[zaloguj się]
[pdf]

POBIDKA (3) sb f

pobidka (2), pobiedka (1); pobidka GórnDworz (2); pobiedka Diar.

o oraz e jasne.

Fleksja
sg
G pobidki
A pobiedkę
I pobiedką

sg G pobidki (2). ◊ A pobiedkę (1). ◊ [I pobiedką.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Pobudka, zachęta, bodziec (ze staroczes. pobiedka) (3):

pobidka do czego (2): Diar 21; Więc iż tá pochodnia [tj. szlachectwo] nie rozſwieca vcżynkow/ podłych ludzi/ przeto/ nie máią oni pobidki do cnothy/ áni boiáźni nieſłáwy. GórnDworz Dv; [PismaPolit 543].

Zwrot: »przydawać (a. [da(wa)ć]) pobiedkę« [szyk zmienny] (1): do ktorego [karania] Mu [Bogu] wielką przydawamy ku złościam tym pobietkę – słowa Jego świętego, ktoremu się najwięcej w państwach WKM przeciwiają, wzgardzenie Diar 21; [Wolno im téſz ieſt opić śię [...] i ieść nie tylko krom potrzeby/ ale téſz dlá złoczyńſtwa/ iako mowią dlá trunku/ to ieſt aby śię mogli obeżrzeć choc śię ich przyrodzęnié tym brzydzi i przetoſz mu pobiedkę dawaią iedząc to poczymby pić mogli MurzNT 111v (Linde); PismaPolit 543; Iżem ſie tego domowić y docżekáć niemogł/ áby kiedy Ich M. Kxię. Ieſuitae Poznáńſcży/ do iáwney rozmowy zemną poſtąpić mieli/ dawſzy ſtronie náſzey/ ſámi pierwey pobiedkę. NiemDiatribe A2].
Szereg: »pobidka a podżoga« (1): ſpomnieć mu będzie mogł one ſławne Hetmány/ ktorych contrefet to z mármoru/ to z miedzy/ á czáſem y ze złotá oni Grekowie/ ábo Rzymiánie [...] ſtáwiáli: ták wiele dla nieſmiertelney ſławy onych ludzi/ iáko też dla pobidki á podżogi drugiem/ iżby ſie pocżćiwą zazdroſcią ku thákieyże ſławie pięli. GórnDworz Ee7v.
a. [Zachęcanie, namowa:
Wyrażenie przyimkowe: »za pobiedką [czyją]«: opowiádałem iawnie/ żem gotow z Ich M. X. Iezuity mowić publicè o wiarę Krze: zá pobiedką ich. NiemDiatribe A3v.]
b. [Utwór muzyczny będący zachętą do walki: Záś Mátthyth-iáhu/ [...] y Házáz-iáhu [grali] w ſkrzypice na ośm (głoſow) pobiedkę [octavam ad vincendum; gráli Mutetę o zwyćięſtwie Leop; octawę gráli zwycięſką WujBib]. BudBib 1.Par 15/21 (Linde).]

Synonimy: bodziec, pobudka, pobudzanie, pobudzenie, podżoga; a. namowa, namowienie.

MMk, MP