[zaloguj się]
[pdf]

1. MIESZKANIE (758) sb n

mieszkanie (704), mięszkanie (54); mięszkanie GliczKsiąż (3), ArtKanc (6); mieszkanie : mięszkanie RejPs (15:1), LibMal (1:1), LubPs (40:1), GroicPorz (1:5), KrowObr (5:3), Leop (25:1), BibRadz (43:10), BielKron (24:3), Mącz (32:1), CzechRozm (7:4), KarnNap (1:1), SkarJedn (2:2), SkarŻyw (29:8), ActReg (2:3), CiekPotr (1:1).

Pierwsze e oraz a jasne (w tym w e 2 r., w a 11 r. błędne znakowanie); -é (31), -e (3); -e Oczko, ZawJeft; -é: -e GosłCast (4:1).

Fleksja
sg pl
N mieszkanié mieszkaniå
G mieszkaniå mieszkaniå, mieszkåń
D mieszkaniu
A mieszkanié mieszkaniå
I mieszkaniém, mieszkanim
L mieszkaniu mieszkaniåch
V mieszkani(e)
inne sg a. pl G - mieszkaniå

sg N mieszkanié (149); -é (18), -e (1), -(e) (130); -é: -e GosłCast (3:1). ◊ G mieszkaniå (200); -å (179), -(a) (21). ◊ D mieszkaniu (62). ◊ A mieszkanié (224); -é (20), -e (2) Oczko, ZawJeft, -(e) (202). ◊ I mieszkaniém (25), mieszkanim (8); -im MiechGlab, SienLek, RejAp, GrzegŚm; -ém : -im Leop (1:1), BielKron (1:1), BudBib (5:1), WujNT (1:1); ~ -ém (2), -em (1), -(e)m (22);-ém Oczko; -ém : -em SarnStat (1:1). ◊ L mieszkaniu (28). ◊ V mieszkani(e) (4). ◊ pl N mieszkaniå (19). ◊ G mieszkaniå SkarKaz (2), mieszkåń (1) BudBib. ◊ A mieszkaniå (18). ◊ L mieszkaniåch (6). ◊ sg a. pl G mieszkaniå (12) SeklKat, Leop, BibRadz, SkarŻyw, WujNT (2), SkarKaz (6); -å (11), -(a) (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI–XVIII w.

Znaczenia
1. Bycie, pobyt, istnienie, życie; habitatio Mącz, Vulg, PolAnt; commoratio, mansio Mącz (383): gdi ſie cżás wypełnił iego mieſzkánia w morzu/ [...] wyciągnęli go ná wirzch. HistAl M5v; Mącz 151c, 207b, 233a; RejPos 100v, 175, 314v; W pokoiu záraz lęgę y záſnę/ boś ty Iehowo ſam vbeſpiecżyſz mieſzkánie moie [confidenter facies habitare me]. BudBib Ps 4/8 [10]; SkarŻyw 502; Calep 85a.
Wyrażenie: »znak, miejsce, pamiątka mieszkania [czyjego]« [w tym: miejsce i pamiątka itp. (2)] = ślad czyjejś obecności (10:2:2): Wytraẃ ye w gnyewye twoim á wytraẃ ye Pánye/ Nyech żadny znák myeſſkánia ich tu nye zoſtánye LubPs O4v; RejAp 37v, 103; RejPos 72v, 196, 198, 262v, 264v (8); RejZwierc 184v.
W przen [czyje] (2): W vſzy im biie Táyné ſzeptánié.To podniéca w nich/ Twoie [potwarzy] mieſzkánié GosłCast 75.
Zwrot: »uczynić mieszkanie« = zamieszkać (1): Ceſárze y krolowie/ ze wſzytkiego świátá zlećieli ſię do niey [wiary Chrystusowej]/ y w niey ſobie mieſzkánie vczynili. WujNT 140.
a. Życie ludzkie (56):
α.Życie doczesne, ziemskie [w tym: czyje (28); pron poss (22), G sb i pron (6)] (42): BielŻyw 163; RejPs 80, 109v, 138v, 189v, 199v, 211; RejJóz Q4; Rozweſelę ſie ku chwale Bogá wſzechmogącego/ Poki doſtawa mieſzkánia tu moiego nędznego LubPs ff2, K2, N5, O, Rv, bb4v, ee2v; KrowObr 186v; RejWiz 83v; RejPos 40, 40v, 164v, 189v, 196, 244, 317; RejZwierc 48, 81v, 177; Ieſli Oycá wzywaćie/ [...] tedy w boiáźni obcuyćie cżáſu tego tu mieſzkánia wáſzego CzechRozm 197v; NiemObr 89; gdy podługym afortunnym mięszkaniu Iey Kr. M ztego swiata zeydzie. tedy te dobra [...] dostołu naszego przywrocic bedziem powinni. ActReg 45; RybGęśli Dv; WujNT 2.Cor 5/1; WysKaz 5; SkarKaz 3b, 384a.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie (jest) bezbiedne, bezpieczne (4), długie (4), fortunne, krotkie, marne (2), mierzione, nędzne (4), nierządne, nikczemne, obłędne, (nie)pewne (2); mieszkanie ludzi, synow człowieczych; czas mieszkania (2), dom (3), kraina, kres (2), niskość, pewna godzina; mieszkanie dać (2), opłakiwać, sprawić, sprawować; na mieszkanie fundować się.

Wyrażenia: »doczesne mieszkanie« (3): RejPs 109; RejPos 210; vcżynił dla niego [Bóg dla człowieka] to ćieleſne widome ſtworzenie/ áby ie miał ſobie ku docżeſnemu mieſzkániu SkarŻyw 258.

»mieszkanie na świecie, na ziemi« [szyk 3:1] (3:1): GliczKsiąż A2; LubPs K; RejZwierc 156; zaż [...] nie on ſam ſtop cżłowiecżych licży y kres mu mieſzkáina [!] ná źiemi zámierza? CzechEp 58.

Szereg: »mieszkanie i żywot« (1): Są też niekthorzy co [...] ná przyrodzenie cżáſem nárzekáią/ iż inym źwirzętom y ptakom dłuſzſze mieſzkánie ná ſwiecie y dłuſzſzy żywot dáło/ niżli temu ſláchetnemu źwirzęciu co ie cżłowiekiem zową. RejZwierc 156.
β. Przebywanie pośmiertne w zaświatach (14): WróbŻołt 106/7; Leop *B4v; Day mi mieſzkánie w niebieſkich rádośćiách wiekuiſtych páłacow twoich LatHar 23.
Zwrot: »mieć mieszkanie« = mieszkać (3): LubPs T3; O Iák ſą miłe twe przybytki Pánie [...]. Bo z wielkiey chući duſzá ma k nim prágnie/ áby miáłá w twym domu mięſzkánie ArtKanc K7v; GrabowSet H3v.
Wyrażenia »wieczne mieszkanie; wieczność mieszkania« (7;1): LubPs Ov; RejPos 27, 30v, 138v, 164v, 319; (nagł) Męki. (‒) [... ] Wiecżność mieſzkánia w ćiemney/ ſmrodliwey/ y mąk pełney piekielney kátowni. LatHar 670; SkarKaz 634a.
b. Sposób, tryb i warunki życia (19): BierEz O3; RejAp 118v; RejPos 42; Błogoſłaẃ w tym domu Pánie/ Wſzytkim ſzcżęſliwe mieſzkánie. RejZwierc 236v, 236v; WujJud 3v; VRząd nayprzednieyſzy zwirzchnośći ieſt ten/ ſtáráć ſie o [...] beśpiecżne wſzem obywátelom mieſzkánie. WujJudConf 213v; CzechRozm 114v; SkarŻyw 117 marg; StryjKron 95; Iáko świeckiego ták y duchownego mieczá bárżo/ á bárżo potrżebá: mnieyby było v was mordow/ [...] mniey nie vććiwego mieſzkánia GórnRozm D; WujNT Zzzzz.

