárnábaſz/ ktore ſamiſz wykładáią: Syn poćiechy: zniego wielką poćiechę kośćiołowi obiecuiąc. SkarŻyw 534.

W charakterystycznych połączeniach: pociechy patrzeć (3), pragnąć (3), słuchać (14), szukać (10), (u)życzyć (3), używać (używający (2); być (zosta(wi)ć) bez pociechy (5); być ku pociesze (8), czynić (4), da(wa)ć (podawać) (4), napisać (napisany) (10); pociechę (o)baczyć (3), objawić, oglądać, opowiadać (opowiedzieć) (6), pokazać, powiadać (powiedać, powiedzieć) (4), sprawować, tracić, ujrzeć, ukazywać, umnożyć, (u)słyszeć (9), zostawić (zostawać) (9); na pociechę czynić (2), prosić (2), (wy)słać (2), zostawić (zostawiony) (2); za pociechę da(wa)ć (2), liczyć (2), mieć (2), zostawić (2); być pociechą (4), opatrzyć (opatrzony) (3); wiedzieć o pociesze; zostać (zostawić) przy pociesze (3); pociecha człowieka (4), grzesznego (2), kościoła (3), ludu (2), ludzi (3), świata (2), wiernego(-ych) (22); pociecha człowieku(-owi) (10), grzesznemu, każdemu (3), kościołowi (4), ludowi, ludziom (3), umarłemu (3), wszystkim (4); pociecha od Boga (Ojca) (2), Pana Boga (8); pociecha nad umarłemi (2); pociecha (na)przeciw(ko) grzechu(-owi) (3), śmierci (4); pociecha o Bogu Ojcu, Panu (2); pociecha w grzechu (2), niebezpieczeństwie (niebezpiecznościach) (4), Panie, trudności(-ach) (3), uściskach (4), upadku(-ach) (4); pociecha częsta (2), druga (12), hojna (3), ina (insza)(3), jakaś (2), każda (9), mała (namniejsza) (3), niejaka (4), niemała (10), nieomylna (6), nowa (2), omylna, osobliwa (osobna) (7), ostateczna (4), ostatnia (5), pewna (6), potrzebniejsza (2), pożądana, prawdziwa (prawa) (7), rozliczna (2), rozmaita (6), spolna (2), świecka (2), ta (10), taka (5), uczyniona (2), wielka (90), wszelaka (11), wszytka (16), żadna (18).

Fraza: »stała się pociecha [komu]« (1): áby ſie wżdy ſtáła też kiedy poćiechá ſmutney á pożądliwey duſſy moiey. RejPs 211v.
Zwroty: »pociechę(-y) brać (a. bierać), wziąć (a. przyjąć)« [w tym: z kogo, z czego (11), skąd (2)] = reportare salutium Mącz [szyk zmienny] (18:17): MurzNT 96, 176; Záwżdy w wyelkośći trapyenya mego ſerdecżnego/ Byerałem hoyne pocyechy od Páná moyego LubPs V3v, R6v; KrowObr 159v; RejWiz 131; Mącz 400a; RejAp [15]v; Ale on táko zaſmucony był/ iże żadney poćiechy wźiąć nie mogł/ ále vſtáwicżnie wzdychał á płákał. HistRzym 4v; RejPos 141, 223v [2 r.], 256v, 285v, 298v; RejZwierc 198v, [203]v, 263, 263v; CzechRozm 24v, 111v, 112; KarnNap E4; SkarŻyw 167, 227, 244, 349, 581; ty wdźięczna lutni/ Skąd poćiechę w ſwych troſkach biorą ludzie ſmutni KochTr 14; ArtKanc A18v; KochFrag 53; WujNT 121, 635; biórąc od ćiebie poćiechę y vzdrowienié/ á ia przedśię leżę w boleśćiách obléwáiąc łzámi pośćiél moię SiebRozmyśl F; SkarKaz 203b.

»pociechą cieszyć (się) (a. pocieszyć), pocieszon (a. ucieszony)« = consolatione consolari PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (9:2): RejAp 45v; RejPos 27v, 126, 267v; GrzegŚm 12; BiałKaz B2; BudNT 2.Cor 7/6; CzechRozm 96v; LatHar 636; WujNT 2.Cor 7/7; á poddawáiąc to wſzytko pod wolą iego świętą/ ſkromnie to [choroby i frasunki] W.K.M. znośiłá: zá co téż Wáſzę K.M. Pan Bóg możnie wyrywáiąc/ wielkiémi záśię poćiechámi ćieſzył. SiebRozmyśl [A2]v.

»czekać (a. oczekawać, a. oczekiwać, a. doczekać (się)), oczekawający (a. oczekiwający) pociechy« = exspectans consolationem Vulg [szyk zmienny] (12:3): OpecŻyw 30; RejPs 191v; LubPs bb3; Tám gdzye iuż będą wiecżnie w żáłoſciach nárzekáć/ W wiecżnych mękach pociechy iuż żadney nie cżekáć. RejWiz 178; RejPos 55v, 128, 145; á nędzna muchá [tj. człowiek ubogi] [...]/ vtráćiwſzy wizytko/ uie [!] docżekawſzy ſie żadney pociechy w vpádku ſwoim/ idzie [z sądu] [...] do domu ręce záłomiwſzy. RejZwierc 189; SkarŻyw 114 [2 r.], 115; MWilkHist I; WujNT Luc 2/25; Támże duſzá naświętſza/ do piekłá sſtąpiłá/ By oné święte oyce/ z mąk ich wybáwiłá: Którzy onéy poćiechy/ ták dawno czekáli/ A tám w onych ćiemnośćiách/ do niego wołáli SiebRozmyśl I; SkarKaz 273b.

»pociechę czuć« [szyk zmienny] (4): MurzHist O3; Niech ſye hárdźi śmieią/ ia twych praw nie odſtępuię/ Ia twé wieczné ſądy pomnię/ z kąd poćiechę czuię. KochPs 181; SkarŻyw 369; ZawJeft 20.

»pociechę(-y) da(wa)ć (a. podać, a. oddawać), darować; pociecha jest (od)dana« = consolari Vulg; reddere consolationem PolAnt [szyk zmienny] (18:1;2): PowUrb + [2 r.]; Bos obieczał iże po vkorzeniu vdręczenia daſz pociechę grzeſznemu. WróbŻołt oo5v; daná im ieſth pociechá á pewna obietnicá/ iż nigdy nádzieiá ich á zapłátá ich im omylna być nie może RejAp 61v, BB2v, 98; A tu dał przykład á pociechę káżdemu Krześćiáńſkiemu cżłowiekowi/ ktory ſie sſtánie tym ſynacżkiem Bożym/ á národzi ſie znowu w imię iego z wody á z Duchá s. RejPos 20, 27v, 110, 127, 193; BielSat G3v; Tám tedy Páſterze máią poćiechy niemocnym dáwáć/ w wierze ich pośiláiąc y przypráwuiąc náuką/ iákoby Szátáńſkie pokuſy mogli zwyćiężyć. WujJudConf 199v; BudBib Is 57/18; BielSen 17; GrabowSet G3v; LatHar 96, 235, 651; KołakCath C; SiebRozmyśl B.

»pociechy dostępić« (3): RejPos 142v; WujJudConf 84; Pożądáney poćiechy táki nie doſtąpi/ Iedno w żáłośći zniknie/ á do piekłá zſtápi [!] KołakSzczęśl A4.

»pociechę(-y) mie(wa)ć« [w tym: z kogo, z czego (13), skąd (3)] = consolationem habere PolAnt, Vulg; allevari, firui recordatione, recreari, sustentari Mącz; consolari PolAnt; solacium habere Vulg [szyk zmienny] (51): BierEz G4v; OpecŻyw 30; MurzNT Luc 6/24; A ták tu będzyeſz miał oſobliwą pociechę s tych wſzytkich wyzſzey wypiſánych Pſalmow LubPs Xv; KrowObr 48; Moizeſz vcżynił tę modlitwę máluczko co przed ſmierćią/ áby lud miał poćiechę w thák wielkich trudnoſćiách ktore miał ná ſię. BibRadz I 316b marg, Sap 3/18; Mącz 137d, 190b, 448c; wierny áby pociechę miał z obyetnic Páńſkich/ iż áni vmrze áni ſądzon będzye RejAp 121, BB4v, 47, 119v; RejPos 81v, 113v, 221v, 256, 258 (8); BiałKat 98v; HistLan F4v; BudBib 2.Mach 7/6; BiałKaz B2, B3v, Cv; BudNT Phil 1/7; CzechRozm 136, 186; KarnNap E3v; SkarJedn 356; SkarŻyw 184; WerKaz 291, 292; WisznTr 26; ArtKanc M11; WujNT Luc 6/24, 16/25, s. 263 [2 r.], 435, Philem 7, Hebr 6/18; SiebRozmyśl H4; SkarKaz 2a, 384b, 488b [2 r.], 550b; Lecz znam práwie ſzczęśliwym/ kto poćiechy ſwoie W tobie ſámym ma Pánie/ prożen inſzych rzeczy SzarzRyt C3v.

»nadziewać (a. spodziewać) się pociechy; pociecha nadzieje« (2;1): RejPos 147v; Com ſię tedy nádźiéwał poćiechy od ćiebie/ To ćię ſam ćieſzyć muſzę/ zápomniawſzy śiebie. KochFr 68; PowodPr 63.

»pociechę obiecować; obiecana pociecha; obietnica pociechy« [szyk zmienny] (6;3;1): Leop Is 57 arg; BibRadz Is 19 arg; obiecuie záſię pociechę wiernym ſwoim/ iż im chce záſię zeſłáć wierne náucżyciele ſwoie ku pocieſze ich w onym obłądzeniu ich. RejAp BB3, 87, 98; RejPos 27v, 273; SkarŻyw 534; WujNT Ioann 16 arg; Płáczącym obiecána poćiechá. SkarKaz 638b.

»odnieść pociechę« [w tym: z czego (2)] [szyk zmienny] (11): RejPos 76 [2 r.]; RejZwierc 200; Poydę do iey kośćiołá á będę pośćił/ dni cżterdzieśći/ áza iáką poćiechę odnioſę. SkarŻyw 172, A4v, 62, 98, 319, 584; LatHar 349; WujNT 214.

»pociechą(-ami) posilać, utwirdzić; pociechy umacniać mają [przeciwko czemu]« (1:1;1): RejPos 126; chreśćyáńſkym cżłowiekiem będąc/ maſz ſwe oſobne poćiechy/ ktore ćię vmácżńiáć máią/ przećiwko ſtráſliwey śmierći. BiałKaz Cv; żeby mogł w vćiſkach wytchnąć/ á mocniey ſię nieprzyiaćiołom ſwoim ſtáwić/ rozmáitą go záwżdy poćiechą pośiláć racży. SkarJedn 313.

»pociechę(-y) przynosić (a. przynieść); pociechy przyniesione« [szyk zmienny] (5:1): Ktore rzecży wſzytki wielką pociechę Każdemu cżłowiekowi wiernego ſercá/ przynoſzą LubPs Hv; KwiatKsiąż P4v; iż vbodzy á proſtacżkowie poználi á opowiedáią Ewányelią/ to ieſt/ ty nowe poſelſtwá á ty nowe pociechy z Máyeſtatu niebieſkiego od niego przynieſione. RejPos 305v, 273; WujNT Yyyyy3; SkarKaz 576a.

»pociechą smutku ulżyć« (1): Solatio aliquo luctum fratris levare, Nieyáką pociechą ſmutku brackiego vlżyć. Mącz 400a.

»(z)naleźć (a. najdować) pociechę(-y)« [szyk zmienny] (15): RejPs 186; RejAp AA6, 146v; iż záwżdy naydziemy nie omylną pociechę ſwoię we wſzytkich ſmętkoch náſzych/ gdy záwołamy w imię iego do Bogá Oycá ſwego niebieſkiego. RejPos 220v, 117, 177v, 244v, 245 [2 r.]; RejPosRozpr c4; Y ná puſczey poćiechy nienaydźie ktoſie domá nie záprzy ſámego ſiebie. CzechRozm 230v marg, 230v, **v, **2v; SkarŻyw A4.

Wyrażenia: bibl. »Bog, Pan, Ociec wszel(a)kiej pociechy« = Deus totius consolationis Vulg (5:1:1): któryś ieſt Oćiec miłoſierdzia/ y Bog wſzelákiey poćiechy y prawdy KrowObr 2v, 98, 203v; SkarJedn 313; LatHar 84, 92; WujNT 2.Cor 1/3.

