[zaloguj się]
[pdf]

CHWALENIE (51) sb n

chwalenie (50), chfalenie (1) MurzNT.

-e- (50), -ę- (1).

-å- (39), -a- (2); -a- MurzNT; -å- : -a- CzechEp (1 : 1); pierwsze e jasne, końcowe pochylone.

Fleksja
sg pl
N chwålenié
G chwåleniå
D chwåleniu
A chwåleni(e) chwåleniå
I chwåleni(e)m, chwålenim
L chwåleniu

sg N chwålenié (11); -é (1), -(e) (10). ◊ G chwåleniå (7); -å (6), -(a) (1). ◊ D chwåleniu (22) ◊ A chwåleni(e)(4). ◊ I chwåleni(e)m (1) GórnDworz, chwålenim (1) PatKaz III. ◊ L chwåleniu (4). ◊ pl A chwåleniå (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde brak.

1. Pochwała; laudatio Mącz, Calep, Cn; gloriatio Calep, Cn; praeconium, praedicatio Cn (9): BielŻyw 140; Mącz 186b; bo iákoś w. m. ſnadź káżdemu tu/ wielką thego chwaleniem vcżynił ſkomę/ ták iey nam nikt iny nie odeymie GórnDworz E5v; bo to być niemoże/ áby wiek dorosły miał być chwalenia godny ModrzBaz 13v; PaprUp H; Calep 458b, 586a.
Szereg: »chwalenie albo (jako też) ganienie« [szyk 1: 1] (2) : Bo to ná mądrego/ iáko ſię mnie zda/ należy/ áby one rzecży/ ktore ſię mu zá pożytecżne álbo zá ſzkodliwe Rzecżypoſpolitey być widzą/ miedzy drugie podawał/ á ony álbo ku chwaleniu [ad probandum] álbo ku gánieniu [ad improbandum] pobudzał. ModrzBaz 1; CzechEp 233.
2. Wielbienie, oddawanie czci; wyznawanie, odprawianie modłów; adoratio Mącz, Calep; celebratio, veneratio Cn (42): PatKaz III 107; Iezu ienżes ſie Krolom ku chwaleniu z prowadzenia Gwiazdy Przijeżdżaiączym był obiawion. TarDuch B; Leop Ps 146/1; OrzList cv; BibRadz 1.Par 23/5, 2. Par 23/13; to iſte chwalenie ktoreby ſie Synowi Bożemu miáło wyrządzáć/ byłobyć też tákież cżeſne zá thákim podániem twoim. SarnUzn C7, C7; BudBib Ps 87/1; rozmáitych BOGOW náświęćiwſzy/ ludźiom ku chwaleniu wyſtáwili NiemObr 159; ReszPrz 46; ArtKanc L10v; Calep 27b.

chwalenie kogo, czego (27): KromRozm II f3v; Skąd jakie powstały i jeszcze się mnożą bałwochwalstwa, słupow, obrazow chwalenie Diar 70; Chwalenie Swiętych Bożych ieſt świádectwo náſzey dobrey woley. SkarŻyw 206 marg; CzechEp 80; ArtKanc T10v; Pan bog vprzataiac nierzad agotuiac mieiſce ku chwaleniu imienia ſwego/ miedzi o nemi pogani vpatrzel meza PaprUp A4v. Cf Wyrażenie.

W charakterystycznych połączeniach: chwalenie Ducha Świętego, imienia, obrazow, świętych.

Wyrażenie: »chwalenie Boga, Pana Boga, Pana« = adorare Deum Vulg, PolAnt; colere a. laudare Deum a. Dominum PolAnt [szyk 20 : 1] (13 : 4 : 4): WróbŻołt ff8v, rr4v; wymyślaią i przepowiedaią inſzęm/ nową świątość/ nowé vczynki dobré/ nowy ſpoſób chfalęniá bogá MurzNT 108v; Leop Iudith 12/6, Ps 99 arg; ále by was przedſię odwodźił ku náſládowániu y chwaleniu Bogow cudzychBibRadz Deut 13/2, 13, 1.Par 23/30, Zach 14/16, 17; BielKron 44; GrzegRóżn Iv; ModrzBaz 32v; SkarŻyw 51 [2 r.], 581; StryjKron 145; CzechEpPOrz *4v; ArtKanc T4v; GórnRozm K2v; WujNT 267.
Szeregi: »dziękowanie i chwalenie« (2): Siadſzy tedy nád onym zrzodełkiem/ w dziękowániu y chwaleniu Páná Bogá/ był ſpor miedzy nimi SkarŻyw 51; WujNT 267.

»chwalenie, (i) modlenie (a. modlitwa)« [szyk 2 : 1] (3): WróbŻołt ff8v; Adoratio, Chwalenie/ Modlenie/Podćiwośćy wyrządzánie. Mącz 270a; SkarŻyw 51.

»wysławianie i chwalenie« (1): A iżby ſtali káżdego záránia ku wyſławiániu y chwalieniu Páná [ad confitendum et ad laudandum Dominum] á tákże y od wieczorá. BibRadz 1.Par 23/30.

»chwalenie i wyznawanie« (1): Y Máthánia ſyn Michá/ ſyn Zebedei/ ſyn Aſáff/ Kxiążę ku chwaleniu/ y wyznawániu ná modlitwie [ad laudandum et ad confitendum in oratione] Leop 2.Esdr 11/17.

»chwalenie i wzywanie« (1):Pánny świętey Máryey mátki Iezuſá Páná po śmierći chwálenie y wzywánie gánili CzechEp 80.

Synonimy: 2. cześć, pokłona, wysławianie, wyznawanie.

Cf CHWALEBNOŚĆ, CHWALIĆ, CHWAŁA

ZZa