W połączeniu szeregowym (1): Słuchayże záſię o zwirzchnośći á o doſthoieńſtwie ſwieckim iego [...]/ gdyś ſie o nim iuż náſłuchał w ſpráwách/ w żywocie/ á w mieſzkániu/ y w poſtępkoch iego. RejPos 301v.

W charakterystycznych połączeniach: bezpieczne mieszkanie (3), fortunne, nieućciwe, na puszczy (2), rozne, spokojne, szczęśliwe; dać mieszkanie, sprawić; starać się o [jakiej] mieszkanie.

Wyrażenia: »mieszkanie w małżeństwie« (1): Bo iednych náucżył nabożeńſtwá: drugich goſpodárſtwá/ tych mieſzkánia w małżeńſtwie GórnDworz Ii4.

»mieszkanie w mieście« = mieszczański tryb życia (1) Mieſzkánie Szláchty w mieśćie. GórnRozm H2v marg.

»osobne mieszkanie« (1): Bacż tu cżterzy duchowné roboty/ ktoreé ſie ſpolem ſpomágaią. Oſobné mieſſkanié/ modlitwa/ poſt/ a ciała káranié. OpecŻyw 37.

»mieszkanie we wsi« = wiejski tryb życia (1): Rusti catio ‒ Mieſzkanie we wſy. Calep 933b.

Szereg: »obcowanie i mieszkanie« (1): A ize ſnadz obcowánie náſze y mieſzkánie [conversationem nostram et habitationem] żądaſz wiedzieć/ tobie przez ten liſt opowiádamy. HistAl H2v.

»żywot a mieszkanie« (1): A iákiſz żywoth proſzę cie? A iákieſz wdzięcżnieyſze mieſzkánie może być cżłowieká pocżćiwego zá żywotá tego niepewnego ſwego? RejZwierc 33.

c. Przebywanie na jakimś konkretnym terenie, osiedlenie się gdzieś, bycie gdzieś mieszkańcem, obywatelem czegoś; incolatus, inquilinatus JanStat (139): FalZioł V 62; [Iwan] dał im ku mieſzkaniu kxięſtwo Kozanſkie. MiechGlab 73, 42, 51, 62; WróbŻołt 106/36; RejPs 198v; A gdy ćie iuż wprowádzi Pan Bog twoy do źiemie/ do ktorey idzieſz ná mieſzkánie [ad quem pergis habitandam]/ vcżyniż błogoſláwienſtwo ná gorze Gáryzym Leop Deut 11/29, Ps 106/36, Ez 48/15; BibRadz Gen 47 arg, Deut 13/12, Ios 14/4, Ruth 1/1, Ps 106/4, Ier 7/7, Dan 4/9; BielKron 43v, 48, 55, 97, 102 (8); Novas colonias ducere, Przeſadźić lud ná ynſze mieyſce ku mieſzkániu. Mącz 60b, 60b [2 r.], 124c, 220d [2 r.]; GórnDworz Zv; HistLan D3; BudBib Is 40/22, Ier 6/8; CzechRozm 251v; SkarŻyw 238; GórnRozm K3v marg; Calep 62b, 537a, 1043a; GostGosp 82; KochCz B; WysKaz 6; którym téż zupełną dáiemy wolność z źiem y Panſtw náſzych do źiem króleſtwá/ [...] względem mieſzkánia przenośić ſie SarnStat 1103, 218, 663, 1073 [2 r.], 1103 marg; VotSzl E3v.

mieszkanie gdzie (21): ZapWar 1550 nr 2664; LubPs F3v; Leop Gen 26/8; BibRadz Gen 47/4, I 31; BielKron 239v, 249; Mącz 217b; tym ſie nawięcey báwi/ opiſuiąc przywrocenie żydow do źiemie ich [...]: y ich ſzcżęſliwe ná wieki w oney źiemi y w mieśćie mieſzkánie CzechRozm 118; SkarJedn 97; SkarŻyw 283 marg, 284; GórnRozm Ev, K4; Calep 1123b; Ciche modlitwy przed Praefácyą/ znáczą táiemne á ſkryte mieſzkánie Páńſkie w Ephrem miáſtecżku LatHar 79, 336 marg, 497; SarnStat 158, 1113; SkarKaz 633b marg.

mieszkanie gdzie [= w pomieszczeniu] (4): Iaćiem ieſt Pan Bog twoy [...]/ ieſzczeć dam mieſzkánie w przybytkoch [adhuc habitare faciam te in tabernaculis] BibRadz Os 12/9, Os 11/11; RejZwierc 236v; CiekPotr 5.

mieszkanie gdzie [= w miejscu już przez kogoś zamieszkałym; w tym: miedzy kim (1), z kim (1)] (2): RejAp 65; Peregrinitas ‒ Zobczimi mieſzkanię. Calep 778a.

mieszkanie gdzie [= w czyim domu; u kogo] (1): iż ią chcial dlá tego opuſcitz [św. Józef Maryję]/ iż ią vbácżyl brzemienną/ maiątz podezrzenié z dlugiego mieſſkaniá v zachariáſſa OpecŻyw 13v.

mieszkanie komu, czemu (3): BibRadz Ez 25/5; á ná niektórych mieyſcách ták zepſowáné były [kościelne dobra]: że téż niémaſz domów wczęśnych [!] ná grunćiéch oſobóm kośćielnym ku mieſzkániu SarnStat 178 [idem] 922.

mieszkanie czyje [w tym: pron poss (18), G sb i pron (16), ai poss (1)] (35): LibLeg 10/150, 11/21; RejPs 69v; ZapWar 1550 nr 2664; LubPs H2v; A gdy iuż minęło dni niemáło iego [Izaaka] thám mieſzkániu [ibidem moraretur] Leop Gen 26/8, 3.Mach 6/33, Act 17/26; BibRadz Gen 27/39, I 31, Num 15/2, Zach 14/10; BielKron 285;RejAp 135v; RejPos 351 v; [Bóg] ſpráwił z iedney krwie wſzytek Narod ludzki áby mieſzkáli po wſzytkiey źiemi [.,.] záłożywſzy gránice mieſzkánia ich GrzegŚm 3, 51; HistLan D3v [2 r.]; CzechRozm 118; SkarJedn 97; SkarŻyw 502; NiemObr 173 [3 r.]; Niezda się bydz tez mieszkac wKrakowie miał bo [...] swoim mięszkaniem, ogłodził by tu Kraków ActReg 5, 45; LatHar 79;WujNT Act 17/26; SarnStat 158, 492 [2 r.]; Sámo mieſzkánie ludźi świętych y ſług Bożych/ dom poświęca y nábawia dobrym SkarKaz 579a, 315a; SkarKazSej 704a.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie bestyjam, burgrabiow (2), dalekie jeden (jednego) od drugiego (2), długie (2), miedzy niewiernemi, z obcymi, osobom kościelnym (2), pańskie, pracowite, skryte, sług bożych, szczęśliwe, tajemne, ustawiczne, wielbłądom, wolne; mieszkanie w domu (3), w miasteczku [ + nazwa], w mieście (2),w państwach [czyich], w przybytkach, na puszczy, po rożnych miejscach, po wsiach, w ziemi (obiecanej) (3), w ziemi [+ nazwa]; dom mieszkania (2), granice (4), ziemia (3); dworzec do mieszkania, niebezpieczny, przybytek, wesoły; namiot dla mieszkania; ciasny ku mieszkaniu, kąt (2), miasto (6), mierniejszy, nazdrowszy, niezgodny, powolny, wolność; bronić [gdzie] mieszkania, dopuścić, użyć; da(wa)ć (podać, oddać, dany) ku mieszkaniu (8), dopuszcznie, obrać, posłać, prowadzić się, przesadzić, przyciągnąć, przywieść, wyniść; dla (względem) mieszkania przenosić (przenieść) się (2); dać mieszkanie (3), postanowić, zacząć; dany na mieszkanie, iść, posyłan, sobić się, uciekać, wracać się, wyciągnąć; z nazwą miejscową (4).

