[zaloguj się]
[pdf]

OCZEKAWANIE (69) sb n

o, pierwsze e oraz drugie a jasne (w tym w a 2 r. błędne znakowanie), pierwsze a pochylone (w tym 2 r. błędne znakowanie); teksty nie oznaczają -é (Cn e pochylone).

Fleksja
sg pl
N oczekåwani(e) oczekåwaniå
G oczekåwaniå
D oczekåwaniu
A oczekåwani(e)
I oczekåwani(e)m, oczekåwanim
L oczekåwaniu

sg N oczekåwani(e) (31). ◊ G oczekåwaniå (10). ◊ D oczekåwaniu (5). ◊ A oczekåwani(e) (7). ◊ I oczekåwani(e)m (4), oczekåwanim (1) Leop. ◊ L oczekåwaniu (10). ◊ pl N oczekåwaniå (1).

Sł stp: oczekawanie, oczakawanie, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. oczekiwanie.

1. Spodziewanie się kogoś lub czegoś, liczenie na coś lub liczenie się z czymś, nadzieja lub obawianie się, że coś nastąpi; exspectatio Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Cn; spes Mącz; PolAnt; sustinentia Vulg; desideratio Mącz; praestolatio Cn (59): O naſcząſznyeſzy ſymeonye twoye nyeprąthkye uuyerzenye przynyoſlo tobye ueſole oczekauanye PatKaz II 7761v; Commovere sui expectationem, Kázáć ſie nádźiewáć ſiebie/ álbo dla oczekawánia teskność komu zádáć. Mącz 234b, 83a; wſzyſcy ocży ná ziemię ſpuſzcżą/ prze wielką boiazń y ocżekawánie troſkliwe [na Sądzie Ostatecznym]. SkarŻyw 121.

oczekawanie czego (18), kogo (2): Żywot ieſt ludzi [...] nędznych ſmutek, a ocżekawanie ſmierci. BielŻyw 137, 54; RejWiz A7v; Leop Hebr 10/27; Thak iż ſię ludźie z duſze wylękną/ przed ſtráchem y oczekawániem nieſzczęśćia przychodzącego ná okrąg źiemie BibRadz Luc 21/26, *7; gdzieſz ieſth on wáſz Kriſtus álbo gdzie ieſth ono do was ocżekawánie iego RejAp 84v, 125v, 169, 195; RejPos 142v, 162; SkarŻyw 74; CzechEp 368; LatHar 669; oczekawánie Duchá S. miedzy wniebowſtąpieniem Páná Chriſtuſowym, y początkiem kośćiołá iego. WujNT 394 marg, Luc 21/26, Hebr 10/27. Cf »oczekawanie nadzieje«.

oczekawanie czyje [= kto oczekuje] [w tym: pron poss (9), G sb i pron (6), ai poss (2)] (17): WróbŻołt 118/116; A on [...] dobrą otuchę vczyni oczekawániu náſſemu RejPs 48v; LubPs K4v, P6, P6v; Mącz 116b; RejAp 48, 117v marg, 169, Ee3; RejPos 74, 128v; RejPosWstaw [1102]v; (ty) ocżekawánie cżłowiecże gubiſz. BudBib Iob 14/19; ModrzBaz 134; WujNT Philipp 1/20. Cf Fraza.

oczekawanie czyje [= kto jest oczekiwany] (1): Boże tyżeś záślubił/ byś nikogo nie zgubił/ zwłaſzcżá thwego wiernego/ w wierze prácuiącego/ y w ſtałym pokutowániu/ w thwoim ocżekawániu/ z śmierći ku zmartwych wſtániu. ArtKanc R20v.

oczekawanie czyje [= po kim się oczekuje] (1): Sustinere ac tueri expectationem sui, Tym ſie okázowáć czego ſie po niem nádziewano/ czinić doſić oczekawániu ſwemu. Mącz 448b.

W charakterystycznych połączeniach: bojaźliwe oczekawanie, długie, straszliwe (2), troskliwe, wielkie; oczekawanie dekretu Pańskiego, Ducha Św., korony, nieszczęścia, radości, sądu (3), słow, śmierci (2), wiecznej odpłaty, zapłaty (2), żywota wiecznego.

Fraza: »wypełnią się oczekawania [czyje]« (1): Abowiem iuż ſie tám wypełnią ony ocżekawánia ich/ [...] iuż iedno będą pátrzáć iáko we zwierćiádło w ono niewidome przed tym nigdy Boſtwo Páná ſwego RejAp 185v.
Zwroty: »w oczekawaniu być« = oczekiwać (1): In expectando. sunt, W wielkim oczekawániu ſą. Mącz 428d.

»na oczekawaniu być [u kogo]« = być oczekiwanym (1): Desiderio magno esse alicui, Nawielkiey nadzieyi á oczekawániu być v kogo. Mącz 83a.

»z oczekawaniem czekać« (1): Angi expectatione, Swielkiem oczekawániem niekogo czekáć. Mącz 9d.

»oczekawaniu dosyć (u)czynić« = aestimationi satisfacere, sustinere ac tueri expectationem Mącz [szyk zmienny] (3): Mącz 116b, 448b; [dbajcie] áby ták młodźieńcy byli ćwicżeni/ iákoby oni rodźicow y przyiaćioł ſwych żądzy/ á Rzecżypoſpolitey y Zborowemu ocżekawániu [...] doſyć vcżynili [expectationi ... responderunt] ModrzBaz 134.

