Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: DOŁOŻYĆ

Następne hasło: DOŁUMAN »

DOŁOŻYĆ SIĘ (31) vb pf

się (25), sie (6).

Oba o jasne.

Fleksja

inf	dołożyć się

praet
	sg
3	m	dołożył się

imperativus
	sg	pl
2	doł(o)ż się	doł(o)żcie się

conditionalis
	pl
3	m pers	by się dołożyli

impersonalis
praet		dołożyło się, dołoż(e)ło się
fut		dołoży się
participia
part praet act		dołożywszy się

inf dołożyć się (7). ◊ fut 3 sg dołoży się (2). ◊ 1 pl dołożymy się (1). ◊ praet 3 sg m dołożył się (3). ◊ imp 2 sg doł(o)ż się (1). ◊ 2 pl doł(o)żcie się (1). ◊ con 3 pl m pers by się dołożyli (1). ◊ impers fut dołoży się (1). ◊ praet dołożyło się (3) SkarJedn, SkarŻyw, CzechEp, dołoż(e)ło się (1) ActReg. ◊ part praet act dołożywszy się (10).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w. (z Cn) s.v. dołożyć.

Znaczenia

1. Poradzić się, zasięgnąć czyjegoś zdania, porozumieć się z kim, uzyskać zezwolenie, zapytać się; porównać, zestawić, sprawdzić z czym; przestudiować, przeczytać (25)
2. W funkcji strony biernej od „dołożyć” (6)
- a. Być dodanym, uzupełnionym (1)
- b. Być, zostać dopowiedzianym albo dopisanym; także ogolnie: być powiedzianym, zakomunikowanym, podanym, przedstawionym (5)

1. Poradzić się, zasięgnąć czyjegoś zdania, porozumieć się z kim, uzyskać zezwolenie, zapytać się; porównać, zestawić, sprawdzić z czym; przestudiować, przeczytać; consulere Modrz [kogo (16), czego (9)] (25): gdy kto chce ich [Apostołów] allegatią wyrozumieć/ muśi śię mieśca te^go ſkore^go [!] ieſt wzięta dołożyć/ abo gdżie indżie co takowégoſz ieſli ieſt ſzérzyi abo łatwiéi powiedżiáno/ przytoczyć MurzNT 8v; BielKron 330v; Ná koniecem y ſam ſłow niektorych nierozumiał/ áż ſie ábo drugich zopytawſzy/ ábo ſie inſzych przekłádow dołożywſzy CzechRozm 127v; ModrzBaz 75v, 137; SkarJedn 11; SkarŻyw 87, 452; CzechEp 92; KochWz 137; ReszPrz 10, 63; ActReg 82, 170; OrzJan 60; iż pierwey niżli ſię obaczy/ y niżli ſię rozumu dołoży/ człowiek vwiedzion bywa. WujNT 546; WOZNI nie máią pozywáć nie dołożywſzy ſie Sędźiégo. SarnStat 574; Ale ktoby chćiał wiedźiéć iáko dawna y wielka przyiaźń ieſt miedzy domem Rákuſkim, á Królmi Polſkimi, trzebá ſie dołożyć piſmá, któré conſignował Przyłuſki SarnStat 1226, 1276; Woyny Moyzeſz bez modlitwy/ y Dawid nie dołożywſzy ſię P. Bogá niezáczynał. SkarKaz 609b.

dołożyć się o czym (1): ſam ćię P. Chryſtus náucżyć tego racżył przy oſtátecżney wiecżerzy/ iedno ſię dołoż o tym S. Ewángeliſtow LatHar 75.

dołożyć się w czym (4): Zdało się im potrzebno, aby się w tym senatorow dołożyli Diar 61, 26; Nád to ieſzcże/ ieſli ſię w tem Filozofow dołożymy/ wiele od nich vsłyſzymy o hámowániu gniewu ModrzBaz 68; SkarŻyw 332.

2. W funkcji strony biernej od „dołożyć” (6):

a. Być dodanym, uzupełnionym [na kim] (1): O Bierzmowániu wtymże liśćie Cap. 2. mowi: iſz ći ktorzy od Heretykow Chrzcżeni ſą/ znowu chrzcżeni być nie máią: iedno to co ſię v Heretykow opuſzcża/ dołożyć ſię ná nich ma SkarŻyw 320.

b. Być, zostać dopowiedzianym albo dopisanym; także ogolnie: być powiedzianym, zakomunikowanym, podanym, przedstawionym (5): Pátrz w żywoćie S. Witaliſa/ acż nie tymi ſłowy/ ále táſz rzecż. To tylko przydam co ſię tám niedołożyło. SkarŻyw 566; ey/ toć ieſzcże te^go byłá potrzebá dołożyć: ey/ toć ſię w tym ſzkodá ſtáłá/ iż ſię nie dołożyło: iż ſię wſzytko cále nie wypiſáło. CzechEp [385].

dołożyć się w czym (1): To ſię w tym rozdziale dołożyło/ ná obrzydzenie błędu tych Heretykow SkarJedn 53.

Fraza: »jako się niżej (a. wyżej) dołoży(ło)« (2): Przeto iedność kośćiołá Bożego y duchowny wnim porządek/ nic ćierpieć nie miał: iáko ſię niżey dołoży. SkarJedn 170; ActReg 21.

Synonimy: 1. poradzić się, porownać, porozumieć się, zapytać się.

Formacje pochodne cf ŁOŻYĆ.