Zwroty: »mieszkanie mieć, mający« [gdzie; w tym: w pomieszczeniu (3), około kogo (1), u kogo (1), przy kim (1)] = mieszkać; habitare PolAnt; domicilium habere Vulg; domicilium habens JanStat [szyk zmienny] (22:2): OpecŻyw 39; LibLeg 11/21; LibMal 1547/25; Záwżdym ſłychał przykre ſłowá okrutne łáyánye/ Od tych ktorzy około mnye myeli ſwe myeſſkánye. LubPs H2v, X5v, Z; GOſćiem ten ieſt/ ktory ták dáleko mieſzkánie ma/ iż iednego dniá do Sądu przydź niemoże. GroicPorz m2 [idem] m2; Leop 3.Mach 6/33; BibRadz Gen 27/39, Zach 14/10; BielKron 285; HistLan D3v; ZapKościer 1582/36v, 1584/43, 50; NiemObr 173 [4 r.]; WujNT Mar 5/3; SarnStat 118, 144, 486, 916.

»zasieść mieszkaniem« = osiedlić się gdzieś (1): rozbić namiot známionuie záſieść mieſzkániem. BudBib I 134c marg.

Wyrażenia: »mie(j)sce (u. miasto) ku mieszkaniu, mieszkania, dla mieszkania« = loctus habitandi Vulg (4:2:1): MiechGlab 37; RejPs 69v; Ale ieſliby niechćieli ſwámi iść zbroynie do źiemie Chánáneyſkiey/ niechay miedzy wámi máią mieſcá ku mieſzkániu. Leop Num 32/30; BielKron 24; RejAp 135v; SkarŻyw 244; Akto [!] incertis magis vagatur ſedibus, tuła ſię nie máiąc nigdźiey tu miáſtá pewnego ku mieſzkániu/ [...] ieſli nie ſłudzy Chriſtuſowi CzechEp 60.

»obecne [= osobiste], osobliwe mieszkanie« (2:1): zamki/ miáſtá pomurowáli/ y ochędożyli ku oſobliwemu mięſzkániu y obronie Ceſárſkiey BielKron 231 v; SarnStat 492 [2 r.].

Szereg: »bytność i mieszkanie« (1): SAluum Conductum o bytnośći y mieſzkániu w Polſcze áż do Séymu [...]/ Vrodzonégo Kryſztophá Zhorowſkiégo/ [...] vmacniamy SarnStat 158.
W przen (2): tám w niey dźiewięć mieſięcy/ iáko w iedney kloźie mieſzkał/ niż ſobie domek/ ábo iáko oni mowią przybytek ku mieſzkániu/ to ieſt cżłowiecżeńſtwo ábo ćiáło ſpráwił CzechRozm 157.
Zwrot: »położyć mieszkanie« (1): fráſunek w ſercu mym pánuie. (‒) Prze Bóg/ y w ſercu moim położył mieſzkánie. ZawJeft 20.
Przen (6):
a) O płodzie w łonie matki [w tym: czyje (3)] (5): PatKaz III 115; Wſpomni ſobie ná pirwſzy gmách mieſzkánia iego [człowieka]/ Gdy bywa w ſklepie zámknion brzuchá śmierdzącego RejWiz 87v; BielKron 136v; CzechEp 310; Ty máiąc wźiąć cżłowiecżeńſtwo náſze dla wybáwienia náſzego/ nie hydźiłeś ſię w pánieńſkim żywoćie mieſzkániem. LatHar 573.
b) O opiece boskiej (1): O yednem tylko rzecż prośił Páná Bogá niego/ [...] Abym w domu ſwiętym yego miał wdzyęcżne mieſſkánie/ Dokąd dni żywotá mego yuż nadáley sſtánye. LubPs G2v.
d. Obcowanie, przestawanie z kimś, towarzysznie komuś, życie w jakiejś społeczności; conversatio Mącz, Vulg; consuetudo, convictus Mącz; societas Modrz (47): Mącz 487c; Convenae ‒ Lud zrozmaitich nąrodow do mieſzkanią zebrany. Calep 256a.

mieszkanie miedzy kim, miedzy czym (7): LubPs cc2v marg; Dulcis et iucunda consuetudo inter suos, Miłe wdzięczne mieſzkánie miedzi ſwémi. Mącz 97b; GórnDworz L13v; RejPos [36]; KochPs 187; GórnRozm N3; SkarKaz 609a.

mieszkanie z kim, z czym (9): LubPs cc2v; Leop Dan 5/21; WujJudConf 47; BudBib Dan 4/25[22]; SkarJedn 376; Drugie ćiche modlitwy/ onoć táiemne z miłymi przyiaćiołmi mieſzkánie ná myśl przywodzą LatHar 80, 667; GosłCast 38, 64.

mieszkanie w czym [= w jakiej społeczności] (1): Iáko wielka ieſt vćiechá [...] miedzy dobremi y zgodnemi ſąśiády mieſzkáć: ták w kośćiele Bożym/ [...] ieſt dźiwnie poćieſzne mieſzkánie SkarKaz 633b.

mieszkanie czyje [w tym: G sb (2), ai poss (1), pron poss (1)] (4): Ięzycki złącżáią małżeńſtwá/ Iteż inne przyiaćielſtwá: Y wſzyſtkich ludzi mieſzkánie/ Przez ięzyk ma ſwoie ſtanie. BierEz Dv; Leop Ier 9/6; ModrzBaz 4v. Cf mieszkanie czyje przy kim.

mieszkanie czyje przy kim (1): Przy Krolu obećne Senatorow mieſzkánie. GórnRozm K marg.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie miedzy bydlęty, cielesne, z cudzoziemcy, w Kościele Bożym, przy krolu, miedzy ludźmi (ludzkie, ludzi) (4), miłe, nierozdzielne, miedzy niewiernemi, z osły, pocieszne, z przyjaciołmi, przykre (2), senatorow, spokojne, tajemne, trudne, wdzięczne, miedzy zbojcy, zgodne, z zwierzęty (2); do mieszkania przypuścić, zebrany; przez mieszkanie spojony, złączony.