»pociecha boska (a. boża), Pana, Pańska« [szyk 4:2] (3:2:1): BielKron 329v; Pocyechá Páńſka ábychmy ſie nie lękáli. RejPos 51 marg, 319, 338v; CzechRozm 96v; LatHar 637.

»pociecha Ducha Świętego« [szyk 2:1] (3): Ták tedy kośćioł po wſzytkiey Iudſkiey źiemi y Gálileiey y Sámáriey miał pokoy/ y budował ſię chodząc w boiáźni Páńſkiey/ á poćiechą Duchá świętego był nápełniony [consolatione sancti Spiritus replebatur]. WujNT Act 9/31, Ioann 16 arg, s. 435.

»pociecha w frasunku, w smętku itp.; pociecha [komu] utrapionemu, smętnemu itp.; pociecha smętnego (a. smutnego), płaczliwego; pociecha trosk; pociecha z płaczu; pociecha u zasmęconego« [szyk 20:8] (15;7;3;1;1;1): BierEz G4v; DiarDop 105; LubPs O3, V3v, cc4; Mącz 74d; RejAp 47; RejPos 220v [2 r.]; GrzegŚm 10; CzechRozm 96v; Toć ieſt poćiechá mych tróſk/ y wzdychánia/ Czekam ia przedśię twégo ſmiłowánia KochPs 208; Dziećinne iego igránie y poćiechá w płácżu niebyłá inſza okrom Kśiążek. SkarŻyw 200, A2, 15 marg, 196 marg, 298; KochTr 14; ReszList 143; Płácż ieſt iákaś poćiechá v záſmęconego/ Lzámi ſie ſerce tuli w vtrapieniu iego. WisznTr 10; ArtKanc A11; LatHar 264, 578; SiebRozmyśl B; Bo wielka ſmutnemu poćiechá/ gdy mu kto ſmutku y płákánia pomaga. SkarKaz 385b; O poćiechách w kłopotách tego żywotá. SkarKaz 550a, 45a, 386b.

»nadobna, wdzięczna, piękna, miła, nasłodsza pociecha« [w tym: nadobna a wdzięczna (1)] [szyk 14:3] (8:6:2:1:1): NAdobna pocyechá wiernym náprzećiw popędliwośći ludzi złośćiwych LubPs I4, K2 marg, O2v marg, O6, Pv marg, R2 marg (12); RejPos 207v marg, [323]v; RejZwierc 90v; KochPs 142; KołakCath C4v.

»pociech(y) (pełne) słowa« (3): RejPos 269v; á tám vſłyſzeć mogli ony łáſkáwe á wſzech pociech pełne ſłowá twoye: Podźcieſz błogoſłáwyeni Oycá moiego do kroleſtwá wam wiecżnie zgotowánego. RejPosWstaw 22v; KołakSzczęśl B4v.

»wnętrzna pociecha« [szyk 3:1] (4): WróbŻołt Y4v; GrzegŚm 29; Ták wnętrzna poćiechá y miłość Boſka/ lekką iey cżyniłá zwierzchną niemoc. SkarŻyw 582; LatHar 260.

Szeregi: »pociecha, (i) lekarstwo (a. leczenie)« [szyk 2:1] (3): BiałKaz B3v; SiebRozmyśl K; Toć oſtátnia poćiechá y lekárſtwo náſze/ prawdą ſłowá Páńſkiego Ile rátowáć PowodPr 85. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»łaska i pociecha« (1): Ożywiłeś mie i wywiodłeś mie z głębokoſci ziemie (koment) Ożywiłeś [Ps 70/20], czuſz łaską y wnętrzną pociechą. WróbŻołt Y4v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»miłosierdzie i pociecha« (5): Ieſt mi tego Pan Bog wſzechmogący/ [...] y Oćiec wſzego miłoſierdzia y poćiechy/ dobry ſzwiádek w ſercu moim/ iż [...] KrowObr 98, 2v; SkarJedn 313; LatHar 84, 92. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»nadzieja (a. woń nadzieje) a ((a)ni, i) pociecha« = spes nec solacium PolAnt [szyk 9:8] (17): Leop 4.Esdr 5 arg; BibRadz Sap 3/18; Poyrzyſz tám gdźie ieno chceſz iuż prze náſze grzechy/ Zadney nadźieie niemáſz/ ni żadney poćiechy. Prot D; RejAp 77v, 117; RejPos 20, 48v, 163v, 212, 222, 245, 256; A cnotliwy lepak á rozumem zápomożony/ y w dobrey nádziei/ y w pocieſze od Bogá/ od rozumu/ y od przyiacioł/ y w poććiwey ſławie poſtánowiony iuż z weſelſzą myſlą vżywa tego tho co mu z dopuſzcżenia Páńſkiego od nieſzcżęſcia przypada. RejZwierc 152; CzechEp 153; OrzJan 36; SkarKaz 83a, 350b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pociecha i namowa« [szyk 2:1] (3): MurzHist T2v; Zywot S. Blezylle wdowy: ábo rácżey poćiechá y namowa do rodzicow w śmierći dziatek ſmęcących ſię/ vcżyniona SkarŻyw 195; SkarKaz 548b.

»napominanie (a. napomnienie, a. upominanie) abo (i) pociecha« [szyk 6:1] (7): MurzHist P4; A wſzákoż tu ieſt vpominánie nadobne y hoyna pociechá wiernym/ iż chociaſz w troſkach ſwoich iákokolwyek vćiśnyeni będą/ á wſzákoż Pan nigdy zániecháć ich nie racży w onych ſmutkoch á kłopociech ich LubPs Iv, K; WujNT 623 marg [3 r.], Hebr 12/5. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»nauka a (i, albo) pociecha« [szyk 15:11] (26): vsłyſzęmy tu niektoré [rozmowy] co pożytecznieiſzé/ dlá nauki Chrześcjanow wſzyſtkich/ a pociechy oſobliwyi tych ktorzy pana Chriſtuſa ſtále wyznáwaią MurzHist E4; LubPs R4v, Z2; KrowObr 159v; Iáko Prorok vpomina fmutne mátki dzyatek tych/ áby ſie nie fráſowáły. Nam dawáiąc náukę á pociechę/ iż káżdy wierny ieſt w opiece á w pilney ſtraży iego. RejPos 27v 45v marg, 48, 125, 131v, [137] (12); BiałKat a2; HistLan F4v; RejPosWstaw 41v; SkarŻyw 581; O wſzytkim trudno teraz mówić/ ále potrzebnieyſze náuki y poćiechy weźmiem. SkarKaz 203b, 240b, 244, 385, 416b, 576b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»pociecha, (i, a, ani) obietnica« [szyk 17:10] (27): ZAprawdę wdzyęcżnych obietnic/ á wielkiey pociechy pełno ieſt w tym to Pſalmie LubPs V v, Cv marg, G marg, Z3, ccv marg; RejAp BB4, 45v, 61v, 70, 87v, 119v; RejPos 128, 138v, 141, 201v, 277 (11); Prawdźiwą obiethnicę y poćiechę wiernym ſwym Kryſtus oznaymia/ żywot wiecżny GrzegŚm 6, 5, 9, 39; gdyż oprocż tych trzech námienionych cżęści [ksiąg Mojżeszowych]/ náyduie ſie cżwarta [...]: Hiſtorya mowię ábo ono porządne opiſánie [...] cżłowieká y vpadku iego/ obietnic y poćiech Bożych ktorymi ćieſzył przodki náſze CzechRozm 96v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»pociecha, (i) obrona« [szyk 8:4] (12): KrowObr 69, 109v; RejAp 119v; RejZwierc 173v; CzechRozm 185, 248v; á iżbyś też prezeń [!] Pánu Bogu przyiaćielem zoſtał/ ábyś nábył pewney poćiechy we wſzyſtkich pokuſách/ y obronj we wſzytkich złych przygodách KarnNap D3; V páná ma poćiechy ſzukáć/ y obrony/ Kto niechce być w nádźiei ſwoiéy omylony. KochPs 195; SkarŻyw 572; LatHar 31, 237, 641; [Zlaſky Boze [!] nam [wieczne słowo] dano/ Do pocechy/ y obrony Krofej K4]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»pociecha i (a) ochłoda« [szyk 3:2] (5): rozmaitość lekcyi poćieche a ochłodę im przinieśie/ abowiem nowa lekczya vprzikrzenie ſtarey oddali. KwiatKsiąż P4v; Mącz 190b, 448c; SkarŻyw A4v, 384b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pociecha i (a) opatrzność« [szyk 1:1] (2): á záwżdy ſowito ſie okázowáły nád nim pociechy y opátrznośći iego. RejPos Ooo2, Ooo4.

»pociecha a otucha« (1): A tu obácż ieſliże thu tobye máłe pociechy á máłe otuchy s tey pirwſzey náuki á ſpráwy tego cżłowieká ſwiętego okázáć ſie mogą RejPos 297.

»pociecha i pobudka (a. pobudzenie)« [szyk 1:1] (2): GlabGad A2v; Ieden [tj. św. Atanazyjusz] był barzo łaſkawy/ á drugy [tj. św. Niceta] trochę ſurowſzy: ieden ná gromienie niedbałych y wyſtępnych/ á drugy ná poćiechę y pobudkę boiázliwych y ſtroſkanych/ ſwych darow vżywał. SkarŻyw 298. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pociecha i podpora« (1): Pánno iedennaśćie lat/ po w niebo wſtąpieniu Syna twego/ ná poćiechę y podporę wiernych Páńſkich w śmiertelnym żywoćie mądrze zoſtáwiona/ modl ſię zá námi. LatHar 504. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pokoj i pociecha« (1): wymawia Zydom że ſie vrągáli z Kryſtá/ y opowiáda im ſtłumienie/ á tym co ſie náwrocą pokoy y poćiechę o biecuie [!] Leop Is 57 arg. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pomoc i pociecha; pomoc z pociechą« [szyk 7:3] (9;1): KrowObr 62v; BielKron 329v; Bo gdy ſię ná puſte mieyſcá vdał Pan Iezus/ zá morze Tyberyádſkie/ lud wielki przez pięć tyśięcy/ ſzukáiąc poćiechy y pomocy w chorobach: wyprawił fię zá nim SkarŻyw 384; A niech pomoc kwitnie twa z poćiechą we mnie. GrabowSet C3; LatHar 469, 633; WujNT Zzzzz4v; SkarKaz 273b, 611b, 633a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

»pociecha i (ani) posilenie« [szyk 1:1] (2): KarnNap D4; A ktemu iż iego Bozka náturá y śiłá/ ták ſię w nim [w Chrystusie] byłá vtáiłá/ [...] że od niey żadnego pośilenia/ áni poćiechy náturá człowiecza nie bráłá WujNT 121.

»przestroga i pociecha« (2): Przeſtrogi y poćiechy/ dla tych oſobliwie położone/ ktorzy cżęſto naświętſzego Sákrámentu Ciáłá y Krwie Páńſkiey vżywáią. LatHar 244, Aaa6v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pocieeha i radość« [szyk 1:1] (2): LubPs M; Bo rádość mamy wielką y poćiechę w miłośći twey/ iż wnętrznośći świętych ochłodzone przez ćię bráćie. BudNT Philem 7. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pociechy, rady« (1): Kśiążętá przećiw mnie mówią/ á ia ſłowá twoie Rozbierám: to ſą poćiechy/ to ſą rády moię. KochPs 180. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»pociecha i ratunek« [szyk 2:1] (3): NiemObr 30, 45; Pokuſámi tedy y fráſunkámi ſtreſktány/ z tey ſwiątośći poćiechy ſzukay y rátunku/ od Páná w niey rzecżywiśćie będącego. LatHar 202. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»ufność, pociecha« (1): Ewangelia przynośi vfność y boiazń/ poćiechę y przeſtrách. WujNT Yyyyy3.

»pociecha a utwirdzenie (a. potwirdzenie)« (6): A ia ieſzcże ktemu ku pocieſze á ku vtwirdzeniu nádzyeie káżdego/ poſlę im Duchá ſwiętego RejPos [136]v, 34v, 156, 165, 256v, 285v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»wesele i pociecha« (1): Abowiem weſele wielkie miałem y poćiechę [gaudium ... et consolationem] z miłośći twey bráćie/ iż wnętrznośći świętych ſą przez ćię ochłodzone. WujNT Philem 7.