»oczekawanie mieć [w kim]« = oczekiwać kogoś [szyk zmienny] (2): Niech nie będą záháńbyeni ći co ſwe ocżekawánie máią w Pánu. LubPs P6, P6v.

Wyrażenia: »długie oczekawanie« (1): [czekają zmiłowania Pańskiego] nádziewáiąc ſie/ iż cżáſu ſwego to ták długie ich ocżekawánie/ obroći ſie im w ſowithą rádość RejPos 74.

[»oczekawanie lenne«: Ocżekawánie tedy Lenne/ oktorym [!] tu w texćie mowi/ ieſt to/ kiedy pan zá żywotá Maná ſwego przyobiecuie dobrá drugiemu tym ſpoſobem/ ieſliby Man iego bez potomká zſzedł. SzczerbSpecSax 25 (Linde).]

»oczekawanie nadzieje« = nadzieja; sustinentia spei Vulg (2): Y ſkądże ma byc inſſe oczekawánie nádzieie wſpomożenia náſſego iedno od ćiebie páná ſwego RejPs 197; Leop 1.Thess 1/3.

»oczekawanie odkładane [= długie]« (1): Ocżekawánie odkłádane [Spes quae protrahitur] wątli ſerce BudBib Prov 13/12.

»pewne oczekawanie« (1): vdziela nam nádźieie/ ktora ieſt pewnym ocżekawaniem żywotá wiecżnego BibRadz *7.

Szereg: »oczekawanie i (a) nadzieja« [szyk 2:2] (4): Fallere spem alicuius. Omylić nádzieyę czyyę y oczekawánie. Mącz 407c, 116b; SkarŻyw 74; wiem iż mi to wynidźie ku zbáwieniu [...] według oczekawánia y nádźieie moiey [secundum exspectationem et spem meam] WujNT Philipp 1/20.
Przen: Ten, kogo lub to, czego się oczekuje [w tym: czyje (10): G sb (6), pron poss (3), ai poss (1)] (12): GDyześ ieſt nawſſem oczekawanie naſſe naſz miły panie RejPs 89v; LubPs Q2v; A teraz ktore ieſt oczekawánie moie? Zaś nie Pan? Leop Ps 38/8; zgrzeſſyli Pánu/ [...] ktory ieſt ocżekawánim oycow ich. Leop Ier 50/7, Act 12/11; BibRadz Act 12/11; Gdyż to ieſt wielkie ocżekawánie Anyołow ſwiętych/ áby ſie richley vſpokoiło kroleſtwo Páńſkie RejAp 127, 48; HistRzym 76; BudBib Ier 29/11; wyrwał mię z ręki Herodowey/ y ze wſzytkiego oczekawánia ludu Zydowſkiego. (marg) od śmierći, ktorey czekał lud Zydowski. (–) WujNT Act 12/11; [áż ten przyydźie który ma być zeſłan; A ten będzie oczekawánie narodów. BiałPos 48 (Linde)].

oczekawanie komu (1): áż przydzye ten ktory ma poſłan być/ á on będzye ocżekawánie narodom BielKron 18v.

W charakterystycznych połączeniach: oczekawanie pożądliwe, wielkie; oczekawanie anjołow świętych, ludu żydowskiego (3), ludzkie, ojcow, patryjarchow; wyjąć z oczekawania, wyrwać (3).

2. Zwlekanie, opóźnianie podjęcia działania [w tym: czyje (8): G sb i pron (4), pron poss (3), ai poss (1)] (10): O nędzneſz to ocżekawánie náſze/ iż powoli niechcemy ſie przypátrowáć temu Pánu ſwemu/ á iednáć ſobie zá cżáſow wolnych pewney nádzyeie o nim RejPos 244.
a. Zwlekanie z wymierzeniem kary, cierpliwość; longanimitas PolAnt, Vulg; sustentatio Cn [w tym: o Bogu (8)] (9): ieſzcze ſroſzſzy ieſth do pomſty kto nie wdzięcznie będzie prziymował y tego miłośćiwego ocżekawánia iego/ y [...] nápominánia iego. RejAp 83v; RejPos 192; BudBib Ier 15/15; niewieſz iſz ćię łaſká á ocżekawánie Boſkie do pokuty wżywa [!] SkarŻyw 168; WujNT 718 marg.
Zwrot: »oczekawanie dawać« (1): nieukwapliwy ieſt iż długie ocżekawánie dawa [longanimitatem praestat] tym kthorzy zgreſſyli [!] Leop 4.Esdr 1/64.
Wyrażenie: »długie (jest) oczekawanie« (2): Leop 4.Esdr 7/64; iż iáko ieſt długie ocżekawánie iego/ tákże bezpochybnie bywa długo nie odmienioná pomſtá iego. RejPos 197v; we wſzytkim ſtawmy ſámych śiebie iáko ſłudzy Boży/ w ćierpliwośći wielkiey/ [...] w nieſkwápliwośći (marg) w długim oczekawániu (–) [in longanimitate] WujNT 2.Cor 6/6.
Szereg: »miłosierdzie a oczekawanie« (1): O moy miły Pánie toć to iest ſwięte miłoſierdzye á ocżekawánie twoie RejPos 193.

Synonimy: 1. nadzieja, spodziewanie; 2. mieszkanie, nieskwapliwość, odkładanie, odwłoka, zwłoka.

Cf OCZEKAWAĆ, OCZEKAWLIWOŚĆ, OCZEKIWANIE, OCZEKOWANIE

DD