Zwrot: »mieszkanie mieć« [w tym: z kim (3), miedzy sobą (1)] = obcować (5): yakom swamy ſlvbyl przes lyſty swe wdobrey przyasny mieſkanie miecz LibLeg 10/60v, 10/56v, 11/22; BielKron 447; SkarŻyw 560.
Wyrażenia: »dobre mieszkanie« = przyjaźń, konfidencja [szyk 3:2] (5): BierEz I2; LibLeg 10/56v; SkarJedn 376; SkarŻyw 560; Niezwiérzay ſię ledá komu/ Niepuſczay mnichów do dobrégo mieſzkánia. KochFr 16.

»spolne (a. społeczne), w społku mieszkanie« = civilis societas, congregatio hominum inter ipsos Modrz [szyk 9:1] (9:1): Mącz 482a; Ale iż ná zgromádzenia ábo ſpolne mieſzkánia/ ludzie poſpolićie napirwey ocży ſwe obracáią/ przeto też onich naprzod będziemy rozmowę mieć ModrzBaz 4, 3, 4v, 77, 141; StryjKron 16; Calep 257a; LatHar 101, 667.

Szereg: »mieszkanie, (i) towarzystwo (a. towarzyszenie)« [szyk 2:1] (3): Mącz 501a; ModrzBaz 4v; nigdym tego mieſzkánia y towárzyſtwá wáſzego godzien nie ieſt. SkarŻyw 134.
α. O związku kobiety z mężczyzną (7): to o tych mowił/ ktorzy w pogáńſtwie z ſobą żyiąc/ y ſpolne dzieći máiąc/ieden ſię znich do wiáry S. náwracał. Tym iuſz dla dziatek/ y długiego mięſzkánia/ rozdzieláć ſię nie rádzi. SkarŻyw 153.

mieszkanie z kim (3): KarnNap F3; A ono iedná ná świećie przycżyná ſię nie náydzie: dlá ktoreyby ten ſię węzeł/ [...] rozwiązáć ſię [!] ták mogł [...]. Inna rzecż/ gdy ie [...] od mieſzkánia z ſobą kośćioł wyzwoli SkarJedn 344. Cf »z żoną mieszkanie«.

Wyrażenia: »spolne mieszkanie« (2): WujNT 1.Petr 3/1; Przez ſpólné źwiązki ſzlubu á ztowárzyſzoné/ Spólné náſzé mieſzkánie/ wiecznie vmocnioné. GosłCast 64.

»z żoną, białągłową mieszkanie« (1:1): KarnNap F3; TAkże y żony niech będą poddáne mężom ſwoim: áby też ieſli ktorzy nie wierzą ſłowu Bożemu, przez ſpolne z żonámi mieſzkánie [per mulierum conversationem] bez ſłowá pozyſkáni byli WujNT 1.Petr 3/1.

Szeregi: »małżeństwo abo mieszkanie« (1): Sálomon nábrał w małżeńſtwo ábo w mieſzkánie/ cudzego nabożeńſtwá białychgłow PowodPr 39.

»mięszkanie i obcowanie« (1): áby beło w małżeńſtwie vććiwe y cżyſte mężcżyżny [!] z białą głową mięſzkánie y obcowánie KarnNap F3.

W przen (1):
Wyrażenie: »mieszkanie z małżonkiem« (1): Co to ieſt pánná [...] y do cżego ſie chędoży/ ábowiem do zakonu Páńſkiego y do mieſzkánia wdzięcżnego z małżonkiem ſwoim. RejAp 175v.
e. O Bogu i istotach nadprzyrodzonych [w tym: czyje (52)] (98): RejPs 27v; LatHar 483; ZAchowuymy kośćioły Bożé w wielkiey czći/ iáko domy ſámemu Bogu ná mieſzkánie oddáne SkarKaz 456a.
Zwrot: »mieszkanie uczynić [gdzie]« = zamieszkać (1): Pan bog mieſzkanie vcżyni [inhabitare facit] na potopie WróbŻołt 29/10.
α. O rzeczywistej obecności Boga Starego Testamentu (15): ábowiem w Ieruzálem były zacne páłace iego á nágorze Sion dom właſnego mieſzkánia iego. RejPs 111, 108v; BiałKat 138v; BudBib 1.Par 17/3, Sap 9/8, 2. Mach 14/35.

mieszkanie miedzy kim (1): Y będzie mieſzkánie moie miedzy nimi/ á będę iym Bogiem BudBib Ez 37/27.

mieszkanie gdzie (3): LubPs P5, Sv; Lecż mieyſcá/ ktore obierze Iehowá Bog wáſz [...] ku mieſzkániu ná nim/ ſzukáć będziećie BudBib Deut 12/5.

Zwrot: »[gdzie] mieć, uczynić mieszkanie« = (za)-mieszkać (1:1): w wyodą myę ná gorę twą ſwyętą o moy Pánye/ Kędy racżyſz záwżdy myeć ſwoye wdzyęcżne mieſſkánie LubPs M, R2v.
Wyrażenia: »miejsce ku mieszkaniu« (1): A ieſliż dam ſen ocżom mym [...]/ Do tąd áż wżdy znaydę mieyſce ku mieſzkániu Pánu temu LubPs dd2v.

»osobliwe [= osobiste], osobne mieszkanie« (1:1): RejPs 98; Aczkolwiek wſzytki rzeczy ſą páńſkie/ ale iednák ſobie zbudował dom ku ſwemu oſobliwemu mieſzkániu. BibRadz I 336b marg.

β. O niebie (11):
Zwrot: »mieszkanie mieć [gdzie]« = mieszkać (2): Wſzákże choćiaż obecnie ieſt Pan Bog ná wſzyſtkich mieyſcách [...]/ iednák w Piſmie Bożym cżęſtokroć to bywa powiedano/ iż mieſzkánie ſwoie ma w niebie KuczbKat 380; KochPs 64.
Wyrażenie: »miejsce mieszkania [czyjego]« = locus habitationis Vulg, PolAnt; habitaculum sessionis, locus residentiae PolAnt (9): WróbŻołt 25/8; BibRadz 3.Reg 8/43; RejPos 277; GrzegŚm 30; Tedy ty vsłyſzyſz ná niebieſiech zmieyſcá mieſzkánia twego/ y zlituieſz ſię BudBib 3.Reg 8/39, 3.Reg 8/30, 2.Par 6/21, 30, 33.
Szereg: »mieszkanie, przebywanie« (1): twych [Panie] wyſokich dóydę Páłaców: gdźie mieſzkánié/ Gdźie ty maſz przebywánié. KochPs 64.
γ. O mistycznym zjednoczeniu Boga z człowiekiem przez wiarę i przynależność do Kościoła (65):

Konstrukcje z wyrazem określającym „Bóg” i okolicznikiem lub dopełnieniem „człowiek”[w tym: w kim (12), przy kim (1)] (20): RejPos 114v; Pirwſzy pożythek mieſzánia w ludzioch Páná Kryſthuſowego/ iż ſie w nowy żywot odradzamy. RejPosWiecz2 93v marg, 91v, 92, 92v, 93 [4 r.], 93v [2 r.], 94 [2 r.], 94v [2 r.]; RejPosWiecz3 [97]; CzechRozm 261, 264v; KarnNap B3v; kto pożywa Ciáłá mego/ we mnie mieſzka/ á ia w nim. ktore mieſzkánie ták rozumiey [...]/ że prawdziwie sſtáieſz ſię vcżeſtnikiem oboiey nátury Páná twego LatHar 203.