»pociecha i wybawienie« (1): iuż pewnie będzieſz iſt/ nie zmieniſzli wiáry á nádzieie o tym Pánu ſwoim/ káżdey pociechy y wybáwienia ſwego/ w nawiętſzych niebeſpiecżnoſciach ſwoich. RejZwierc 200v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»pociecha a wystrzeżenie« (1): ku pocieſze á ku wyſtrzeżeniu náſzemu Ian s. w xvij. położeniu kſiąg ſwoich to nadobnie nápiſał RejPos [137]v.

»pociecha i zbudowanie« (1): Co iż ná chwałę y ná dziękowánie Pánu Bogu/ á przy tym ná ſwą y ná innych wiernych poćiechę y zbudowánie czynili [...] WujNT 615.

Wyrażenia przyimkowe: »bez pociech(y)« [w tym: czyja (1)] (7): ſkroćił ſobie żywotá/ onemi nieznośnemi fráſunki/ bez żadney pociechy/ y doſtánia wielkiey korzyśći GórnDworz Dd4v; RejPos 26v; wiem błogoſłáwiona Pánno/ iſz od ćiebie nikt bez poćiechy nieodchodzi/ tyś ſamá ieſt obroną náſzą v Syná twego. SkarŻyw 173; CzechEp 153; ReszList 187; LatHar 641; SkarKaz 422a.

»dla pociechy« [w tym: czyjej (8)] (9): MurzHist E4; RejPos 45v marg, 75v; BiałKat a2; LatHar 248; dáie drugą więtſzą [...] przyczynę błogoſłáwieńſtwá/ dla poćiechy wſzytkich wiernych ſwoich WujNT s. 242, 623 marg [2 r.]; SkarKaz 381b.

»k(u) pociesze(-cham)« [w tym: komu (15), czyjej (50)] (86): PatKaz III 124; GlabGad A2v; RejPs 77; MurzHist K2; KrowObr 13v, 48 marg, 171; Leop 4.Esdr 5 arg; RejAp BB3; A żaden nie powitał áni ná niebie áni ná zyemi/ ktoryby był w tym vpádłego cżłowieká rátowáć mogł/ by był nye ten IEZVS/ á nie ten błogoſłáwiony Zbáwiciel/ ktory ſie thu nam zyáwił ku więtſzey á więtſzey pocieſze náſzey. RejPos 34, 34v, 41, 44v, 45, 48 (57); GrzegŚm 51; WujJudConf 220v; CzechRozm 24, 43v, 96v, 185, 248v; KarnNap D4, E4v; SkarŻyw 196, 538, 572; NiemObr 30; Rácż sſtępić z niebios ſwych/ k poćieſze płácżliwych ArtKanc A11, N10; Rożnych twych dárow/ licżbá nieſkońcżona/ Mnie/ ku pociecham/ cżęſto pozwolona GrabowSet O4; OrzJan 36; Wſzákże ábyſmy wiernym ku ich poćieſze iákąkolwiek pomoc dáli: rozdzielemy te kśięgi ná pięć częśći. WujNT 837; SiebRozmyśl K; SkarKaz 611b.

»na pociechę(-y)« [w tym: komu (2), czyją (12)] (14): Iż to ieſt prawdziwy Prorok/ ktory przyſzedł ná pociechę ſwiátá tego. RejPos 83, 110, 121v, 125, 305; RejZwierc 199; SkarŻyw 4, 75, 298, 319; NiemObr 81; LatHar 504; WujNT 615, Apoc 11 arg.

»za pociechę« [w tym: komu (1), czyją (1)] (5): Ieſli złoto/ ſrebro/ ábo bogáctwo/ chciał byś mieć zá pociechę/ opuśćiwſzy Páná? RejPos 138v, 119, 234; Tym ći Pan Martę ćieſzy/ co chce áby było zá poćiechę nam wſzyſtkim. BiałKaz D2; SkarŻyw 517.

»z pociechami(-ą)« [w tym: czyimi(-ją) (3)] (12): RejPs 50; LubPs Y3v marg; z iákiemi pociechámi wielkiemi cżeka [dusza człowieka wiernego] oney obietnice Páná ſwego RejPos 128, 138, 223v, 258, 275v; RejZwierc 199; ták iż żewſząd [!] zrozmáitymi przygodámi y chorobámi do niego ludzie ſzli: á káżdy z poćiechą odchodząc/ tym go więcey ſławnym po wſzytkim świećie cżynił. SkarŻyw 29; WerKaz 294; GrabowSet D; LatHar 489.

Personifikacja, tu: osoba dramatu (3): Perſony rozmawáiące. [...] Pociechá BielKom G, nlb 8.

Szereg: »Pociecha, to jest Consolatio« (1): Pociechá to ieſt conſolatio. BielKom G5v.

W przen (37): RejPs 174v; Bo to czuię/ iſz śię żádná pociecha vmysłu moiego chfyćić niemoże MurzHist F4v; Ale trudno w ty rzecży vgodzić/ Gdy pociechá nie chce myſli chłodzić BielKom G; A oni wnet z ochotą yedli do ſytośći/ Y byli nápełnyeni w oney ſwey żądośći/ Acż chutliwe ſerce ich ſnadź yeſzcże prágnęło/ Aby w żądzy łákomey pocyechę ſwą wzyęło. LubPs R6v; RejPos 162v marg, 267v, 342; GrzegŚm 39; KarnNap E4; KochPs 142; wtey trwodze cżuię [!] poćiechę duſzá moiá. SkarŻyw 369; Z káżdégo kątá żáłość człowieká vymuie/ A ſerce ſwey poćiechy dármo vpátruie. KochTr 9; Serce [...] Cżuło że tá poćiechá głęboko tonęłá WisznTr 10; LatHar 248, 671; SkarKaz 350b.
Wyrażenia: »pociecha duchowna (a. duszna), na duszy, duszy« [szyk 10:3] (9:2:2): OpecŻyw 30; RejPs 211v; CzechRozm 19v; KarnNap C3v; SkarJedn 356; płácżem ſie vſtáwicżnym y wzdychánim ſerdecżnym trapił/ aſz do duchowney ſię poćiechy ná koniec do ſług Bożych vćiekł SkarŻyw 14, 26, 167; NiemObr 27; LatHar 661; Trwogá prziydzie ná trwogę/ y nowiná ná nowinę. Y będą ſzukáć widzenia (ábo poćiechy duſzney) od Proroká ábo Káznodzieie PowodPr [86]; wielkie y pożytecżne drzewo rośćie/ niewymowney poćiechy ná duſzy/ y nádźieie w niebie SkarKaz 83a, 422a.

»pociecha oku« (1): Teraz tá ſámá [Poliksena] z wſzytkich zoſtáłá przy boku/ Towárzyſzká nieſczęśćia/ á poćiechá oku. GórnTroas 63.

»pociecha w sercu, serca, sercu, serdeczna« (2:1:1:1) WróbŻołt 4/7; Allevor cum loquor tecum absens, Mam poćiechę y ochłodę ſercu memu gdy twoy liſt álbo xięgi czitam. Mącz 190b; A iákoż tu nie mieć pociechy w ſercu ſwoim? RejPos Ooo3; CzechEp 60; iednák/ dla twoiey cżći wiecżney/ Zmień wzgárdę/ á życż poćiechy ferdecżney GrabowSet V.

»pociecha sumnienia, w sumnieniu« [szyk 4:1] (4:1): Gdzieſz tu poćiechá ſumnienia s tey náuki SarnUzn H6v; CzechRozm 136, 186, 253; SkarŻyw A4.

Przen: Ten lub to, co dostarcza pociechy (25):

pociecha komu (1): Ci ſámi ſą pomocnicy moi w kroleſtwie Bożym: ktorzy mnie byli poćiechą. WujNT Col 4/11.

pociecha naprzeciwko komu (3): KrowObr 109v [2 r.], 113 cf W połączeniach szeregowych.

W połączeniach szeregowych (3): Izali Pan Kryſtus/ álbo ktory iego Apoſtoł/ drwá pokoſztzone/ lekárſtwem zbáwiennym/ duſz odkupienim/ poćiechą y obroną/ náprzećiwko duſznym nieprzyiaćielom/ y oſtrym zaſtrzáłom/ názywał? KrowObr 109v, 109v, 113.

a) O Bogu, Chrystusie (15):

pociecha komu w czym (1): Bądź nam/ Pánie/ w wypráwie pomocą/ w drodze poćiechą/ w vpaleniu ochłodą/ we dżdżu y źimnie przykryćiem/ w vtrudzeniu rátunkiem/ w przećiwnośći obroną/ w pośliźnieniu podporą/ w tonieniu portem LatHar 633.

pociecha w czym (2): Tyś ieſt moiá poćiechá w káżdéy méy trudnośći: Tyś nádźieiá od moiéy napiérwſzéy młodośći. KochPs 103. Cf pociecha komu w czym.

pociecha czyja [w tym: pron poss (6), G sb (3), ai poss (1)] (10): RejPos 327; ſtał śię Pan Chryſtus z martwywſtániem ſwym/ naſzą poćiechą: iż to śmiertelne ćiáło náſzé z prochu y z źieme [!] ma być w zbudzoné. BiałKat 96; KochPs 103; Oćiec moy y mátka moiá opuśćili mię/ przyimi mię/ Oycże oſieroćiáłych/ y poćiecho zmordowánych. SkarŻyw 151; ArtKanc D9v; LatHar 25; WujNT Bbbbbb; SiebRozmyśl C2v; SkarKaz 45b. Cf »strapionych pociecha«.

W połączeniach szeregowych (4): KrowObr 109v; Otoż iuż maſz Doktora/ otoż iuż maſz lekárzá/ otoż maſz nieomylną pociechę ſwoię/ otoż maſz drogę nie tułáiąc ſie po leſiech/ po cudzych kráinach RejPos 327; LatHar 25, 633.

Zwrot: »na pociechę czekać; oczekiwana pociecha« (2;1): SkarŻyw 113; Iżeby tu ná świećie ták ſczęśliwi byli/ Zeby nie vmiéráli/ áżby oglądáli Tę poćiechę/ ná którą od wieków czekáli. SiebRozmyśl F4v, Gv.
Wyrażenie: »strapionych pociecha« (1): Ták Oyce [!] dobry/ wzrok/ wſtydem zniżony/ [...] do ćiebie podawam/ Bo ćię/ ſtrapionych poćiechą/ wyznawam. GrabowSet Nv.
Szereg: »pociecha, nadzieja« (1): KochPs 103 cf pociecha w czym.
b) O Matce Boskiej i świętych [czyja – G sb (4), pron poss (2)] (6): O ſſtzęſliwa Iádwigo poćiecho vbogich KrowObr 174v, 171v; SiebRozmyśl K4 [2 r.].

W połączeniach szeregowych (2): LatHar 487; Święty Ephrem zowie ią [Pannę Maryję] iedyną nádzieią roſpaczáiących/ pomocą opuſzczonych/ portem vtrapionych/ poćiechą świátá/ wybáwićielką y odkupićielką więzniow y wſzytkich po Bodze zbáwienim. WujNT 397.

