[zaloguj się]
[pdf]

DUSZNOŚĆ (17) sb f

Teksty nie oznaczają ó; o jasne.

Fleksja
sg
N duszność
G duszności
A duszność

sg N duszność (4). ◊ G duszności (1). ◊ A duszność (12).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

lek. Uczucie braku powietrza, tchu, trudność w oddychaniu; dyspnoea, spirandi difficultas Cn (17): Ták był zaſtęp wſzythek vciążon s powietrza grubego/ iż też duſznoſć wielką ćirpieli. HistAl K7v.
a. O chorobie dróg oddechowych, zwłaszcza płuc (7): FalZioł II 13d; á tak nie ktora iego cżęſć [oleju] wſthępuie do płuc y cżyni im duſznoſć y kaſzel GlabGad Kv.

W charakterystycznych połączeniach: duszność czynić, odejmować (4).

Zestawienie: »duszność w piersiach« = dychawica,choroba z kaszlem; angustiae a. angustus spiritus, anhelatio, dyspnoea, peripneumonia, spirandi difficultas, suspirium Cn (5): [proch z korzenia tego ziela] Theż mocz wygania/ Duſznoſć s kaſzlem w pierſiach odyma [= odejmuje] FalZioł I 113b; [plesznik] w mnie warzony á pity: duſznoſć w pierſiach odeymuie. FalZioł I 114d, I 89c, 154b, V 57.
b. Dolegliwość powodowana uciskiem na różne organa u człowieka (9): Theż gdy gi [cząbr] ſtłucże á tego ſobie pani przyłoży prawie na mieſtcze taiemne/ duſznoſć ktora bywa z napełnienia macicze złemi wilkoſciami: odeymuie. FalZioł I 143b; Khiedy ią [saletrę] warzy w oczcie z wodą zmieſzanym á to będzieſz pić/ duſznoſć ktora bywa z bedł gdy ſie ich kto naije: odeymuie. FalZioł III 41b, I 145c, 154d; picie nazbyt barzo mu [żołądkowi] ſzkodzi gdyż ono po wierzchu w iego cżeluſciach pływaiącz zaduſza y z ktorey duſznoſci przychodzi ſzcżkanie. GlabGad E8; ktora [flegma] gdy wſchodzi wzgorę iż cżyni duſznoſć żyłam w ſzyi, preto [!] ſie widzi iakoby taci tonęli GlabGad L6; [apopleksis] bywa z zaduſzenia mozgu, przeto takowym zdrowo krwie puſzcżanie gdyż takowa duſznoſć nic nie ieſt iedno obciążenie cżłonkow zwłaſzcża ſercza od wilgoti krwie zbytniey GlabGad L6v, L6v.

W charakterystycznych połączeniach: duszność czynić, odejmować (3).

Zestawienie: »duszność serdeczna« = omdlenie (1): Z kąd pochodzi Sincopis ſercza to ieſt (iako poſpolicie zową) kordijaka, thcicża y duſznoſć ſerdecżna. GlabGad E4.

Synonimy: a. ciasność, dychawica; b. zaduszenie.

Cf DUSZENIE, [DUSZLIWOŚĆ]

SB