Konstrukcje z wyrazem określającym „człowiek” i okolicznikiem lub dopełnieniem „Bóg” [w tym: w kim (15), z kim (2)] (19): Leop Ps 86/7; RejPosWiecz2 91 [3 r.] 91v [4 r.], 92v [2 r.], 93, 94v [2 r.]; RejPosWiecz3 [97]; WujJud 223; CzechRozm 261; nieśmiem ſię bráć do vczeſtnictwá pożytkow przenachwálebnieyſzego Sákrámentu tego. [...] Nie ieſtem/ Pánie IEzu/ godny/ nie tylko mieſzkánia w tobie y z tobą/ ále y ſtania przy Bozkiey obecnośći twoiey LatHar 213, 203, 406.

W charakterystycznych połączeniach: o Bogu: mieszkanie (Pana) Chrystusa (2), Pana Krystusowe (6); mieszkanie w krześcijanoch, w ludzioch (2), w stworzeniu, w wiernych, przy złościwej duszy; o człowieku: mieszkanie krześcijanow, wszech weselących się; mieszkanie w Panie Krystusie (9); dać z Jezusem mieszkanie; nie być godnym mieszkania.

Zwrot: »mieszkanie uczynić, mieć« [w tym: o Bogu w ludziach (30), o ludziach w Bogu (2); u kogo (12), w kim (7), z kim (8), z kogo (1), przy kim (1)] ‒ (za)mieszkać; facere mansionem Vulg [szyk zmienny] (26:6): OpecŻyw 96v; LubPs Z4; KrowObr 10v [2 r.]; RejAp 46v; Y náucża cie tu Pan/ iáko to ſobie zyednáć maſz/ áby do ciebie przyſzedł/ á tobą ſie opiekał/ á s tobą mieſzkánie vcżynił. RejPos 144v, 3v, 30, 44, 64 [2 r.], 143 [2 r.] (17); Abowiem iáko ten w Pánn Kryſtuſie mieſzkáć ma/ ábo w tym Pan Kryſtus ma mieć mieſzkánie ſwoie/ ktory duchem ſzátáńſkim ku wſzelákim złoſciam bywa wiedzyon RejPos Wiecz2 93v, 91v, 92, 92v; BiałKat 146; GrzegŚm 35; Słuchay co Pan mowi: Ieſli mię kto miłuie/ będźie chował przykazánie moie: y do niego prziydźiemy/ y mieſzkánie v niego vcżyniemy. WujJud 99v; NiemObr 88; ArtKanc A13v; WujNT Ioann 14/23.
Szereg: »mieszkanie i (a) bytność« [szyk 3:3] (6): A ten obycżay mieſzkánia y bytnośći w Pánie Kryſtuſie/ należy w prawdziwey [...] wierze. RejPosWiecz2 92v, 91, 91v [3 r.], 92.
δ. O niewidzialnej opiekuńczej obecności Boga wśród ludzi (2): iż ludźie tym ſię nieiáko vpewniáią/ iż P. Bog z nimi mieſzka/ ná ich opátrowánie y obronę (marg) Mieſzkánie Bozkie z námi. (‒) SkarKaz 454a.
Zwrot: »uczynić mieszkanie« = zamieszkać (1): 9. Proſi pokornie Paná áby ſobie vczynił mieſzkánie v niego. [Cf O iednem rzecż prośił Páná/ [...] ábych mieſzkał w domu Pańſkim po wſzytki dni żywotá mego Ps 26/9] BibRadz Ps 26 arg.
ε. O oddaniu się w moc szatana (1): iż w ludziách świátá tego y ſynách odpornych on [szatan] ma ſwoię zwierzchność y mieſzkánie. CzechEpPOrz **4v.
2. Miejsce pobytu (zazwyczaj stałe), miejsce, na którym się żyje (lub można żyć); sedes Mącz, Modrz, Calep, Cn; habitaculum PolAnt, Vulg, Calep, Cn; habitatio PolAnt, Vulg, Cn; commoratio Vulg, Calep, Cn; mansio Vulg, JanStat, Cn (355): BierEz M3; [Tatarzy] miaſt ani wſi niem aiącz ale ſie po polach tułaiącz, mieſzkanie przemieniaią MiechGlab 22, 22; KochSat A2; Aliquem sedibus deturbare, Wypędźić z mieſzkánia kogo. Mącz 469c, 234b, 378c; BudBib Ez 34/13, 14; SkarŻyw 259 [2 r.]; Calep 962a, 1023b.

mieszkanie komu, czemu (5): Leop Esth 16/24, Apoc 18/2; BudBib Is 34/13; Oczko 7v; Sárnom górá mieſzkánié/ ſkáłá królikowi. KochPs 155.

mieszkanie czyje [w tym: G sb i pron (11), pron poss (5), ai poss (2)] (18): BibRadz Is 25/2, Ez 34/14; ktora [puszcza] áni wody ma ku pićiu/ thylko ieſt mięſzkanie Wężow y Niedźwiadkow BielKron 263v; RejAp CC3v, 134v; RejPos 193; BudBib Ps 86/2, Ier 10/22, Ez 34/14; CzechRozm 32v; SkarŻyw 238, 260 [2 r.]; tákowy kmieć zbiegły/ nie ma żadnégo práwá do śiebie żadnému vczynić ták długo/ póki pan iego o mieſzkániu iego ſie nie dowié SarnStat 657, 293, 657, 665, 920.

W połączeniu szeregowym (1): áby od oney gorącośći poſuſzony były domy y miáſtá álbo y ine mieſzkánia ludzkie RejAp 134v.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie bestyjam (2), cudzoziemcow, dobre, krolewskie, ludzkie (ludziom) (3), niedźwiadkow, pierwsze, przedmiesne, ptastwu, sarnom, smokow (smokom) (2), swowolne, własne (2); ruszyć z mieszkania, wygnać, wypędzić (2); patrzeć mieszkania, szukać sobie; mieszkanie najdować, przemieniać, uczynić (2); w mieszkaniu legać.

W przen [czyje] (2): Ale iż życie we krwi ſwé mieſzkánié ma/ potrzebno théż o iéy mnożeniu [...] pogádáć SienLek 144; O iáki tám przy śmierći poſtrách gdy żewſząd ćiemnośći ogárną [...]. gdy przez onę ćiemną ſtronę y mieſzkánie śmierći poydziem. SkarŻyw 115.
a. Ojczyzna, kraj lub jego część, ziemia, w której się żyje; possessio PolAnt (60): [Lech z Czechem] opuſzcżaiąc ziemię przyrodzoną/ wſtąpili ku zachodu ſlonca, ſzukać ſobie nowego mieſzkania MiechGlab 43; BibRadz I 7a marg, Gen 36 arg, 47/6, 11, 2.Par 8/2; BielKron 100, 292v;Mącz 221a; CzechEp 58; Calep 222a.

mieszkanie komu (2): Y będzie kráiná pomorſka mieſzkániem zgodnym páſterzom BudBib Soph 2/6; StryjKron 6.

mieszkanie czyje [w tym: G pron (14), pron poss (7), ai poss (1)] (22): MiechGlab 75; WróbŻołt E7v; LubPs N6, Qv, Sv; Leop 1.Par 6/54, 3.Esdr 9/38[37], Ier 50/19, ZZ3v; ćić ſą wſzyſcy ſynowie Iektán. A mięſzkánie ich było od Mezá idąc áż do Sephár gory ku wſchodu ſłońcá. BibRadz Gen 10/30, Gen 21 arg, 1.Par 4/33, 5 arg [2 r.], Ier 50/19; BielKron 136v, 438v; BudBib Gen 36/43, 1.Par 4/33, 7/28; [wszytki świadectwa] o niey [babilońskiej niewolej] świádcżą [...]. Tákże też y o wyprowádzeniu z niey/ y przywroceniu záś żydow do ich mieſzkánia CzechRozm 117; PowodPr 5.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie bezpieczne, nowe, pasterzom, pierwsze, sprawiedliwym, zgodne; mieszkania dostać, szukać sobie; przywieść do mieszkania, przywracać (przywrocić, przywrocenie) (3); z mieszkania wypędzić, wyrzucić; dać mieszkanie (3), mieć (3), naznaczyć, odmieniać, sprawić, sobie udzialać; wyprowadzać się w mieszanie; rozdzielić się mieszkaniem; być w mieszkaniu, o siedzieć się; spustoszeje mieszkanie.