2. Radość, szczęście (zwykle natury religijnej); satysfakcja, przyjemność; też: nagroda, pożytek, sukces, dobro; zbawienie wieczne; gaudium, gratia, laetitia Vulg (926): BielŻyw 53; RejPs 179; MurzNT 78v; GliczKsiąż Ov; [Pan] Dobrocyą ſwą hoyne im [wiernym] pocyechy przypráwi/ Odpuśćiwſſy im grzechy/ łáſkáwye ye zbáwi. LubPs ffv, G3v marg, S2 marg [2 r.], S3v marg, cc4v, dd6 marg; RejWiz 71v, 194v; GórnDworz Bb4v, Dd3, Mm2; Iáka pociechá gdi Pan z marthwych wſtał. RejPos [108]v marg, [36]v, 140, 298v, 320v, 325; GrzegŚm 10; Boć też pociechá ieſt wiele pieniędzy názbieráć/ iedno iż wiele kſtałtow do tego ználeść ſie może y poććiwych y niepoććiwych. RejZwierc 114, 114 [2 r.], 114v [3 r.], 115 [2 r.], 176v, Bbb, Bbbv; MycPrz I A2v; Strum H4v; wſzyſcy tey poćiechy prágnęli/ áby były potomſtwá z onego małżeńſtwá oglądáli. BiałKaz I4v; SkarŻyw 13, 63, 355, 595; KochTr 6, 23; NiemObr 14, 79; Day im wdźięczné potomſtwo/ áby vćieſzyli/ Swé rodźicé y ſámi vczeſzniki byli Tychże poćiech KochEpit A4; KochMRot A4; KochPieś 42; GórnTroas 21; GrabowSet C3, S4v, X; LatHar 64, 204, 240 marg, 270, 288 (8); WysKaz 2; SiebRozmyśl [A4]v, G, K2, K2v, K3v; PowodPr 82; SkarKaz )(3, 487b; Inſzé poćiechy wſzytkié/ y wyſtáwné mowy/ Którémi wybiiáią rádo troſki z głowy/ Rády/ vćiechy/ pioſnki/ á ſtuczné przyſády/ Fráſzki to ſą GosłCast 42; PaxLiz D4v; KlonFlis Bv.

pociecha czego [= z czego] (5): BiałKaz Kv; Drugdy poćiechę małżeńſtwá/ vrodę onego młodzieńcá/ zá ktorego byłá zmowioná/ kochánie ćieleſne/ vbiory y chwałę świecką ná myſl przywodził. SkarŻyw 14, 63; SkarKaz )(3v; SkarKazSej 677b.

pociecha czego [= w życiu lub jego okresie] (6): MurzHist O3; álbo thákże źimie ná nadobnym á roſkoſznym łożecżku ſwoim/ iż ſie rozmowiſz z onemi ſtáremi Mędrcy/ z onemi rozlicżnemi Philozophy/ s kthorych naydzieſz wielkie pociechy ſtárośći ſwoiey RejZwierc 172v. Cf »pociecha żywota«.

pociecha czego [= za co] (3): ſą obleceni w ſtoly białe to ieſt w onę zapłátę y w onę pociechę wiáry y niewinnośći ſwoiey RejAp 48, 40v; SkarKaz )(3v.

pociecha od kogo (3): RejPs 156; Sláchetnemu Pánu Lukaſzowi Włodkowi/ Komornikowi Ziemſkiemu Chełmſkiemu. rć. Iozeph Wereſzcżyńſki z Wereſzcżyná/ z przeyźrzenia Páńſkiego Opát Siećiechowſki/ wſzelákich poćiech od Páná Bogá życży. WerGośc 203; PaxLiz A2.

pociecha u kogo (6): A im więthſze przeſládowánie ná nas przypadáć będzie/ tym ſie v niego hoynieyſza będzie mnożyłá pociechá náſzá. RejPos 50, [36]v, 111v; SiebRozmyśl Bv. Cf »mała to, z tego pociecha«.

pociecha z kogo, z czego (50): FalZioł V 44v; RejPos 24v, 218v marg; SkarJedn 367; y vkazał mu chwałę niebieſkiey rádośći y zapłáty/ y poćiechę z towárzyſtwá oycow świętych. SkarŻyw 598; LatHar 421; SkarKaz 205b marg, 384b marg. Cf Frazy, Zwroty.

pociecha komu (83): O wielká pociecha rodzitzom/ mietz s ſobą w rodzie takoweé dzieciątko OpecŻyw 32; LubPs B4v marg, G3 marg, V2 marg, X6 marg; RejAp BB5v, 37, 96; Iáka ma być ſpráwá ſądu Pánſkiego/ á iáka ſie tám pocyechá dobrym á pomſtá złym okázowáć będzye. RejPos 4v marg, 5v, 14v, 15v, 20v, 50 (12); GrzegŚm 29; SkarŻyw 140; Tu obacz kazdi iaka tam bela ſlawa Krolowi/ iaka pociecha poddanem PaprUp C2; WujNT 262, 610. Cf »mała to pociecha«, »pociecha się zstała«, »ku pociesze«, »na pociechę«, »z pociechą«, W przen »pociecha duszy«.

pociecha za co (20): Nadobna pociechá wiernemu zá ſkátecżne [!] wythrwánie w vćiſku dla roſkazánia Pánſkyego. LubPs G3 marg; Bo thu iuż naydzie káżdy y pogroſki pewne zá przeſtępki ſwoie/ y pociechy nieomylne zá ſtałośći ſwoie. RejAp BBv, 23, 47, 61v, 94, 96, 96v; RejPos A4v [2 r.], A5v, 5v, 8 marg, 69v marg (9); BiałKat 63v; RejZwierc 263v; SkarKazSej 668a.

pociecha nad kim, nad czym [= z kogo, z czego] (10): y owſſem daż mi vznáć nád niemi táką poćiechę iákiey káżdy nád nieprzyiaćielem ſwem pożąda. RejPs 87, 204v; LubPs H marg, aa3v; Wywyzſzałeś práwicę nieprzyiaćioł iego/ á dałeś nád nim poćiechę wſzytkim przećiwnikom iego. BibRadz Ps 88/43; RejPos 147v, 169, 186, 262v; á nád ćiáłem krotką poćiechę mieć będzieſz. SkarKaz )(2.

pociecha w kim, w czym [= z kogo, z czego] (7): Pociechá proſtemu w proſtocie iego. RejPos 57v marg; Opowiedáiąc iey pociechę y w domu y w dzyathkach iey/ iż ią oſiędą iáko gáłąſki oliwne/ ku wielkiey rádośći y pocieſze iey RejPos 175v, 65; SkarŻyw 260, 384, 470; SkarKaz 244a.

pociecha w kim [= czyja] (1): gdyż tego doſwiadſzáią ſámi w ſobie/ iáka ieſt w nich pociechá/ gdy ſie dzyatkom ich wedle myſli ich/ á zwłaſzcżá w obycżáioch dobrych/ co pozdarzáć á poſzcżęſciáć będzye. RejPos 256.

pociecha czyja [w tym: pron poss (145), G sb i pron (121), ai poss (18)] (329): PatKaz II 63v, 86 [3 r.]; WróbŻołt V6, qq2; RejPs 47; RejKup o4v; LubPs E4v, H marg, H2v marg, H4 marg, K2 (8); Leop Is 28 arg; Poćiechá ſpráwiedliwych/ iż oni z niebezpieczeństwá káżdego wybáwieni będą/ á złośnicy w nim zoſtáną. BibRadz I 341b marg; BielKron 465v; RejAp BB3, BB7, CC3, 9, 40 (22); A iż więc miłuiemy te ludzie/ ktorzy bywáią przycżyną náſzey pociechy GórnDworz O2; á záwżdy po káżdym vdręcżeniu hoynie á ſowicie rozſzyrzał pociechy káżdego RejPos [279]v, A5v, 7 marg, 14, 17v, 19 (117); RejZwierc B2v, 33, 114v, 115 [2 r.], 124v (21); MycPrz II B4v; SkarJedn 371; Cżęſto w klaſztorze niemocnjm ochotą nabożną ſłużył: odzwiernym być y podłe poſługi odpráwowáć: y do trudnych rzecży w poſłuſzeńſtwie pracą ſwoię ofiárowáć/ to iego byłá poćiechá. SkarŻyw 371, 352, 384; KochTr 3, 13, 21; CzechEp 72; KochEpit A2; WerKaz 294; WisznTr 15, 19; GrabowSet A2v, A3 [2 r.], D2, G3v, G4v, T4; KochFrag 47; LatHar 135, 248, 492, 681; KołakCath C2; WujNT 375, 2.Cor 1/5; JanNKar Cv; SiebRozmyśl [A4]v, Gv, G2, G3v [2 r.], L, Lv, L2; Byłáby to wielka poćiechá moiá/ mowić do ćiebie one ſłowá pochwały y błogoſłáwieńſtwá pełne PowodPr 4; Prożno przeć máią tych cudow y poćiech ludzkich/ ktore ſię ná tákich mieyſcách w oczách świátá wſzytkiego dźieią. SkarKaz 42a, )(3v, 40b, 205b, 244a [2 r.], b; SkarKazSej 665b, 668a [2 r.], b, 669a; SapEpit B4v; KlonWor 38. Cf Wyrażenia przyimkowe, W przen Wyrażenia.

pociecha czyja [= od kogo] [w tym: G sb i pron (6), pron poss (3), ai poss (3)] (12): RejAp 62, 195; Wieſz też iuż z rozlicżnego piſmá ſwiętego/ ták iákoś ſłyſzał/ o dziwnych á rozlicżnych pociechach iego. RejPos Ooo4v, 41, 86; RejZwierc 204; SkarŻyw 470; Azaſmy też záwżdy tych poćiech iego [Boga] wdźięcżni/ álbo onych godni? LatHar 248, 51, 343. Cf »pociecha boska«.

W połączeniach szeregowych (44): WróbŻołt V6; ále też [ganiebny sposób wychowania nie ma miejsca] y v dobrych ludzi/ tych zwłaſſcżá ktorzy dzyatki ſwe w dobrey ſpráwye żywotá offyárowáć Bogu ku poſludze myſlą/ á ku rzecży poſpolitey y ſámi ſobye ku pożytkowi/ pocyeſſe/ álbo dochodu yákyemu/ obroćić wolą máyą. GliczKsiąż D7; RejWiz 49; OrzQuin Aa 5v; RejAp BB5v, 41v, 99v, 198v; á nie záwdy będzie [dworzanin] pátrzał tego prácowitego ćwicżenia / [...] ále bieſiády/ towárzyſtwá/ żártow/ krothochwile/ tańcu/ y inych pociech s chęcią pomoże GórnDworz E4, H8v, Ee7, Hh2; RejPos 62, 87, [108]v, 175v, 267 (12); RejZwierc 201; CzechRozm 185, 259v; KarnNap E3v; O pánie/ ty chćiéy tylko ſwoim okiem z niebá Ná mię poyźrzéć grzéſznégo: to ſą ośiádłośći/ To ſkárby/ to poćiechy/ y moie rádośći. KochPs 6; y nic niemieſzkáiąc porzućiwſzy zabáwy świátá proznego/ poćiechy y nádzieie iego: chwyćił ſię vboſtwá y náśládowánia żywotá Iezuſowego SkarŻyw 383, A2v, 14, 258, 349; Gdźie teraz twych śiedḿ ſynów/ y dziéwek ták wielé? Gdźie poćiechá? gdźie rádość? y twoie weſelé? KochTr 14; KochMRot B4; WerKaz 275; GórnRozm Ev; ActReg 167; LatHar 151, 227; KołakSzczęśl C4; JanNKar Cv; Mogł namilſzy młodźieniec prośić o pożytki y poćiechy y czći ſwoie: ále wſzytkiego ſwego ſzczęśćia odſtępuiąc/ o napráwę oyczyzny ſwey prośił SkarKazSej 668a.

