« Poprzednie hasło: [POTRZYMAWAĆ SIĘ] | Następne hasło: POTUCHAĆ » |
POTUCHA (28) sb f
o oraz a jasne.
sg | |
---|---|
N | potucha |
G | potuchy |
A | potuchę |
I | potuchą |
sg N potucha (4). ◊ G potuchy (8). ◊ A potuchę (11). ◊ I potuchą (5).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.
potucha komu (3): Nadobna potuchá wiernemu/ cżym ſie od ſprzećiwnikow cieſzyć ma/ gdyż ſam Pan ieſt zapłátą złemu. LubPs O marg, cc5 marg; Potuchá ludziom vćiśnionym/ iż ácż thu bywáią trapieni od okruthnikow/ iednák tho znáć máią/ że iáko trawá bez władzy ći okrutnicy zginą. Leop Ps 128 arg; [HistTroj I4v]. [Cf też »da(wa)ć potuchę«, »([u])czynić potuchę«.]
potucha w czym (1): Wziawſſy ſobą wiąre/ skruche Znaydzieṡ tam pretka potuchę Wkażdem ſwojem niedoſtatku A ſnaċ wnaywietſſem vpadku RejKup ee3.
Ze zdaniem przydatkowym [w tym z zapowiednikiem: ta (1); iż (2), żeby ‘że’ (1)] (3): ktoremi [wymysłami szatana] naſſy Duchowni obcżązali Sumnięnia Ludczkie/ albo ye też vpreſpieſcalj daiąċ iem tę potuche że by dla nich mieli byċ zbawieni RejKupSekl a5; Potuchá wiernym/ iż áni grozámi/ áni proźbámi/ áni dáry nye odwyodą wiernych od páná ſwoyego. LubPs cc5 marg; Leop Ps 128 arg.
»[(u)]czynić [komu] potuchę« [szyk zmienny] (1): Ceſarz [...] cżynił wſzem dobrą potuchę/ y vpominał/ áby ſtali byli BielKron 227; [Teraz gdybyście się WM ruszyli nazad nieprzyjacielowi potuchę tem uczynicie, a tym którzy do WM ciągną serca byście też nie przydali. ListyZygmAug 1561/346].
»potuchę wziąć, [brać]« [w tym: z czego (2), [czego]] [szyk zmienny] (2): Nakoniec gdy widział iſz ſię boćiani z miáſtá y zdziećmi ſwymi w pole prowadzili: wziąwſzy z tákiego godłá potuchę/ mocną ręką Aquiliiey dobył. SkarŻyw 317; wiele ich z bráćiey w Pánie/ potuchę wźiąwſzy z okow moich [in Domino confidentes vinculis meis]/obfićiey śmieli bez boiáźni ſłowo Boże opowiedáć. WujNT Philipp 1/14; [y wſſem grzeſſnem ludźiem vkázuiemy z Ianem ſwiętym przyczyncę náſſego/ v Bogá oycá/ Iezu Kryſtá ſpráwiedliwego/ Aby s tąd káżdy grzeſſny potuchę brał odpuſſczenia grzechow ſwoich ZebrzydOdpow d3].
»mocna potucha« (1): ieſzcże ktemu mocną nam pothuchę dawaſz/ o tey ſwiętey opátrznośći ſwoiey/ ábychmy ſie nie lękáli nic w przygodach ſwoich RejPos 256v.
potucha na co (2): LibMal 1544/91; Pan [tj. król] takze pewnie bi bel gniewu wijal y ſrogoſci gdi bi bel potuchi nato niemial PaprUp G.
»dodawać potuchy; dać potuchę« [w tym: do czego (2), komu (3)] [szyk zmienny] (3;3): LibMal 1544/9; ModrzBaz 62v; Ale nietrzebáć młodym dodawáć potuchy WyprPl A2v; KołakSzczęśl A4; ZAwitay trunku święty/ dawno pożądány/ [...] Kto ſie tylko náwinie: z káżdym bitwę wznawiaſz. Nuż też do dyngowánia/ wnet że daſz potuchę/ Kto ſie w tobie rolkocha/ iuż niedba o ſkruchę. PaxLiz Dv.
»mieć potuchę« [w tym: od kogo (1)] (2): PaprUp G; Y ták on dobry cżłowiek zápomniawſzy dźiádow: Hárdy z cudzego chlebá/ y z Páńſkich obiádow. Koń go nośi/ Krol żywi: tchnie Páńſkimi duchy: Tyle broi/ ile ma od Páná potuchy. KlonWor 56.
»potucha do złego« (1): Tám grzech y ſwą przewrotność w ſobie wychwaláią Y potuchy do złego więcey dodawáią. KołakSzczęśl A4.
[»śmiałość i potucha«: BudUrzęd 52v cf »potuchę brać«.]
Synonimy: 1. »dobra myśl«, nadzieja, oczekawanie, pociecha, spodziewanie; 2. pobidka, pobudka, pochop, podniata.
Cf OTUCHA, POTUCHNIENIE, POTUSZENIE
MC