Wyrażenie: »pewne mieszkanie« [o osiadłym trybie życia w przeciwieństwie do koczowniczego] (3): MiechGlab 37; LubPs Y4v; Nomides Lud w Affrice/ też w Scythiey którzy nie máyą pewnego mieſzkánia, tilko ſie s bydłem y tám y ſám tłuką Mącz 249b.
Szereg: »mieszkania i krainy« (1): 5. Mieſzkánia y kráiny. [Cf Od tych rozdźielone ſą wyſpy narodow po ſwych źiemicách Gen 10/5] BibRadz Gen 10 arg.
W przen (13):

mieszkanie czyje [w tym: G sb (5), ai poss (5), pron poss (2)] (12): BibRadz II 110c marg; RejAp 23v, 147, 148 [2 r.], Ee2; RejPos 260v; Ták mowi Adonái Iehowá leruſzalimowi/ mieſzkánia twoie y národzenia twoie z ziemie Konáháń(ſkiey) BudBib Ez 16/3; BudNT Apoc 18/2; SkarJedn 86; ieden báłwochwálſki pogáńſki kosćioł/ mieſzkánie dyabelſkie obálił y zburzył SkarŻyw 273; WujNT Apoc 18/2.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie czartowskie (czartow) (5), diabelskie (diabłom) (3), nieczystego ducha (3).

Szereg: »kraina albo mieszkanie« (1): iż gdy ſmierć przyydzie/ idziemy do inſzych kráin álbo mieſzkánia [regiones vel mansiones] HistAl K4.
Przen (8):
a) O miejscu doczesnego pobytu człowieka (7): KrowObr 186; niemaſz tu mieſkánia/ álie do przyſłego śię ćiągnieſz. BiałKaz C2; LatHar 423.
Wyrażenie: »(nie)pewne mieszkanie« [szyk 3:1] (4): Dan z niepewnego mieſzkánia moiego. Roku od národzenya Kryſtuſá Páná. M.D.L VIII LubPs A2v, L[2 r.]; Słowo greckie znácży wędrowáć/ iákoby chćiał rzec że ná tym świećie węndruiemy niemáiąc tu pewnego mieſzkánia áż do oycżyżny naſzey przyidźiemy/ á z pánem żyć będźiem BibRadz II 100d marg.
b) Świat [czyje] (1): nie możeſz inácżey tego mizernego á obłudnego mieſzkánia náſzego názwáć/ iedno iáko piſmo ſwiát wſzytek zowie/ złodzieyſką klatką á łotrowſką iáſkinią. RejZwierc 191v.
b. Rezydencja, siedziba władzy, głowy państwa (9): I powiedaſz dáley/ iż ſie to ſtáło nie krom obiáwienia Duchá ſwiętego/ áby dziſia miał mieſſkánie namieſtnik Piotrow. Bo niemogł mieć iáko powiedaż/ w Ieruzalem gdzie był Iákub / áni w Azyey/ gdzie był Ian KrowObr 22v.

mieszkanie czyje [w tym: pron poss (4), ai poss (3), G pron (1)] (8): HistAl K5; Stolec ſwoy położył w Pereáſłáwiu/ á do mátki wſkażał/ thuć moie namilſze mieſzkánie BielKron 427v; Mącz 349d; RejAp 135v; Y poſtánowił vdać ſię ná pielgrzymowánie/ [...] pierwey chcąc mięſkánie Apoſtolſkie/ święte miáſto Rzymſkie náwiedzić. SkarŻyw 353; CzechEp 407; NiemObr 173 [2 r.].

c. Pomieszczenie, dom lub jego część; kryjówka, schronienie; domicilium Mymer1 Mącz, Modrz, Calep, JanStat, Cn; tabernaculum Vulg, PolAnt, Cn; clausura, cubiculum PolAnt; domus Mącz; mansiuncula Cn (248): Mymer1 30v; Kto chcze richło Synogarliczę vtucżyć/ tedy ią trzeba w ciemnem mieſzkaniu chować FalZioł IV 26c; Leop 1.Mach 13/48; BibRadz Ps 74/20; BielKron 76; KwiatKsiąż D; Mącz; 9c, 94c, 151b [2 r.], 280a, 378c, 501a [2 r.]; SienLek 2v [2 r.] Sss3; RejPos 349v; HistLan C3; BudBib 1.Par 4/41, 17/5, Is 22/16, Ier 49/30, 41/15,16, Eccli 29/28, 33; A oto ánioł páńſki ſtánął/ j świátło záświećiło w mieſzkániu BudNT Act 12/7; ModrzBaz 93, 105, 126v; Oczko 31v; SkarŻyw 50, 57, 291, 392, 399, 453, 471; ReszHoz 131; GórnRozm N2; Calep 173a, 469a, 492b; GostGosp 132; GostGospPon 170; ná téyże dźiedźinie/ gdźie rodźicy mieſzkáią/ mieſzkánia álbo ſłużby álbo żywnośći niech ſzuka. SarnStat 200, 591, 637, 660, 919; CiekPotr 58.

mieszkanie komu [= dla kogo] (3): Myęſzkánya ludzyom nye tákie páłace álbo kámyenice yákie/ [...] ále budki vplecyone z roſk. GliczKsiąż H2v; GostGospPon 170; SarnStat 205.

mieszkanie czyje [w tym: pron poss (32), G sb i pron (19), ai poss (8)] (59): TarDuch A7; wiecżor zawżdy okna otwieray na poł noczy/ aby wiatr z połnoczi twe mieſzkanie przewiewał FalZioł V 61v, V 73v [3 r.]; LibMal 1550/151; MurzHist L3; LubPs V, Y4; [który pozew] bywa poſpolićie ná Perſonę zbiegłą/ kthora niema mięſzkánia ſwego/ álbo ſye kryie GroicPorz n3v, p2v, q2, ee3; KrowObr 23, 133v; RejWiz 64v [2 r.]; Leop Num 1/50, 3.Reg 10/5, 4.Reg 11/6, Prov 21/20; BibRadz Ex 35/3, Am 1/2, Hab 2/5, Iudith 2/14, 3/4. Act 1/20; BielKron 17, 76; Gynaeconitis, Gmách á mieſzkánie Frawcymeru. Mącz 150d; GórnDworz D8; RejPos 144, 274, 287v, 293v; A (ták) w chodzi zwierz do legowiſká/ y w mieſzkániach ſwych leży. BudBib Iob 37/8, Ier 10/25, Mich 7/17, 4.Esdr 11/42; CzechRozm 252; KochPs 178, 215; Gdy przyſzli do mieſzkánia puſtelnicżego : zámknął ią w komorce wnętrzney SkarŻyw 238, 291; CzechEp 94, 336; NiemObr 68; ArtKanc P18; GórnRozm N2; KochProp 14; LatHar 68, 600; KołakSzczęśl kt; WujNT Act 1/20; SarnStat 555, 569, 930; SkarKaz 161a; SkarKazSej 706a.