W przeciwstawieniach: »smętek (a. smutek, a. co smętnego, a. zasmucenie) (27), pomsta (16), żal (a. żałość, a. żałoba) (14), upadek (13), (po)strachy (a. przestrach) (10), frasun(e)k (6), kłopot(y) (5), ucisk(i) (a. uciśnienie) (5), przygoda(-y) (4), troska(-i) (4), bol(eść) (3), karanie (3), krzyż (3), prześladowanie (3), przypadki (3), co sprzeciwnego (a. sprzeciwieństwo) (3), trudności (a. utrudnienie) (3), bojażń (2), męki (2), co nie po myśli (2), niebezpieczeństwo (2), niełaska (2), piekło (2), potępienie (2), sąd (2), srogość (2), trwogi (2), udręczenie (2), zguba (2), choroby, ciężkość, doległość, głody, gniew boży, krzywda, lekkość, mory, narzekanie, niedostatki, niedowiarstwo, co nielubego, niemoc, niepogoda, niepokoj, co nietrefnego, niewczasy, niewiadomość, osława, plagi, płacz, pogróżki, praca, przeklęctwo, rozpacz, skażenie serca, srogie dekreta, sromota, szkoda, szlochy, śmierci, trapienie, walki, wątpienie, wzgarda, zapłata ... pociecha; frasować się, płakać, smęcić się, utrapiony być, zatrwożyć... pociechę mie(wa)ć (a. czuć, a. przyść na pociechy, a. zażyć pociech)« [w tym: bojaźń, niepokoj itp. (60)] (130): PatKaz II 63; RejPs 42v, 43, 79, 143 [2 r.]; sobie bi bil yego K.m. małą szkodę vczinyl a mnie wielky pozitek y poczieche LibLeg 10/152; MurzHist O3; LubPs V5v; A gdzie niemáſz pokoiu thám niemáſz weſela y żadney poćiechy/ ále ieſt niewiádomość/ niedowiárſtwo/ niełáſká Boża/ przeklęctwo/ gniew Boży/ wątpienie/ roſpátz/ piekło/ y wietzne męki y potępienie KrowObr 54; Leop Is 28 arg; BielKron 435v; RejAp AA7v, BBv, BB7, 5, 45v (14); GórnDworz H8v, Ee7, Mm3v; A tu napirwey s tey pocieſzliwey Ewányeliey vważáć mamy/ y wielki ſmętek y wielką pociechę ſwoię. RejPos 110, 4v marg, 15v, 17v, 21v, 28 (48); RejZwierc 33, 114 [2 r.], 115, 137v, 155v (16); RejPosWstaw 22v; CzechRozm 185; PaprPan Bv; SkarJedn 404; KochPs 137; nie ták dayćie áby innym byłá poćiechá á wam ćięſzkość: ále rowność niech będzie. SkarŻyw 140, 26; A miáſto poćiech/ któré winná z czáſem byłá Rodźicom ſwym/ w ćięſzkim ie ſmutku zoſtáwiłá. KochTr 5, 12, 21; ReszPrz 90; WerKaz 294, 303; Z káżdego kątá ſmutek y żáłość vymuie/ A prożno przeſzłych poćiech cżłowiek vpátruie. WisznTr 14, 19, 25; ActReg 12; GrabowSet D2, D2v, G2v, V; KochFrag 47; oná rzecż ſerce trwoży/ á tá záśię niewyſłowioną poćiechę przynośi. LatHar 158; RybGęśli C4; WujNT Iac 5/13; Y ták ſię dźieie że co więtſzą poćiechę przed tym cżyniło/ to więtſzego żalu y boleśći przycżyną ſię zſtáie. WysKaz 2; SiebRozmyśl [A4]v, B [2 r.], Bv, L2 [2 r.]; Pan Bog po śmierći záraz oſądźi iednego do piekłá ná męki/ drugiego ná łono Abráhámowe ná poćiechy SkarKaz 3b, 1b, 351a, 421a; SzarzRyt Dv.

W charakterystycznych połączeniach: pociechy patrzać (patrzeć) (2), pragnąć (2), słuchać (2), żądać (2), życzyć (2); być ku pociesze, dać, dziać się (2), obrocić się (14), przywodzić (2), zostawić (2); pociechę darować (2), objawić (2), oglądać (5), opowiedać (opowiedzieć) (10), (po-, przy-, roz-, u-)mnażać (-mnożyć) (24), przynieść (przynosić) (7), rozszyrzyć (rozszerzać) (3), słyszeć (6), sprawować (2), (s)tracić (3), ujrzeć (2), ukazać (2), wysławi(a)ć (2), zasadzać (zasadzić) (2), zjednać; bywać na pociechę (2), wychodzić (3); w pociechę obrocić się (obracać) (8), mieć za pociechę (2); o pociesze słyszeć (słuchać) (3), wiedzieć (2); pociecha człowieka (2), sprawiedliwego (2), starego, wiernego (wiary) (5); pociecha dobrym (3), ludziom, wiernemu (6); pociecha nad ludem, wiernym; pociecha w niebezpieczeństwie; pociecha dziwna (3), insza (3), krotka (3), mała (mniejsza) (6), nadobna (3), niemała, nieomylna, niewysłowiona (4), nowa, omylna (2), osobna (osobliwa) (3), pożądana (3), prawdziwa, rozliczna (6), rozmaita, ustawiczna (2), wielka (51), wszel(a)ka (2), wszytka (11), żadna (3).

Frazy: »mała to, z tego pociecha« [w tym: komu (2), u kogo (2)] (3:1): Wjerzmi mała to pocziecha Snaċ y zgniłego orzecha Niedał bych za twa wymowkę RejKup y6; GórnDworz Dd3v; GrzegŚm 29; SkarŻyw 454.

»pociecha się zstała (a. miała się zstać itp., a. zstawa się)« [w tym: komu (11), miedzy kim (1); z czego (2)] [szyk zmienny] (12): RejPos 208; RejAp 98; Iáka ſie byłá sſtáłá rádość y pociechá onemu Iákobowi pátriárſze s. [...]/ gdj vyrzeli onego Iozephá RejPos 20v, 1, 18, 107v, [108]v [2 r.], 109v (10).

Zwroty: »pociechę da(wa)ć« [w tym: z kogo, z czego (4)] = dare gaudium a. laetitiam, delectare Vulg; laetificare PolAnt [szyk zmienny] (24): BielŻyw 19; WróbŻołt 4/7; RejKup dd8; A nie dałeś tey pociechy ſprzećiwnikom moim/ By ſie kocháli z zwycięſtwá tu nád ſługą twoim. LubPs H, I3v; Leop 2.Par 20/27, Ps 29/2; BibRadz Ps 88/43; BielKron [852], 248v; RejAp 61v; RejPos 17 [2 r.], 107v; WujJud 2v; SkarJedn 336; SkarŻyw 260; Przydź Pánie nieomieſzkaway Poćiechy złemu nie daway. MWilkHist E3; ActReg 51; KołakSzczęśl C4; SiebRozmyśl G4, K2; Dayże mi ieſcze z Ianá y z Anny pociechę Dźiatek mych CiekPotr 64; CzahTr D4v.

»pociechy (do)czekać; pociecha czekana« [w tym: z kogo (1)] [szyk zmienny] (9;1): GliczKsiąż M2, M6v; po którym Synie/ day ábyś poćiechy wielkiéy doczekał OrzQuin Aa5v; RejPos 128; SkarŻyw 13; WerKaz 301; Docżekałeś iuż Oycże poćiechy niemáłey/ Iżeś ſyná oglądał ná wyſokiem tronie KmitaPsal A3; y byliby więtſza połowicá bráćiey náſzych tákiemu poſtánowieniu rádźi/ [...] y iáko poćiechę iáką/ dawno cżekáną y pożądáną wdźięcżnieby przyięli GrabPospR N3v; SkarKaz 209a; SkarKazSej 669a.

»pociechę mie(wa)ć« [w tym: z kogo, z czego (35)] = aequo animo esse, habere gratiam Vulg [szyk zmienny] (66): LibLeg 4/26, 7/34v; OpecŻyw 22v; RejJóz M7, Q2; MurzNT 116; LubPs H marg; Rozno bęcżą orgány/ gdy ſłábo dmą miechy/ Nie będzye z nich nalepſzy miſtrz miał nic pociechy. RejWiz 119v; BielKron 121, 435v, 453v; RejAp 71v; iż káżdy Márinarz záwżdy ma więtſzą rádość y pociechę/ gdy w przygodach á w niebeſpiecżeńſtwie żywotá ſwego pływáiąc/ przypłynie do pożądliwego portu ſwoiego/ niżli on ktory ćichym wiátrem á ſpokoynemi wodámi przypłynie. RejPos 50, 67, 109v, 169,186, 245 (9); BiałKat 63v; RejZwierc 18, 62, 112, 115, 201 [2 r.]; MycPrz I [D]v; CzechRozm 253; SkarJedn 359; Ieſli ią damy zá iákiego bogátego y zacnego/ á złych obycżáiow cżłeká: vdręcży nam corkę náſzę/ y ſámi zobu poćiechy mieć niebędziem SkarŻyw 103, 56, 171, 226, 349, 470 [2 r.], 582, 593; ActReg 12, 88, 167; GrabowSet B2; LatHar 681; KołakCath C2; Ze też wſzyſtkie poćiechy pożądáne mieli/ Acż dla Pána Chryſtuſá wiele vćierpieli. KołakSzczęśl C; WujNT Iac 5/13, 3.Ioann 4; Coś ná ten czás/ o Pánno/ zá poćiechy miáłá/ Coś wżdy zá ſpráwy Bożé w ſercu rozbiéráłá? SiebRozmyśl F3v, [A4]v, F4, F4v, G4, L [2 r.]; SkarKaz )(2, )(3v [3 r.], 387a, 420a, 421a, 455a; CzahTr H2v; RybWit Cv.

»nagrodzić, płacić pociechą(-ami); [co (czyje)] pociechą się nagrodzi; [co] pociechami nagrodzono; nagradzać (a. nagrodzić) pociechy [= nagradzać coś pociechami] (A); nadgroda pociechy« [szyk zmienny] (4:1;2;1;3;1): Bo chocia go kyedy Pan Bog pokáráć racży / á wſzákoż ſowito záwżdy nágradza pociechy cżłowieká ſobie wiernie vfáiącego LubPs H; że Pan złym ſrodze/ á dobrym pociechámi płáćić będzye racżył. LubPs V4 marg, H4 marg, V5v; Iż Pan záwżdy ſzuka tego iákoby mu ſie wſzytki troſki y niedoſtátki iego ſowitemi pociechámi kiedy tedy iednák nágrodziły. RejAp 5; RejPos 162v, 265v, 330v; RejZwierc 174; CzechRozm 185; Nágródź nam płácz poćiechámi/ Okaż dobroć ſwą nád námi. KochPs 137; SiebRozmyśl L2.

»pociechę obiecować; obiecana pociecha« (5;3): O ſtráſzneſz tám będzie weźrzenie oku złośćiwemu/ á wdzięcżne bárzo á miłe oku wiernemu á pobożnemu/ gdyż iuż vyrzy ony obiecáne pociechy ſwoie RejAp 9, 23, 198v; A tu wnet iákoś ſłyſzał/ iákie tu obiecował pociechy á rádośći Apoſtołom ſwoim po onym vnieſieniu á obłądzeniu ich RejPos 126, 17v, 27, 60, 86.

»na pociechę(-y) obrocić (się), wyniść (a. iść, a. przyść), wychodzić (a. przychodzić), obrocon(y), przywiedziony; ku pociesze(-am) obrocić się, przywieść (a. przywodzić), wychodzić, przywiedzion; w pociechę(-y) obrocić (a. obracać) się« [w tym: przywieść a obrocić itp. (2); komu (33)] [szyk zmienny] (11:10:5:4:1; 6:2:1:1;9): PatKaz II 63; Tu prorok powieda o vćiſkoch y o przeſládowániu ludzi krzeſćyáńſkich/ á wſſák że iednák ćieſſy iż to záſię káżdemu dobrze dufaiącemu ná poćiechę wynidzie. RejPs 82v, 42v; ktora [cnota] mu [Józefowi] ſie potym na wielką podćiwoſcż/ y na wielką pociechę ieſth obroćiła RejJóz A2; RejAp AA7v, BB3, BB7, 45v, 47v; iż on záwżdy dzyerży miłośćiwą rękę nád wiernemi ſwemi/ á ku pocieſze przywodzi wſzytki przypadki ich RejPos [279]v, 48v, 51v [2 r.], 65, 107, 107v (27); gdyż temu będzieſz dufał s przykłádu tego ſtárcá ſwiętego/ iż ſie to wſzytko obroći ku pocieſze twoiey. RejZwierc 199, 135v, 155v, 174, 176v, 184v (9); Phil M4; GrabowSet D2, D2v.

»pociechę odnieść (a. odnosić)« [w tym: z kogo, z czego (4)] [szyk zmienny] (24): RejWiz 165v; Bo ieſli dobrodzieyſtwá pánom odeymiecie/ Coż potym zá pociechy od nich odnieſiecie. RejZwierz 35; RejAp 47, 59v; Tu ieſt piękna náuká od Páná náſzego/ iáko zwycyężyć mamy márne pokuſy Cżárthá [...]/ á iákie pocyechy zá to odnośić mamy. RejPos 69v marg, A4v, 7, 8 marg, 110v, 276, 276v, 298v; RejPosWiecz2 93; iáką wielką rádość y iáką pociechę on vbogi ſtárzec s tego odnieść muſiał/ to iuż ia twemu rozważániu porucżam. RejZwierc 199, 115, 199v; SkarŻyw 162, 243; SkarKaz )(4,40b, 349b; Słáłem go do roznych źiem y ná zacne mieyſcá: Ale y ztąd pociechy nieodnioſłem żadney. Nigdzie mieyſcá nie zágrzał CiekPotr 11; SkarKazSej 668a, 677b.

