[zaloguj się]
[pdf]

IŚCIEC (40) sb m

i- (32), gy- BartBydg, hi- ZapMaz, gy- : hi(hy)- ZapWar (2 : 1), y- : gy- MetrKor (2 : 1). ◊ W N sg iściec (20); w pozostałych przypadkach: -stc- (16), -śc- (4); G sg -stc- UstPraw (5); D sg -śc- MetrKor, ZapWar, -stc- UstPraw (2), GroicPorz (2); A sg -śc- ZapMaz, -stc- UstPraw (5), GroicPorz (2); I sg -śc- MetrKor.

e jasne.

Fleksja
sg
N iściec
G istca
D iścowi
A iśca
I iścem

sg N iściec (20). ◊ G istca (5). ◊ D iścowi (6). ◊ A iśca (8). ◊ I iścem (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Termin prawniczy:
1. Ten, który co komu pożycza, wierzyciel (15): yeſthliby był nyeoſzyadli dluznik thedi go Staroſta ma yąncz, y wyazyenyv dzyerzecz. thak dlugo aſz zaplaczi a doſſicz vczini yſczowy, ktoremv dluzen za dluk MetrKor 40/818, 40/818; Może też Iſćiec dłużniká ſwego ná iáką robotę ieſli chce przyiąć/ á co by zárobił to iemu ná dług ma wyráźić. GroicPorz q4v; DLużnik gdy ſye Iſtcowi fantem broni w długu/ ma czás s Práwá ſzeſć niedźiel ku odkupieniu fantu ſwego. GroicPorz r; Dłużnik dáie [fant] áby mu pieniędzy wierzono/ A Iſćiec ij też bierze/ áby w ſwoim długu był pewien y beſpieczen. GroicPorz rv, r [4 r.], oo [2 r.]; UstPraw B3, F4v [2 r.].
Szereg: »iściec albo wierzyciel« (1): ISćiec álbo Wierzyćiel/ ktorego Láćinnicy Creditor zową/ długu ſwego dochodźić ma przodkiem ná ruchomych rzeczách dłużnikowych/ potym ná ſtoiącym Imieniu iego. GroicPorz q4v.
2. Ten, który od kogo co pożyczył, jest komu co winien, dłużnik (5): Gdyby iſćiec záprzał ſię długu tego/ zá ktory rękoymia ręczył [...] W tákowey rzeczy [...] ma przyſiądz rękoymia. UstPraw F4v; rękoymia niema w ſądzie nic záſtáwowáć/ áni Contráktow czynić bez dozwolenia iſtcá UstPraw F4v, F4v [2 r.].
Szereg: »dłużnik albo iściec« (1): w tákowey rzecży dłużnik álbo iſćiec niewinien rękoymiowi ſzkody nágrádzáć: to ieſt/ ieſliby co rękoymia vczynił bez dozwolenia iſtcá. UstPraw F4v.
3. Powód, strona wnosząca sprawę do sądu, oskarżyciel (5): nos sistimus Stanislaum Nowak tanquam actorem principalem alias hiſcza portat litteras externas alias postronne super me ZapMaz II Ł 7/110; Actor, povod, gyscyecz BartBydg 4; My áni náſzy Stároſtowie niemamy nikogo ſądzić o rzecz hániebną bes Iſtcá UstPraw A2v, H3 [2 r.].
4. Ten, który popełnił przestępstwo, winowajca; pozwany do Sądu, oskarżony (5): a czy [świadkowie] kthore powod obyerze weſpołek sgysczem mayą przyszyagą vczynycz podlye obyczaya przyszyagy zwyklego. MetrKor 34/134; Kto źle vczyni zroskazánia páńskiego. Cazim: fo: 38. Gdy kogo pozową o iákikolwiek wyſtępek/ á on ſtanąwſzy ſtánowi iſtcá tego co mu to kazał vczynić/ [...] tedy ten co go pozową wolen UstPraw Dv; O pozwánych do práwa. idem folio 11. Ktorego iſtcá piſarz pierwey w regeſtr wpiſze/ tego rzecz ma być pierwey ſądzoná UstPraw H2v, Bv, Dv.
5. Świadek; osoba składająca zeznania, stwierdzająca, poświadczająca co lub osoba będąca świadkiem czego, obecna przy czym (3): ya othem viem isch tho thak iesth yako then hyscziecz moy przisiagl ZapWar 1536 nr 2493; GroicPorz ee.
W przen: O księżycu (1): Niéma vſtać potomſtwo w domu iego ſławnym/ Ani zacny thron iego: póki ſzlákiem dawnym Prędkié ſłońce poleći/ y nie vchodzony Krąg mieśięczny: á iśćiec ná niebie niepłony [luna perfecta in aeternum et testis in caelo fidelis Ps 88/37]. KochPs 134.
6. Prawdziwy, rzeczywisty właściciel (6): ZapWar 1532 nr 2480; GroicPorz h3v; Komu koń álbo co inſzego vkrádną/ tedy ma wnet ſąſiad wezwáć/ áby s nim złodzyeiá gonili/ A ieſliby niechćieli/ tedy temu iſtcowi winni koń zápłáćić. UstPraw I3; Gdyby v żydá záſtano rzecz krádzioną/ á onby iſtcá nie ſtáwił od ktorego onę ma rzecz/ táki żyd ma być karan iáko złodzyey. UstPraw I4v, F; Gdy złodźiey ná imienie co przywiedźie/ [...] nie odeymowáć od niego do kilá dni/ áby to przy nim iśćiec záſtał/ y łácwiey go obieśił GostGosp 12.
7. Wykonawca, egzekutor czego (?); tu prawdopodobnie podziału dóbr (1): Thady na prawo borowskye ymyenye a nalewo brwynowskye thako my bog pomozy y swathy crzysz. yako ya tho wyem yako kady przeszedl gysczyecz thady na prawo borowskye a na lewo brwynowskye ZapWar 1527 nr 2376.

Synonimy: 1. kredytor, pożyczacz, pożyczalnik, pożycznik, pożyczyciel, wierzyciel; 2. debitor, dłużnik, pożycznik; 3. aktor, powod; 4. obwiniony, obżałowan, pozwaniec, pozwany, winny; 5. świadek.

Cf IŚCA

IM