W połączeniach szeregowych (3): GliczKsiąż H2; Tedy Dawid oddał Sálomonowi ſynowi ſwemu kſztałt Sieni y iey gmáchow/ komor/ ſchowánia/ y wewnętrznego mięſzkánia/ y domu vbłágánia. BibRadz 1.Par 28/11; ActReg 18.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie białychgłow, chłodne, ciemne (2), czeladzi [D], doczesne, dobre, frawcymeru, Jowiszowe, kapłańskie, katowe, ludzi (ludziom) (4), mistrzom, pastyrzow, paweźnikow, podłe, podziemne (2), puste (2), pustelnicze (2),ręką zbudowane, służebnicze, sprawiedliwego, starodawne, świetne, wewnętrzne, własne (2), (nie)zdrowe (2), dla zimy, zmarłego; część mieszkania, kształt, okno, pawiment, ucześnik; fundament dla mieszkania; miejsce na mieszkanie; mieszkanie będzie opustoszone (spustoszone) (2), opuszczone, rozproszone; nie mieć (nie mający) mieszkania (8), postąpić [komu], szukać (3); do mieszkania odejść, przyść, wracać (przywrocić) się (2); być kromia mieszkania; wychodzić (wyniść) z mieszkania (2), wyleźć; darować mieszkanie (2), mie(wa)ć (4), nagotować, ob(ie)rać (3), oglądać, przedać, psować, spustoszyć, stracić, trzymać (2), uczynić sobie, upatrzyć, wymowić sobie, (z)budować (2), zjednać sobie; mieszkania (pl) poborzyć, popalić; na mieszkanie obrać; mieszkaniem opatrzyć (3); w mieszkaniu chować, leżeć, mieszkać, ostać się, nie zapalać ognia.

Zwrot: »[komu] mieszkanie da(wa)ć« = udzielać gościny, schronienia (3): BielKron 366; Téż vſtáwiamy/ iż tácy którzy [.,.] złodźieie y zbiegi álbo vtrátniki chowáią/ álbo im mieſzkánié dawáią [eis hospitium praebet JanStat 621] SarnStat 701 [idem] 707.
Wyrażenia: »osobliwe mieszkanie« = klasztor (1):Monasterium, Oſobliwe/ yedine mieſzkánie/ klaſztór. Mącz 230c.

»pewne mieszkanie« = stałe, własne miejsce zamieszkania; domicilium constitutum, certa sedes Modrz [szyk 3:1] (4): LubPs Y4; KrowObr 23; Rzemieśnicy/ ktorzi od mieyſcá do mieyſcá chodzą robiąc/ á mieſzkánia pewnego niemáią: [...] niechby byli od wſzelkich tákich brzemion wolni. ModrzBaz 123, 126v.

»sprosne mieszkanie« = świątynia pogańska (1): Tákież kościoł Sálomonow [krzyżowcy ozdobili a ochędożyli] ktory byli Sáráceni ku ſproſnemu mieſzkániu obroćili. BielKron 178.

»święte mieszkanie« = świątynia (1): ia w ſwiętym mieſzkániu przed nimem poſługę odpráwowáłá. LatHar 554.

Szeregi: »dom a(l)bo (a, i) mieszkanie« = domus habitationes PolAnt; domus et sedes Modrz (4): Dom tedy álbo mieſzkánie nie ma być ná mieyſcu bágniſtym SienLek 2v; RejPos 293v; BudBib Lev 25/29; ModrzBaz 141.

»mieszkanie, (i, lub) przybytek« [szyk 3:1] (4): poborzyli przybitki ich/ y mieſzkánia [tabernacula ... et habitacula] ktore iedno tám náleźli BibRadz 1.Par 4/41; BudBib I 229b marg; Calep 224a, 339b.

W przen (5): BudBib I 314a marg; gdźie ſię [my grzeszni] piec będźiem muſieli/ áż ſię tá ſłomá to ſiáno/ te drwá/ to kámienie wypalą/ z ktorycheſmy ſobie ná tym świećie mieſzkánie budowáli. ReszList 152.

mieszkanie czego (3): Leop Ps 73/20; gdyż oni zgrzeſzyli Pánu/ ktory był mieſzkániem ſpráwiedliwośći y nádźieią oycow ich. BibRadz Ier 50/7; GosłCast 75.

Przen (36):
a) Człowiek jako miejsce mistycznej obecności Boga (22): LubPs gg3; (nagl) Po przyięćiu nayświętſzego ſákrámentu Ciáłá Páńſkiego. (‒) PRzyiąłeś Boże wiecżny/ w mym ćiele/ mieſzkánie GrabowSet P2; LatHar 31, 64, 222, 392.

mieszkanie komu (1) : ná ktorym [kamieniu, tj. Chrystusie] wſzytko budowánie ſpoione/ rośćie w kośćioł święty w Pánu: ná ktorym też y wy poſpołu buduiećie ſię ná mieſzkánie Bogu w Duchu świętym WujNT Eph 2/22.

mieszkanie czyje [= dla kogo, komu; w tym: G sb i pron (4), pron poss (4), ai poss (3)] (11): LubPs Z4; RejPos 153, 190; GrzegŚm 31; BudNT Eph 2/22; Ták idąc z cnoty w cnotę/ ſtał ſię pięknym mieſzkániem y kośćiołem Chryſtuſowym. SkarŻyw 354, A3, [237], 393; ArtKanc I15v; SkarKaz 458b.

mieszkanie czyje [= u kogo; pron poss] (3): LubPs P5v; RejPos 351v; ZAprośiłem ćię dźiś/ przedwiecżny zbáwićielu [...]/ do bláhego przybytku y mieſzkánia mego/ vpadkom podległego. LatHar 238.

W połączeniach szeregowych (2) : RejPos 190; nigdzież znacżnieyſze y ozdobnieyſze rzemięſło iego nie ieſt/ iáko ná świętych y wybránych/ ktorzy ſą domem/ páłacem/ y oſobnym mieſzkániem iego. SkarŻyw A3.