»pociechami(-ą) opływać« (7): gdy ná Páńſkie dobrodźieyſtwá wſpomniſz/ y poćiechámi iego opływáć będźieſz. LatHar 51, 240, 247, 349, 421, 599, 665.

»pociechę przynieść (a. przynosić)« [szyk zmienny] (8): GórnDworz Mm3v; Pocyechy kthore nam przynioſło národzenie Páńſkie. RejPos 15 marg, 15, 142, 261v, 276; ZawJeft 24; LatHar 158.

»[z kogo] pociechy się spodziewać; nadzieja pociechy, o pociesze« (2;1:1): (marg) Nádzyeiá dobra o Pánu/ chocia ſie odwłocży dobrodzyeyſtwo iego. (-) A ácżći ſie máło kęs odwlecże nádzyeiá pociechy twoiey/ bierz ſobie ná przykład ony wielkie miłoſniki Páńſkie RejPos 138v, 85; SkarJedn A6v; Iednę corkę mam/ zktoreiem ſię poćiechy wſzytkiey w moiey ſtárośći ſpodziewał SkarŻyw 183.

»ucieszyć się pociechą« (1): y vćieſſyło ſie oko moię táką poćiechą/ iákiey ieſt potrzebá káżdemu vpádłemu nád ſprzećiwniki ſwoiemi. RejPs 80v.

»(u)czuć pociechę; uczucie pociechy« [w tym: z czego (1)] [szyk zmienny] (5;1): RejWiz 115v; Muſzą tedy Chrześćiánie cżuć w ſercách ſwych wielką poćiechę kiedy ſłyſzą/ że w imię Troyce S. ſą pokrzcżeni KarnNap Bv; Bráłá naświętſzy Sákráment/ zwielkim vcżućim duchowney poćiechy: w ktorey drugdy od śiebie odchodziłá. SkarŻyw 160, 74, 111; ále [serce człowiecze jest] z téyże krwie/ co ſam człowiek/ y tegóż ćiáłá ſtworzoné: któré iáko rádość/ y poćiechę ſwoię czuie/ ták z nieſczęśćia/ y z przygody fráſowáć ſie muśi. KochFrag 47.

»pociechę (u)czynić« [szyk zmienny] (9): RejPs 79; LibLeg 10/152; Abowiem thy iedno oſobą ſwą náwroconą więtſząbyś im pociechę vcżynił/ niżliby tyſiąc ſpráwiedliwych przyść do nich miáło. RejPos 27, 176v; RejZwierc 24v; PaprPan Bv; SkarJedn 404; SkarŻyw 408; WysKaz 2.

»uży(wa)ć (a. zaży(wa)ć) pociechy« [w tym: z czego (3)] [szyk zmienny] (17): RejPs 45; GórnDworz Hh2; RejPos 41, 147v; RejZwierc 114, 114v, 126v, 229; MycPrz II A2; NiemObr 30; Iákiey záś poćiechy duſzá ma vżywa? W iákim odpocżynku przed Pánem przebywa? WisznTr 34, 3, 19; LatHar 595; KołakSzczęśl B4v; SkarKaz 205b; Iam ieſt człowiekiem tym, co naobficiey pociéch Y roſkoſzy záżywam. CiekPotr 83.

»pociechę wziąć, brać (a. bierać)« [w tym: z kogo, z czego (4)] = laetari PolAnt [szyk zmienny] (12:7): RejPs 204v; GliczKsiąż C7; LubPs G3v, T5, aa3v; RejAp BB5v, 88, [Ff5]; Niechay [dworzanin] vmie z głowy piſáć/ liſt cudny/ rzecż poważną: więc y wierſz: bo mu ſie to v dworu záwdy do cżego krotochwilnego przydáć może/ y ſam s tego domá pociechę weźmie. GórnDworz G6; RejPos 17v, 65, 113, 275v; RejPosWiecz2 93; GrzegŚm 12; ktorzy [wierni pańscy] vſtáwicżnie bieráli wielkie pociechy zá ſtháłośći ſwoie od Páná ſwoiego RejZwierc 263v; BudBib Eccli 30/1; KarnNap D3v; SkarKaz 210a.

»(z)gotować pociechę; pociechy (są) zgotowane« [szyk zmienny] (4;8): á onym poráżonym ſwoim iuż gotuie pociechę zá ſtáłość á zá mocną wiárę ich RejAp 94, 155v, 157, 174v; pomniąc ná to/ iákie káżdemu tákiemu pociechy y tu y po ſmierći ſą zgotowáne/ s przykłádu thego męcżenniká ſwiętego. RejPos 24v, 84v, 85, 194v marg, 266v, [323]v, 341v, Ooo4v.

»pociechę (z)naleźć« [w tym: z czego (2)] [szyk zmienny] (5): RejWiz 85v; RejPos 175v, 275v; SkarŻyw 384; O byśćie onych ſtárych Senatorow oycow wáſzych [...] náśládowali/ [...] rychleybyśćie z wáſzych ſeymow poćiechę náleźli SkarKazSej 661a.

Wyrażenia: »pociecha boska« (2): Nie miey ſobie/ Chrześćijáninie miły/ zá niegodne vżywánie/ tego/ kiedy przy tym nabożeńſtwie/ nie cżuieſz oney gorącośći ſercá/ ktoreybyś ſobie życżył/ y kiedy poćiechámi Boſkimi znácżnie nie opływaſz. LatHar 247, 665.

»niebieska, rajska pociechą« [szyk 4:2] (3:3): SkarŻyw 371, 384; Łotrowi proſzącemu łáſki nie zágrodźił: W rychle w rayſkich poćiechách zmárłego ochłodźił. LatHar 522, 248, 424, 600.

»obiecana pociecha« (1): PRáwie iuż vſtałá duſſá moiá pożądliwie prácuiąc áby doznáłá łáſkáwye od ćiebie obiecanego wybáwienia ſwego/ y oczy moię práwie ſie wytárgáłi [!] záglądáiąc rychło li oglądáią obiecáną poćiechę ſwoię. RejPs 181v.

»pociechami ozdobiony« (1): Iż my niebożątká nędznicy [...] mielichmy ſobie zá pośmiech żywoty ich [zbawionych wiernych]/ á teraz widzimy iákiemi pocżćiwoſciámi y iákiemi pociechámi ozdobieni ſą. RejPos Ooo3v.

»pożytek pociechy« (1): SLowá ácż ſą iáwne/ y hiſtoria iáſna przez Ewányeliſtę s. nápiſána/ o w niebo wſtąpieniu Páná náſzego/ ále ábychmy z nich iáki pożytek ſobie vmnożyć mogli pociechy náſzey/ trzebá nam do thego łáſki Páná náſzego RejPos 135.

»przyszła pociecha« = zbawienie (2): y theraz káżda wierna duſzá w wielkiey roſkoſzy pływa/ á w wielkiey nádziei ſwoiey cżeka oney przyſzłey pociechy ſwoiey RejPos 128, Ooo5.

»radosna, ucieszna, wesela, wesoła pociecha« [szyk 3:2] (2:1:1:1): Iednák ty przedſię przypłynieſz do portu wdzyęcżnego/ Gdzye ſie rozmnożą pociechy weſela twoiego. LubPs ktv; Tenći [Bóg] twe wſzytki ſpráwy nadobnie rozwiedzie/ A ku wdzięcżney ſtáłośći ſnádnie cie przywiedzie. [...] Ze z weſołą pociechą wſzytko znośić będzieſz RejZwierc 180; WerKaz 301; A godnemu Mężowi/ pod rękęś oddáłá [córkę]/ Skąd rádoſney poćiechy cżęſtoś vżywáłá. WisznTr 3; LatHar 241.

»pociecha świecka, świata, wedle świata« [szyk 11:5] (8:7:1): Obácżże ſie iedno namileyſzy bráćiſzku/ co ieſt zá pociechá tego nędnego ſwiátá/ á iáko krotka/ odmienna/ á omylna ieſt. RejPos 138v, 138v [2 r.], 307, 313v; byś chciał wylicżić ſmácżne pociechy wedle ſwiátá/ á ktoby ſie ich nálicżił? RejZwierc 114; zá trochę poćiechy świeckiey Páná Bogá y łáſki grzeſzący odſtępuie/ á do cżártá przyſtáie. SkarŻyw 173, 13, 15, 162, 383; LatHar 227, 581, 628; WujNT 164; SkarKaz 637b.

»wieczna pociecha« = zbawienie [szyk 19:4] (23): RejAp 45v; Pociechá wiecżna w kroleſtwie wyecżnym. RejPos 128 marg, A4v, 20, 28, 30v, 41 (18); RejZwierc 137v, 198v, 229; GrabowSet Xv.

»pociecha wnętrzna« (1): y ſam dobry vczynek/ gdy ſię przez nas komu/ á zwłaſzczá wſzytkim dobrze czyni/ ma ſwoię ſerdeczną zapłátę/ y poćiechę wnętrzną wielką. SkarKazSej 670b.

»pociecha zbawienna« = zbawienie (1): Bo ten Sakráment/ dla ludzkiey potrzeby y poćiechy zbáwienney poſtánowiony ieſt. SkarJedn 239.

»pociecha żywota« [szyk 3:1] (4): RejPos 116v; RejZwierc 131 marg, Bbbv; co znácży tento Bluſzcż/ źielonośćią wdźięcżny/ prędko wzraſtáiący/ á tudźieſz záraz więdnieiący/ iedno żywota náſzego nie trwáłą poćiechę WysKaz 1.

Szeregi: »błogosławieństwo i (a) pociecha« [szyk 7:1] (8): iż żadnego ſtanu Pan więcey vbłogoſłáwić nie racżył/ iedno ſtan małżeństwa ſwiętego/ y iákie ſą pociechy y błogoſłáwyeńſtwá iego. RejPos 41 marg, 31, 65v, 107v marg, 110v, [254], 298v, 326. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»pociecha i chełpa« (1): Nam chrześćiánom w tym krzyżu poćiechá y chełpá ma być záwżdy BiałKat 246.

»chłuba a pociecha« (1): ále to nawiętſza chłubá á pociechá moiá/ iżem poznał Kriſtuſá RejPos 273v.

»chwała i (a) pociecha« [szyk 3:1] (4): A to ich [aniołów] nawiętſza chwałá y pociechá/ iż tu pátrzą ná pocżćiwe żywoty á ſpráwy náſze RejAp 56; RejPos 341v; RejZwierc 115; SkarŻyw 598. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»cześć a (i) pociecha« (3): WróbŻołtGlab A3; A niechay ſie ći záwſtydzą złoſćiwi á wpiekle zágrzebieni/ ktorzy máłą otobie wiárę máią/ á ia ſtego vżywę wielkiey czći y poćiechy iż ták pokłádam nádzieię wtobie. RejPs 45; RejPos 54v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»dary i pociechy« (1): á tám ziednáwſzy nam rozmáite á nieſkońcżone dáry y pociechy ktore iuż więtſze być nie mogły/ iż nas odrzucone iáko błędne owiecżki przez ſrogość gniewu Bogá Oycá ſwoiego/ przywiodł zá ſię do łáſki á do ſwiętego miłoſierdzie [!] iego. RejPos 141.

»dobre (a. lepsze) a (i) pociecha« [szyk 5:1] (6): RejPos 128, 269, 331, 352v; RejZwierc 174; Oſuſz ocży me/ á fráſunki wſzelkie Obroć ná dobre/ y poćiechy wielkie. GrabowSet D2v.

»pociecha, (a, i) dobrodziejstwo« (3): ktorzy mieli poznáć przyſcie Páná ſwoiego/ á dziwne národzenie iego/ y przecż ſie tho sſtáło/ y iákie pociechy y dobrodzieiſtwá nam przynioſło RejPos 15, 33, 326.

»dobry koniec a pociecha« (2): gdyż pewnie wieſz/ iż cożkolwiek ſie nád tobą dzyeie/ á ty iż ſtałośći ſwej nie odmieniſz/ wſzitko tobie ku dobremu końcu á ku pocieſze twey będzye przywiedziono. RejPos 139, [279]v.

»dostatki i pociechy« (2): LatHar 299; A nád to ieſzcze łáſki y poćiechy duchowne/ ktore ſą ſtokroć więtſze y zacnieyſze niżli wſzytkie doſtátki y poćiechy świeckie. WujNT 164.

