1. praw. Ten, kto zaciągnął pożyczkę; debitor Mymer; BartBydg, Mącz, Calep, Cn; aeratus homo, mutuitans Cn (171): Pan Iezus myſli iego odpowiedziąl/ daiątz iemu przypowieſtz o dwu dłużniku OpecŻyw 46v; A yeſthliby byl nyeoſzyadli dluznik thedi go Staroſta ma yąncz, y wyazyenyv dzyerzecz. thak dlugo aſz zaplaczi MetrKor 40/818, 40/816 [4 r.], 817 [3 r.], 818 [6 r.], 819; Mymer¹ 34v; Debitor, qui accipit pecuniam a creditore, dluznyk BartBydg 39v; LibLeg 11/10v; GliczKsiąż N3v; SLudzy Vrzędowi żadnego dłużniká fanthowáć y ćiążáć niemáią GroicPorz q4v, p3, r2v, r3v, cc4, ee3 (48); Otho/ w dzień poſtu wáſſego náyduie ſie wáſzá wola/ á (támże) wſſyſtkie dłużniki wáſſe ćięſſko przyćiſkaćie. Leop Is 58/3, Luc 7/41; Káżdy dłużnik ma być pozwan do tego práwá w ktorym záśiadł. UstPraw F3, F4v, I2v [2 r.]; BibRadz Ez 18/7; Nie godziło ſie Senatowi ták gwałtownie ſámym káráć dłużnikow vbogich przećiw práwu vſtáwionemu BielKron 106v, 66v, 108 [2 r.]; Pecunias debitoribus condonare, Odpuśćić dłużnikóm długi. Mącz 94d; Idonea nomina, Dobrzi dłużnicy którzy rádźi długi płácą. Mącz 249c; Expungere nomen debitoris, Wypiſáć/ wymázáć z regiſtru dłużniká. Mącz 331d, 5a, 67d, 78d [2 r.], 249c, 287d (11); Dwá dłużnicy byli winni długi niektoremu peniędznikowi [!] RejPos 308, 191, 191v, 193, 193v [2 r.], 310v [2 r.]; HistLan B4v, C; RejZwierc 167v; BudNT Lev 17/18, Ez 18/7; CzechRozm 232v; GórnRozm I3; Calep 289a; KochAp 11; LatHar 111; Lichwiarz niektory miał dwu dłużnikow [Duo debitores erant cuidam faeneratori]: ieden dłużen był pięć ſet [...] groſzy/ á drugi pięćdziesiąt. WujNT Luc 7/41, s. 218, Luc 6/5, s. 262; tedy ón mieſczánin chcąc z dłużnikiem czynić świádki dowiedźie SarnStat 276, 276, 419, 692, 694, 698 (8); CiekPotr 22; By nalepſzy dłużnik ábo dług: prze nie vpominánie sſtawa ſię zły. KlonFlis H3 marg; Chytry dłużnik vſtáwnie zá obruſem śiedźi [dla uniemożliwienia pozwu] KlonWor 73; Zły dłużnik áni prośi/ áni długu płáći KlonWor 73, ded. **3, 73, 74 [5 r.].

W przeciwstawieniach: »dłużnik ... iściec« (6): Może też Iſćiec dłużniká ſwego ná iáką robotę ieſli chce przyiąć GroicPorz q4v, r [3 r.], rv; Ktorą zaſtáwę [...] ma rękoymia puſćić iſtcowi w ſummie ktorą mu był dłużnik winien. UstPraw F4v.

»dłużnik ... kredytor« (7): O ſwiádectwie Dłużniká przećiw Credytorowi. GroicPorz x4v, r3, y [2 r.], oo2; GórnRozm F2v; A z dłużnikiem do wieże: ábo dáie ćiążą: Abo więc Kredytorá w dobrá iego wwiążą. KlonWor 73.

»dłużnik ... wierzyciel« (11): Wierzyćiel ktory ſwego dłużniká zakład ma/ niemoże rękoymi gábáć/ áż by im on zakład oddał. GroicPorz r3, q4, rv, x4v, oc4v, dd2 (9); y szło by to ^perinfinitum nie inaczey iedno iakoby czas zapłaty długu dłuznik wierzycielowi, a wierzyciel dłużnikowi ^prefigował ActReg 20.

W porównaniach (2): Ale mądry á rozważny cżłowiek/ [...] powinien [ ...] vcżynić iáko dłużnik ktory ſie bliſkich god lęka. RejZwierc 165v, 167v.

W charakterystycznych połączeniach: chytry, dobry (2), mały, nędzny, niepewny (2), niesłowny, płony, zły dłużnik (4).

2. Ten, u kogo zaciągnięto pożyczkę, wierzyciel; creditor BartBydg, Mącz, Cn; commodator, flagitator Cn (15): Creditor, dluznyk, est qui alienam fidem sequitur mutuatam pecuniam numerando, credit debitori BartBydg 37; Item Jurdze offmanovy do poznanya y ynſchim dluſznykom. poplaczila dlugy ZapMaz VS 2/332; Nie cżyń koſztu więtſzego niż dochody znoſzą/ Boć potym twoie dobre dłużnicy roznoſzą. BielKom C5; BibRadz 4.Reg 4/1; [żona Abdyjaszowa] Przedáłá oley/ zápłáćiłá dłużnikowi BielKron [85²], 106v; KochSat B; Bonis cedere, Vſtępić z ymienia/ Dáć ymienie dłużnikóm w ręce. Mącz 43b; Dubius creditor, Niepewny dłużnik. Mącz 95c; Puteal, [...] też mieyſce w Rzimie ná które ſie dłużnicy ſchodźili Mącz 332d, 486c; A wżdy wielki pożytek z tąd bogáći máią/ Bowiem ffukliwym gniewem dłużnikow zbywáią. Prot A3v; RejZwierc 59v; KochAp 11.