Szeregi: »tak mieszkanie, jako i dom« (1): A tu ſie vcż tákiego poświęcenia [...]/ ták mieſzkánia ſwego iáko y domu ku chwale Páńſkiey ſpráwionego/ ábo też nędznego ſercá ſwoiego. RejPos 351v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»przybytek i mieszkanie« (2): proś Páná tego [...]/ áby ſam ſobie racżył godny w duſzy twoiey przybytek y mieſzkánie nágotowáć. LatHar 190, 238. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

b) O duszy w ciele ludzkim [w tym: czyje (3)] (5): GórnDworz Bb2v; BudBib 4.Esdr 4/41; Wſpomionął/ że [ludzie] ſą ćiáło/ y duch nie wrócony/ Kiedy raz będźie z ſwego mieſzkánia ruſzony. KochPs 117; SzarzRyt Bv.
Szereg: »domek abo mieszkanie« (4): iż Duch świety w pánnę wſtąpił/ [...] onże też ſobie ſam domek ábo mieſzkánie/ to ieſt ćiáło ſpráwił. CzechRozm 156v.
c) O Chrystusie w łonie Maryi (3): Trzeczye bylo poſzwyączenye gdy ſyn bozy wzyąl myeſzkanye wzyuoczye yey PatKaz III 97; BiałKat 226.
Szereg: »przybytek i mieszkanie« (1): O Namilſzy Pánie Iezu Chryſte/ ktoryś w Pánnie przenadoſtoynieyſzey Máryey godny przybytek y mieſzkánie ſobie nágotował LatHar 219.
d) Opieka boska [w tym: czyje (2)] (3): Gdyż on [Pan] cżáſu przygody złey w ſwym myę przybythku ſkrył A w beſpiecżnym mieſſkániu ſwym łáſkáwie mię bronił. LubPs G2v, gg3; ArtKanc K7v.
e) Zgromadzenie wiernych [czyje] (2): Yáki ſie w myeſſkányu twym (marg) w Páńſkim koſciele (‒) vwálny gwałt dzyeye LubPs R3v, G4v.
f) Grób, mogiła (1): O mieyſce źiemne/ [...] W rodzicách ſzkodziſz/ Bo ie odwodziſz/ W mieſzkánia ćiche/ A bárzo liche. WisznTr 21.
α. To, co znajduje się w domu: domownicy, służba, dobytek [czyje] (2): Mogog to iuż wiemy iż to był ſyn Iáphetow/ ktory ſie był vdał ku pułnocy z ludźmi y z mieſzkánim ſwoim. RejAp 170; RejPos [292]v.
β. O Bogu i innych istotach nadprzyrodzonych, o zaświatach (72):
αα. Miejsce rzeczywistej obecności Boga Starego Testamentu (arka lub świątynia) [w tym: czyje (16)] (21): RejPs 72; LubPs dd2v; Leop Ps 75/3, 131/13; Przybytek iego ieſt w Salem á mieſzkánie iego w Syonie. BibRadz Ps 75/3, Ps 131/13; BudBib Ex 15/17, Lev 17/4, 1.Par 16/39, 2.Par 36/15, Ps 46/5; KochPs 109, 118, 196; w ktory [kościół zbudowany przez Salomona] Pan Bog widomie wſtąpił/ y tám ſwe mięſzkánie vkazał SkarŻyw 347; LatHar 314, 553, 655; SkarKazSej 706a.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie Jehowy (2), miłe, Najwyższego, Pana, syjońskie, święte, wieczne; założenie mieszkaniu nagotować; obrać mieszkanie (2), postanowić, ulubić, upodobać; obrać sobie za mieszkanie, ulubić.

Wyrażenie: »osobliwe mieszkanie« (2): RejPs 199v; Co ſye prózno wſpinaćie góry zazdrośćiwé Przećiwko pánſkiéy górze? tu bóg oſobliwé Mieſzkánié ſobie obrał KochPs 98.
ββ. Niebo jako miejsce pobytu Boga [w tym: czyje (16)] (19): Względni boże oytcże z ſwiętégo mieſtza twégo/ ij z wyſokiégo mieſſkaniá niebieſkiégo/ wezrzy na tę náſwiętſſą modlitwę OpecŻyw 143v; RejPs 85; BibRadz 3.Reg 8/49, Ps 25/8, Is 18/4, Ier 25/30; RejPos 275; BudBib Ex 15/13, Is 63/15; Kto będźie w twoim mieſzkániu przebywał? KochPs 19, 175, 197; SkarŻyw 142; WisznTr 27; LatHar 55, 62, 271, 594, 595.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie bezpieczne, Boga, chwały twojej, domu twego, misternie budowane, nabłogosławieńsze, niebieskie (3), rajskie, świątobności twojej, świątości twej, święte (2), wielmożności twej, wysokie (2); chwała mieszkania twojego.

γγ. Niebo jako miejsce pobytu aniołów, świętych i zbawionych [w tym: czyje (5)] (31): WróbŻołt qq2; SeklKat R2v; Leop Ioann 14/2; nieinácżey iedno przezeń [przez Krystusa] y wnim możemy wnidź do onego wiecżnego mieſzkánia BibRadz II 59d marg, Ioann 14/2, 2.Cor 5/1; ModrzBaz 87v; SkarŻyw 32, 70, 357; ná święte vmárłe wołáią. [...] powſtańćie święći z mieſzkánia wáſzego/ mieyſcá poświęććie CzechEp 84; ArtKanc D18; LatHar 413; KołakSzczęśl A3; Y ánioły ktorzy nie záchowáli zacnośći ſwey/ ále mieſzkánie ſwoie opuśćili/ ná ſąd dniá wielkiego [...] záchował. WujNT Iudae 6/6, Ioann 14 arg, 2, s. 364 [2 r.], 2.Cor 5/2; W niebie zgotowano/ práwi/ wiele y rożnych mieſzkánia/ rozmáitym y rożnym cnotom SkarKaz 549b, 549a [3 r.], b [4 r.], 551a, 552b, 635a.

W charakterystycznych połączeniach: mieszkanie jasne, niebieskie (na niebie, w niebie) (4), pałacow wiecznych, rajskie, nie czynione (urobione) (2), (święte) świętych (2), wieczne (wiekuiste) (3); droga do mieszkania; wniść do mieszkania; mieszkanie dać (2), otrzymać, wziąć; iść w mieszkanie.

δδ. Piekło [czyje] (1): O cżárći [...]/ cżemu tákiego morderſtwá nád temi dokázuiećie/ ktore do ſwego mieſzkánia záwlecżećie? LatHar 152.
3. Zwłoka; zwlekanie z czymś; ociąganie się; przeciąganie, przedłużanie trwania czegoś; mora Mącz (18): BielKron 193v; Mącz 232d; Ieſzcze ieſt drugie wypráwienie koniá ku zawodowi/ á z mniéyſzą prácą/ nakłádem/ y mieſzkánim. SienLek 189v.

mieszkanie czyje [w tym: G sb (1), pron poss (1)] (2): Diar 24; [do Anny, która nie przyszła na spotkanie] Bom vſtáwicznie ráchował godźiny/ A ſzukał twego mieſzkánia przyczyny. KochFr 74.

Zwrot: »długie mieszkanie« = diutina mora Mącz (3) : Aeschinus odiose cessat, Mierźiony yeſt s tym ták długim mieſzkániem. Mącz 260a, 91a; PaprPan Ff.
Wyrażenie przyimkowe: »bez, przez mieszkania« = natychmiast, bez zwłoki, odwlekania; derepente, prompte Calep (9:1): A tak v.k.m. viroſumiawſchi ſtego wipyſſv przes mieſzkania na thi granycze raczi poſlacz kogo bedzie volia LibLeg 11/19, 11/91; Wezwał tedy bez mieſzkánia Pánow Senatorow Polſkich ná Siem StryjKron 215, 657; ActReg 25; Calep 310a, [859]a; OrzJan 53; SarnStat 973; KlonFlis E4.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): CzechEp 156; Mansio ‒ Mieſzkanię. Calep 635a.

Synonimy: 1. bycie, obywanie, przebywanie, żywot; b., d. obcowanie; 2.c. budowanie, dom, gmach, komora; 3. odkładanie, odłożenie, odwłoka, zwłoka.

Cf MIESZKAĆ, 1. NIEMIESZKANIE

ZCh