»pociecha a (i) kochanie« [szyk 2:1] (3): O wielkaſz to pociechá cżártá ſproſnego á wielkie kochánie iego/ iż ſie pełni náuká iego w tym rozmáitym wymyſle ſwiátá tego RejPos 44, 147v; SkarŻyw 162.

»łaska i pociecha« (2): Gdy [słońce] wynika z morſkich wod á gor wyſokośći/ Oſwiecáiąc á przyſzły dzyeń wdzyęcżny ſpráwuiąc/ Láſkę twą y pociechę tu wſzytkim winſzuiąc. RejWiz 2v; WujNT 164. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»pociecha i (abo) nagrodzenie (a. nagroda)« [szyk 2:1] (3): Słuchayże záſię iáko Pan wyſławiáć racży ſtan onych wiernych ſwoich/ ktorzy vćiſnieni ſą w nieſpráwiedliwoſciach ſwoich/ [...] iż ći záwżdy pociech ſwoich/ y nágrodzenia tych krzywd ſwoich/ hoynie náſyceni będą. RejPos 265v, Ooo2; KochEpit A2.

»pociecha i napasienie oczu« (1): [Grecy w teatrach] turnyeie/ gonitwy/ bitwy po iedynkiem/ źwirzętá rozmáite á nieſłycháne/ wſzem wobec ludziom ku tákowey pocieſze/ y nápáſieniu ocżu pokázowáli. GórnDworz O2.

»obrona, (i) pociecha« (2): RejPos A5v; [Ewangelia] to twoiá ná tym świećie obroná/ y ná onym wiecżnym tobie y Pánu moiemu/ mężowi twemu poćiechá. SkarŻyw 135.

»pociecha i ozdoba« (2): KołakCath c2; A proſzę ćię/ przez ták wielką łáſkę/ która z boku twégo naświętſzégo wypłynęłá ku poćieſze y ozdobie kośćiołá twégo świętégo SiebRozmyśl Ev. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pociecha i (a) poczciwość« [szyk 4:4] (8): RejJóz A2; Azaſz to nie wielka pociechá á nie wielka pocżćiwość ſie dzyeie káżdemu tákiemu/ gdyż to pewnie wie s ſłow Páńſkich iż ieſt poſádzon ná mieyſce ono Páná ſwoiego. RejPos 175, 44 [2 r.], 175, 297, Ooo3v; RejZwierc 112.

»pokoj i (a) pociecha« [szyk 1:1] (2): RejPs 195v; Przemieſzkał w wielkim pokoiu y poćieſze śiedmnaśćie lat w Egipćie. SkarŻyw 349. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pociecha i (a, abo) pożytek« [szyk 9:7] (16): FalZioł V 44v; LibLeg 10/152; GórnDworz B8v; RejPos 8 marg, 86v marg, 134v marg, 276; RejPos Wiecz2 93; iuż ſie nie zábáwiſz iáko Poeckiemi fábułámi/ ále záwżdy odnieſieſz wielki pożytek y pociechę s cżytánia ſwego. RejZwierc 199v; BudBibKaw A3v; CzechRozm 158; SkarŻyw 593; LatHar 75, 172, 320; Bo tá moc [odpuszczania grzechów] z wielkim pożytkiem y poćiechą náſzą [...] tu ná źiemi od Páná zoſtáwiona ieſt. SkarKaz 207a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

»radość (a. obrada), (a, i, abo, ani) pociecha« [szyk 60:25] (85): LibLeg 4/26; GliczKsiąż C7; RejAp 37, 61v, 120v [2 r.], 178v, 180v; RejPos 1, 3v, 7, 12, 18 (55); Nic lepſzego w káżdym żywocie iedno rádość á pociechá. RejZwierc Bv, 18, 33, 87, 114 [3 r.], 124v (11); RejPosWstaw [414]v; y práwie iáko woſk ćiáło iey z ſerdecżney rádośći y poćiechy topniáło. SkarŻyw 580, 582; ReszPrz 90; WerKaz 294; GrabowSet G3v; KochFrag 47; LatHar 581; KołakSzczęśl B4v; SkarKaz 349b; CiekPotr 17; KlonWor 38. [Ponadto w połączeniach szeregowych 15 r.]

»pociecha a (i) rozkosz« [szyk 10:4] (14): RejKup o4v; RejAp 88; kiedy cżłowiek oſobno ieſt od tego kogo miłuie/ wielką mu cięſzkość á trapienie przynośi/ iáko záſię bythność niewymowioną pociechę/ y roſkoſz. GórnDworz Mm3v; RejPos 68v, 85, 167, 277; RejZwierc 32v; kthora mocz nie tylko myſleniem nieiákim poymowaná bywa/ ále bywa pocżutha z niewymowną pociechą á roſkoſzą duſzną y cieleſną RejPosWstaw [1102]; Zywot wieczny w drogim niebie Chowa mu Pan Bóg v śiebie/ Pełen poćiech rozmáitych Y roſkoſzy známienitych. KochMRot A3; LatHar 599; SkarKaz 637b [2 r.]; CiekPotr 83. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.]

»sława a (i) pociecha« [szyk 4:2] (6): A dobremu pewnie káżda namnieyſza rzecż y ſmierć y wſzytki ine/ wychodzi záwżdy ku wielkiey ſławie á ku pocieſze iego. RejPos 321; RejZwierc 115, 135v; SkarŻyw 349, 408; CzahTr H2v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»słodkość i pociecha« (1): y wziął/ y wypił/ y vcżuł iakąś dziwną ſłodkość/ y poćiechę nie wypowiedziáną SkarŻyw 74.

»szczęście i (a) pociecha« (3): RejAp 40; W pomiemym ſtanie á w myſli beſpiecżney/ Szcżęſcia vżywie y pociechy wiecżney. RejZwierc 229; NiemObr 113. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»wesele, (a, i) pociecha« [szyk 8:5] (13): KrowObr 54; RejAp 97v; áby weſele náſze y wſzytki pociechy náſze/ ták tu ná zyemi/ iáko y w onym kroleſtwie/ ktorego z rádoſcią cżekamy/ byłj ná wſzem wypełniony. RejPos 131v, 126v, 134, 165v, 297, 303v, 315; KochTr 21; WujNT 3.Ioann 4; Vżyimyſz wielkiey poćiechy y weſela z pewnośći vwielbienia ćiał náſzych/ przez tákie Páná náſzego zmartwychwſtánie/ ktore ieſt wzorem ſzczęśćia náſzego. SkarKaz 205b, )(3v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

»zapłata (a. odpłata), (a, i, ani) pociecha«

[szyk 29:11] (40): RejAp BB5v, 23, 48, 62, 96 (11); A tho obłowienie twoie/ á tá praca twoiá/ wdzyęcżny pożytek vcżyni Pánu twoiemu/ á tobye wiecżną pociechę y wiecżną zapłatę od niego. RejPos 176v, A4v, 5v, 21v, 27v, 46v (22); GrzegŚm 12, 13, 29 [2 r.]; ánibyś z tąd żadney poćiechy ſumnienia/ áni odpláty [!] od BOgá nie miał CzechRozm 253; SkarŻyw 26; SkarKazSej 670b. [Ponadto w połąszeregowych 3 r.]
Wyrażenia przyimkowe: »bez pociechy« [zawsze z przeczeniem; w tym: czyjej (1)] (2): iż żaden od wiekow nie był opuſzcżon/ á żaden nie był bez pociechy á bez hoyney zapłáty ſwoiey RejPos [279], 335.

»nie bez pociechy« (1): Támże go Aniołowie w niebo prowádźili/ Nie bez wielkiéy poćiechy co ná to pátrzyli SiebRozmyśl K3.

»dla pociech(y)« [w tym: czyjej(-ich) (4)] (6):Stáinia niechby byłá pełna oſobnych koni/ ták dla potrzeby cżáſu woiny/ iáko też dla pociechy cżáſu pokoiá GórnDworz ii2v; RejPos 231, 328; BudBibKaw A3v; wſzyſtko to cżyniąc dla poćiechy przyſzłego potomſtwá któregośćie prágnęli oględáć z Páná zmárłego wáſzego BiałKaz Kv; LatHar 581.

»z pociechy« (1): Lecz więtſza rádość byłá/ gdy ćię iuż vyźrzáłá/ Zwłaſzczá gdy pozdrowienie od ćiebie ſłyſzáłá/ Gdźie z onéy poćiechy/ ćiebie y owoc twóy/ Błogoſłáwiąc/ krzyknęłá SiebRozmyśl F3v.

»ku pociesze« [w tym: czego (= w okresie życia) (1), komu (18), czyjej (38)] (67): LibLeg 8/132v; WróbŻołtGlab A3, A3v; RejPs 109, 126v, 143, 166; HistAlHUng A4; MurzHist O3; PRzeto tedyż ſkoro ſtworzył człowieká pierwſſego/ Wneth mu przydał Towárzyſſá iſcie nádobnego/ Pánnę piękną ná wſſem ſliczną ku poćieſſe iego. MrowPieś A3; GliczKsiąż D7, G5; LubPs cc6v, gg2; GroicPorz Bv; KrowObr Tt2v; RejZwierz A3; KwiatKsiąż Nv; áby miły Pan Bóg Małżeńſtwo to Córki iego ſzcześćić raczył ku chwale ſwéy świętéy/ Rodźicom Pánnie téy ku poćieſze/ á nam wſzem [...] ku wiecznéy rádośći. OrzQuin aa5v; RejAp 72, 198v; GórnDworz O2; RejPos 3v, 12, 20, 28, 30v (30); RejZwierc 30v, 33, 186v, 246; A thákowym pilnoſciam przyłącża theż Pan Bog błogoſłáwieńſtwo ſwoie/ żeby ták y onym ſie ſzcżęſliwie powodziło/ y byli ku pocieſze rodzicom ſwoim. RejPos [413]; CzechRozm 78v, 117v, 261; KarnNap E3v; KochPs 178; SkarŻyw 258; ArtKanc N11; KołakCath C4; SiebRozmyśl [A3], Ev.

»na pociechę(-y)« [w tym: komu (7), czyją(-e) (14)] (25); PatKaz II 55; WróbŻołt hh8v; RejAp 99v; Bo ſłyſzyſz co tu Anyoł onym páſterzykom powiedzyał/ iż wiedzcie że wam zwiáſtuię weſele wielkie/ iż oto vrodził ſie wam zbáwiciel/ á on obiecány Meſyaſz/ ná wſzytki pociechy wáſze. RejPos 20, 28, 30, 30v, 31, 37 (17); SkarŻyw 572; Wſzyſcy z wielką ochotą Pánu podźiękuymy/ Wſzyſcy ſie z iego życia ná świecie ráduymy. Niech go ná świecie mnoży/ niech go Bog miłuie/ Ná pocięchę [!] nam wſzyſtkim niech długo pánuie. KmitaPsal A5v; SiebRozmyśl K2, [M]; PaxLiz E.

»za pociechę« (1): Moc káżda od Páná/ zá grzech zła/ á dobra zá pociechę. RejPos 317 marg.

»z pociechą(-ami)« [w tym: komu (1), czyją(-imi) (21)] (41): OrzRozm P4v; RejAp 120v, 121; Mnie ſie zda/ iżem doſyć iáſnie pokazał/ że ſtárzy z więtſzą pociechą niż młodzi miłowáć mogą GórnDworz L18; RejPos 126v, 128v, 222, 258v, 275v (8); RejZwierc 33, 114, 124v, 180; RejPosWstaw 22v, [414]v, 42v, [1102]; MycPrz I [D]; WierKróc B2; KarnNap F2; SkarŻyw 15, 192, 391, 535; Ale inſze [księgi biblijne] wſzytkie z pocáłowánim y z poćiechą ſerdecżną/ cále y ważemy y przyimuimy CzechEp 215, 60; ReszList 155; ZawJeft 41; GrabowSet Dv; LatHar 75, 172, 320, 546; Ale iż każąc ſie w źiemi náſzey cżekáć/ ná nas ták byſtro náćieráią/ P. Bog że to wie z iáką poćiechą ſie znimi zetrzemy. PowodPr 58; SkarKaz )(4v, 207a; CiekPotr 49; KlonFlis Cv.

»w pociesze(-ach)« [w tym: czyich (1)] (13): RejPs 195v; RejPos 248v; RejZwierc 124v; SkarŻyw 349 [3 r.]; MWilkHist G3; Rádość niewymowna/ weſele nieogárnione/ gdy te w poćiechách widzieć będę/ w ktorych ták wiele cnot/ á przymiotow y dárow [...] bacżę GrabowSet A3v; LatHar 522, 600; SiebRozmyśl F3v; SkarKaz 633b; RybWit [A]v [2 r.].

Iron. (2):
Wyrażenie: »nędzna pociecha« (1): Y Niemiłowáć ćięſzko/ y miłowáć Nędzna poćiechá SzarzRyt A2v.
a) Świat, życie (1): [ubogi mówi:] A gdy ſie każą prowádzić [tj. umrzeć] A co mi więc ma záwádzić Máło mi żal ſtey poćiechy Wylecę iáko wrobl z ſtrzechy RejRozpr E3v.
W przen (36): PatKaz II 86; RejPs 80v; RejWiz 115v; á zapłátá á pociechá iego [wiernego pańskiego] záwżdy ſie zieleni RejAp 62; Zdeymieſz s ſiebye grzech á przeklęcie/ á włożyſz ná ſię pociechę y wiecżne błogoſłáwieńſtwo RejPos 326; byś chciał wylicżić ſmácżne pociechy wedle ſwiátá/ á ktoby ſie ich nálicżił? RejZwierc 114; gdy tá pociechá zlęże pewnie ſmęthek vrodzi. RejZwierc 114; Tákżeć ſie też cżáſem tá wilcża pociechá y náſzym pánom potreſuie. RejZwierc 115, 115, 201; Iáko trochá wody prętko vſchnie y zginie: [...] ták náſzá prywatá y oſobliwe poćiechy prętko wyſchną y zginą/ gdy ſię z ſpoſpolitem [!] niezmieſzáią/ y wnim nieogárną. SkarŻyw 115; WisznTr 34; gdy od ſtrapionégo poćiechy biegáią GórnTroas 62; Ktory [Pan] [...] wzywa do roſkoſz prawdźiwych/ Do wiecżnych poćiech/ gmáchow zgotowánych/ Dla wiernych iego GrabowSet Xv; áby wſzyścy/ ktorzy to święte imię IESVS w nabożney vcżćiwośći máią/ y tu ná tym świećie wdźięcżney poćiech twych ſłodkośći byli nápełnieni/ y [...] LatHar 343; Ták poćiechá fráſunkom prętko zaidźie w ocży. RybGęśli C4; SiebRozmyśl L2; Oyczyzná czoło wſzyſtkich poćiech. SkarKazSej 665b marg, 669a.
Wyrażenia: »pociecha duchowna, duszy (D), duszy (G), na duszy, w duszy« [szyk 8:2] (6:1:1:1:1): LubPs G3v; RejPos 128; SkarŻyw 160, 349; LatHar 662; WujNT 164; Abowiem dobrotliwy Pan/ nie nágromádzeniem Bogactw/ ále vmnieyſzeniem ządz/ ſwoie vbogaca/ gdy im poćiechy duchowne wlewa. WysKaz 9; SiebRozmyśl E4v; iż go [Chrystusa] dali Bog oglądamy ták iáko ieſt/ y rzeczywiśćie weźmiem wſzytko czego czekamy/ poćiechy duſz y ćiał náſzych/ y kroleſtwo ono ná ktore zmartwychwſtał SkarKaz 210a, 349b.

»pociecha serdeczna, w sercu, serca, na sercu« = exsultatio cordis Vulg [szyk 6:1] (3:2:1:1): WróbŻołt 118/111; KarnNap Bv; SkarŻyw 580, 582; CzechEp 215; Vtrapiony ieſt kto miedzy wámi? niechże ſię modli. Ma poćiechę ná ſercu? niechayże śpiewa. WujNT Iac 5/13; O iákaż twa pokorá święta Pánno byłá/ Iżeś ſię z tákich rzeczy nie nie vnośiłá: Tylkoś ſię z wielkich poćiech w ſercu ſwym kocháłá SiebRozmyśl G.

Przen (37):

pociecha czyja [w tym: G sb (3), pron poss (1)] (4): iż oto temu zwycięſcy nád tymi ſprzećiwniki ſwemi wſzythek ſwiát ſie ráduie/ [...] ptaſzkowie y ine źwirzątká vkázuią poćiechy ſwoie. RejPos 109v; Ty ſam o Pánie rácż ſtrzedz ſercá Krolewſkiego/ Rychtuy go ku pocieſze páńſtwá Sármáckiego. StryjWjaz C4; GórnRozm Ev; ActReg 32.

W połączeniach szeregowych (2): dla tego práwodawcá/ ábo tęn kto ſię do piſanego náprżod rżućił práwá/ miał obaczyć y potrżeby/ pożytki/ y poćiechy tey tu źiemie. GórnRozm Ev, Ev marg.

W przeciwstawieniach: »pociecha ... postawa smutna, upadek« (2): MycPrz II A; Chmurliwa Zimo tobie ták miłe dni płyną/ Ciebie wſzelákie teraz poćiechy nie miną. A ty przedſię poſtáwę maſz ſmutną ná ſobie WitosłLut A5v.

Zwroty:»pociechę brać, mieć, wziąć« [w tym: z czego (1)] (1:1:1): Diar 65; RejPos 113v; y Rzecżpoſpolita náſzá wżdy też s tego iáką pámiątkę á pociechę bráłá. RejZwierc [283]v.

»[po kim] pociechy czekać« (1): zá czym wielkiey po nim poćiechy wſzytká Koroná czeka. SkarKaz )(4.

»dać [komu] pociechę [z kogo]« (1): A nie day/ pánie/ przeklętéy zazdrośći Poćiechy ze mnie. KochPs 50.

Szeregi: »dobre i pociecha« (1): ábyſmy to oſieroćiáłe y nákłonione do vpadku Páńſtwo k dobremu y ku poćieſze przyẃieść mogli MycPrz II A.

»sława i pociecha« (1): A przytym wiernie tego iſcie W.W. życżę áby w dobrym zdrowiu W.W. ſie they ſławy im dáley tym więcey przymnażáło ku cżći Pánu Bogu á ku ſławie y ku pocieſze ſławney Koronie tey RejZwierc 119v.

Wyrażenie przyimkowe: »ku pociesze [komu]« (1): RejZwierc 119v cf »sława i pociecha«.
a) O człowieku: ktoś ukochany [w tym: o dzieciach dla rodziców (11)] (16): Záłośći co mi czyniſz? owa iuż oboie Mam ſtráćić/ y poćiechę/ y baczenié ſwoie? KochTr 11; SiebRozmyśl L.

pociecha komu (1): KołakCath B3 cf »pociecha i ozdoba«.

pociecha czyja [zawsze: pron poss] (11): OpecŻyw 148; RejPos 306; RejZwierc 32v; w ktorym [Jagielle] nietylo rodźice/ ále wſzyſtká coroná/ iáko w iediney poćieſze ſwey kocháli śię. BiałKaz 13; ModrzBaz 14; SkarŻyw 103; KochTr 5; ZLa Proſerpiná/ ktemu ſie vdáłá/ By mą poćiechę [tj. zmarłą matkę] dáleko zágnáłá WisznTr 24; SiebRozmyśl B2 [2 r.]; ZbylPrzyg A4.

Wyrażenie: »pociecha czekana« (1): Bráćiſzku drogi/ z dawná poćiecho cżekána SkorWinsz A3v.
Szeregi: »nadzieja i pociecha« (1): Polecam ći nádźieie y poćiechy moie Eneaſzu Pállántá ná te ſtráſzne boie ModrzBaz 14.

»pociecha i niebo« (1): Aſz gdy dziećięćiu lat było dwánáśćie: przypadł záſię ná nie [Maryję i Jozefa] ſrogi ſmutek/ przez ony trzy dni/ w ktorych poćiechę y niebo ſwoie ſtráćili w Hieruzálem. SkarŻyw 244.

»pociecha i ozdoba« (1): Oycżyźnie ſwey poćiechą y ozdobą wſzelką był KołakCath B3.

»radość a pociecha« (1): iż oná pánná ſwięta obacżywſzy rádość á onę pociechę ſwoię iuż w żywocie ſwoim/ ſzłá do powinowátey ſwey RejPos 306.

»pociecha i skarb« (1): á mnie [zmarły mąż] w tákim vboſtwie zoſtáwił/ iſz dwu ſynacżkow moich/ iedyną pociechę moię/ y oſtátni ſkarb moy/ pożycżálnikowi w niewolą dáć muſzę. SkarŻyw 103.

b) O Bogu, Chrystusie (7):

pociecha komu za co (1): zá co będźie Pan Bóg W.K.M. wielką zapłátą/ y wieczną poćiechą. SiebRozmyśl [A3].

pociecha czyja [w tym: pron poss (3), G sb i pron (2)] (5): PatKaz II 63v; exultatio mea erue me a circumdantibus me. [...] Pociecho moia wybaw mnie od tich ktorzi mnie ogarnęli. WróbŻołt 31/7; SkarŻyw 244, 363; LatHar 340.

W połączeniu szeregowym (1): O Pánie Iezu Chryſte/ wiecżna ſłodkośći ćiebie miłuiących/ rádośći y poćiecho wſzelkie poćiechy przechodząca / zbáwićielu y miłośniku wſzyſtkich grzeſznych pokutuiących LatHar 288.

Wyrażenia: »rozkoszna pociecha« (1): Iezu roſkoſzna poćiecho świętych Anyołow/ zmiłuy ſię nád námi. LatHar 340.

»wieczna pociecha« (2): Pan Bog wſzechmogący/ ſam prawdźiwa y wiecżna poćiechá W.X.M niech w tym ſtanie rządźi/ y do pożądánego końcá/ dobr nieprzemiennych záwſze bez przeſtánku niech prowádźić racży. WysKaz )?(3v; SiebRozmyśl [A3].

Szeregi: »pociecha i oczekiwanie« (1): á on [św. Marek] bez mierną rádośćią ochłodzony/ kłániáiąc ſię y pádáiąc wołał: witay Pánie Iezu Chryſte iedyna poćiecho y ocżekiwánie moię. SkarŻyw 363.

»zapłata i pociecha« (1): SiebRozmyśl [A3] cf pociecha komu za co.

c) O Matce Boskiej [czyja] (1):
Szereg: »pociecha i słodkość« (1): nadrożſza dźiewico napięknieyſza oblubienico Bogá náſzego/ napierwſza po Chryſtuśie poćiecho y ſłodkośći moiá. SkarKaz 578b.
3. Wynagrodzenie, zapłata, odszkodowanie (4):
Zwroty: [»[z czego] dawać pociechy [per aliquid]«: A z kruszonki też dawają pociechy stolnicy od miary parobkom per den. 9 LustrKrak II 97.]

»pociechę [za co] odnieść« (1): (nagł) Odpuſzczenie ſzoſu y poboru miáſtu Krákowu. (–) [...] Przeto zá tę wiárę y ſtáteczność ich/ [...] áby też poćiechy zá ſzkody y trudnośći ſwé odniéść mogli. SarnStat 963.

[Wyrażenie: »darowany na pociechę [za co]«: A te wirtele są darowane formanowi na pociechę za forę po drwa. LustrKrak II 99.]
Wyrażenia przyimkowe: [»bez pociechy«: Y kto miał krzywdę iáką/ vćiekł ſie do niego [króla]/ On bez wielkiey poćiechy nie opuśćił tego ZbylDroga G4.]

»ku pociesze [czyjej]« (1): iż Kortyzanowie y biegunowie do Rzymá duchowné opátrzenia/ któré przez poddáné náſzé z dóbr ich ku poćieſze [ad consolationem JanStat 200] przyiaćiół żywiących y vmárłych ſą nádáné/ vpraſzáią SarnStat 173.

a. praw. Suma płacona przez stronę przegrywającą jako zadośćuczynienie na rzecz wygrywającego (2): Ano dawno tá poćiechá Wſſytko mu wywlekłá zmiechá RejRozpr F2.
Zwrot: »pociechę dać« (1): Y támći boty podſſyią Niż wezmieſz execucią A ſnadz co vtráćiſz ná to Kupiłby ták wiele zá to Bo gdy przydzie ná iednánie Przedſięć woney klobie ſtánie Ale iż poćiechy niedał Zdamu ſie iż wiele wygrał RejRozpr F2.

Synonimy: 1. nadzieja, otucha, potucha; 2. radość, szczęście, wesele; 3. nagroda, płat, zapłata.

Cf POCIESZENIE

RS